Yasaklarla Şekillenmiş Endüstri İlişkileri Sistemi ve 2015 Metal İşçileri Direnişi

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 49, 701 - 724, 01.01.2016

Murat Özveri

Öz

2015 yılı mayıs ayında metal sektöründe çalışan işçilerin Bursa’da başlattığı direniş, kısa sürede Ankara, Kocaeli, Eskişehir gibi metal işçisinin yoğun olduğu illere yayılmıştır. Metal işçilerinin bu direnişinin hedefinde sadece işveren değil işyerinde örgütlü Türk Metal Sendikası da vardı. İşçilerin hem işverene hem de işverenle işbirliği içerisinde olduğunu düşündüğü sendikalarına karşı eşzamanlı başlattığı bu direniş 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra Türkiye’de yaşanan en kapsamlı ve en çok ses getiren işçi eylemlerinden birisi olarak ön plana çıkmıştır. 1980 sonrası kitlesel işçi direnişleri kamu işyerlerinde yaşanmıştır. Özel sektör işyerlerinde birden fazla ili kapsayan kitlesel katılımlı ilk işçi eylemi Mayıs 2015’te görülen metal işçilerinin direnişidir. Makalede metal eylemi, 12 Eylül 1980 darbesi sonrası şekillendirilen endüstri ilişkileri sistemi içerisinde ele alınmaya çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Metal işkolu, sendika, barışçıl toplu eylem hakkı, sendika oligarşisi, sendika seçme özgürlüğü.

Industrial Relations System Embodied by Bans and Metal Workers Resistance of May 2015

Öz

The resistance that metal workers initiated in Bursa on May 2015 spread other cities such as Ankara, Kocaeli, Eskişehir in a very short time where there are abundance of metal workers. Not only the employers, but also the Turkish Metal Union which was organized in those workplaces was on the firing line of this resistance. This resistance which workers initiated simultaneously against both the employer and the union that they thought they were in cooperation emerged one of the most effective and broad-based worker unrests since the military coup of 12 September 1980 in Turkey. Mass worker resistances after 1980 were experienced in public workplaces. The first worker unrest in private sector workplaces covering more than one city is the metal worker resistance of May 2015. In this paper, the metal resistance will be evaluated in the scope of the industrial relations system which was formed after 12 September 1980 military coup

Anahtar Kelimeler

Metal sector, tradeunion, right of peaceful collective action, tradeunion oligarchy, freedom of choose of tradeunion

Kaynakça

• Arabacı Elçin, (2015) “Metal İşçileri Direnişi İşçi Sınıfının yeniden Diriliş hareketi mi?”, Birikim Dergisi, Haziran Temmuz 2015, Sayı 314-315, ss.185-194
• Balcı, Şebnem Gökçeoğlu, (2008) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin “Satılmış Ve Diğerleri/Türkiye” Kararı, Çalışma ve Toplum, Sayı 17, 2008/2, ss. 219-235
• Çelik, Aziz (2010) “Sendikal Haklar: Uluslararası Çalışma Hukuku ve Türkiye’nin Uyumsuzluğu”, Disiplinler Arası Yaklaşımla İnsan Hakları, Ed. Selda Çağlar, Beta Yayınevi, ss.255-332
• Demir Fevzi, (2006) “Sendikal Örgütlenmenin Önündeki Hukuksal Engeller”, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 30. Yıl Armağanı, Ankara, TŞOF Plaka Matbaacılık, s. 559
• Dereli Toker, (1998) “Sendika İçi Demokrasi” Sendikacılık Ansiklopedisi, Cilt 3. İstanbul, Tarih Vakfı-Kültür Bakanlığı Ortak Yayını
• Engin, Murat, ( 1999) Toplu İş Sözleşmesi Sistemi, İstanbul, Galatasaray Üniversitesi Yayınları: 15, İstanbul
• Ersoy Bahir, (1954) “İşçi Gözü İle İşçi ve İşveren Münasebetleri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, İstanbul Üniversitesi Yayını, Sayı 6, 1954, s. 50-52)
• Eyrenci Öner, (1987) “Sendikalar Hukukunun Güncel Sorunları”, Çalışma Hayatımızın Güncel Sorunları, Öner Eyrenci-Fazıl Sağlam-Savaş Taşkent- Devrim Ulucan, İstanbul, Emek Hukuk Yayınları, 1987, s.127,
• Freire Paulo, (2003) Ezilenlerin Pedagojisi, Ayrıntı Yayınları, 8. Basım, İstanbul
• Gülmez Mesut, (1993) “Toplu Pazarlık ve Grev Hakları ve Türkiye”, Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye Kolokyumu, Yayına Hazırlayan: Mesut Gülmez, Ankara: TODAİE, s. 142-143
• Gülmez Mesut, (2015) İçimdeki Ukde İş Hukuku ve Sosyal Politika Öğretilerinin Sosyal İnsan Haklarıyla İmtihanı (1938-2015)
• Kırca Coşkun, (1963) “Geçici Komisyon Başkanı Olarak TBMM’de yaptığı Konuşma”, “Millet Meclisi Tutanak Dergisi”, Cilt 16, 76. Birleşim, 19.04.1963, ss. 429-432
• Koçak Hakan (26.05.2015), Metal İşçilerinin İsyanı Nelere İşaret Ediyor? http://www.birikimdergisi.com/guncel/metal-iscilerinin-isyani-nelere- isaret-ediyor. Son erişim tarihi 8/8/2015
• Koray Meryem, (1994) Değişen Koşullarda Sendikacılık, Sendikalar, İstanbul, TÜSES Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı Yayını
• Lordoğlu Kuvvet, (2006) “Türkiye’de Sendikal Örgütlenmenin Önündeki Ekonomik ve Sosyal Engeller”, Türkiye’de Sendikal Örgütlenmenin Önündeki Engeller Semineri, İstanbul, Türk-İş Yayını, 2006
• Johnson Susan,(2002) “Cardcheck Or Mandatory Representatıon Vote? How The Type Of Unıon Recognıtıonprocedure Affects Unıon Certıfıcatıon Success”, The Economic Journal, Vol. 112, No. 479 (Apr., 2002)
• Man Fuat, (2013) Türkiye’de Devletin Çalışma İlişkileri İdeoloji Bir “12 Eylül Dönemi” kapatılma İddianamesi Okuması, On İki Levha Yayınları, İstanbul
• Özveri M, (2012) Sendikal Haklar 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Yasası, Birleşik Metal İş Yayını, İstanbul
• Özveri M, (2013) Türkiye’de Toplu İş Sözleşmesi Yetki Sistemi ve Sendikasızlaştırma (1963-2009), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi yayını, Legal Yayıncılık, İstanbul Birleşik Metal İş Yayını, İstanbul
• Urhan Betül / Selamoğlu Ahmet, (2008) “İşçilerin Sendikalara Yönelik Tutum ve Davranışları; Kocaeli Örneği” Çalışma ve Toplum, Sayı, 18, 2008/3 s.176
• Urhan Betül, (2005) Sendikal Örgütlenme Bunalımı ve Türkiye’deki Durum, İstanbul: Petrol İş Yayını, 97
• Türkiye İhracatçılar Meclisi , http://www.tim.org.tr İn.T. 11.07.2015
• Tes İş Dergisi, Sendikal Örgütlenme: Engeller ve Deneyimler”, Tes-İş Dergisi, Mart 2004, s.20-67 Yurt Gazetesi http://www.yurtgazetesi.com.tr/gundem/direnis-husumeti dostluga-cevirdi-h88410.html Aydınlık Gazetesi
• http://www.aydinlikgazete.com/emek/12-yilda-7-greve-8 erteleme-h62102.html İn.T. 09.03.2016 Mahkeme Dosyaları
• Anayasa Mahkemesi, Başvuru No:2013/8463, T. 18.09.2014, RG.04.12.2014 T. 29195 Sayı
• Kocaeli 4. Sulh Ceza Mah. 2012/472 E. sayılı dosya
• Kocaeli 4. Sulh Ceza Mah. 2012/472 E., 02.04.2012 tarihli ifade
• Kocaeli 2. İş Mahkemesi 2012/189 E. 09.10.2012 tarihli
• Kocaeli 3. İş Mahkemesi 2015/457 E. sayılı Dosya
• Kocaeli 5. İş Mah. 2015/354. E. Sayılı Dosya
• Sakarya 2. İş Mahkemesi̇, 2015 /1599 E. Sayılı Dosya