Dünya’da ve Türkiye’de İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları ve Sosyal Koruma Yetersizliği

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 34, 15 - 73, 01.01.2012

Oğuz Karadeniz

Öz

Küreselleşme sonucu, sanayileşmenin getirdiği tehlikeler, gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere transfer edilmeye başlamıştır. Gelişmekte olan ülkelerde iş kazası ve meslek hastalıkları sayısı artarken, gelişmiş ülkelerdeki çalışanlar, hizmet sektöründeki olumsuz çalışma koşulları nedeniyle, yeni risklerle karşı karşıya kalmışlardır. Gelişmekte olan ülkelerde kırsal kesimden kente hızlı göç, eğitim seviyesi düşük işçilerin, işlere uyarlanamaması, uluslararası firmaların ağ işletmelerinde olumsuz koşullarda çalışma, yaygın enformel sektör ve yetersiz iş denetimi, iş kazaları ve meslek hastalıkları sayının artmasına neden olmaktadır. İş kazası ve meslek hastalığı ile ilgili sosyal koruma iki aşamada sağlanmaktadır. Bunlardan birincisi risk meydana gelmeden riskin önlenmesini içeren iş sağlığı ve güvenliği sisteminin kurulması ve uygulanmasıdır. İkincisi ise risk meydana geldikten sonra iş kazası ve meslek hastalığı sonucu çalışanın ve bağımlılarının gelir azalışı ve gider artışını tazmin eden sosyal güvenlik programlarıdır. Gelişmekte olan ülkelerde ise hem kaza veya hastalık öncesi hem de sonrasında sosyal koruma yetersizliği gelişmiş ülkelere göre yüksektir. Türkiye’de ise mevcut iş sağlığı ve güvenliği düzenlemeleri ile iş kazası ve meslek hastalıkları sigortası çalışanların önemli bir kısmını dışlamaktadır. Yeni iş sağlığı ve güvenliği yasası iş sağlığı ve güvenliği koruma ağını genişletmektedir. Ancak işçi çalıştırmaksızın kendi adına çalışanlar ve ev hizmetlerinde çalışanlar yasanın kapsamı dışında bırakılmıştır. İş kazası ve meslek hastalıkları sigortasının ise, düşük gelirli esnaf ve sanatkarı, çiftçiler ve tarımda yevmiyeli çalışanları dışlaması; bağımsız çalışanların ise, sosyal sigorta edimlerinden yararlanabilmek için prim borcunun bulunmaması şartı, sosyal koruma yetersizliğini arttırmaktadır. Türkiye’de iş denetiminde niceliksel yetersizlik, kayıt dışı istihdam ve iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili istatistiklerde eksiklik sosyal koruma yetersizliğinin tahmin edilenden daha yüksek olduğunu düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

İş sağlığı ve güvenliği, iş kazaları, meslek hastalıkları, sosyal koruma, iş teftişi,

Kaynakça

• AKIN, Levent, (2005) İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşyerinin Örgütlenmesi, Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 54, Sa:1, ss. 1–60
• AKIN, Levent, (2010), 5510 sayılı Kanun Açısından İş Kazaları, III. Çalışma Yaşamı Kongresi, Çalışma Yaşamının Güncel Sorunları ve İş Mevzuatı, 3-4 Nisan, Ankara, İş Müfettişleri Derneği, A.Ü. SBF Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara SMMMO, Ankara SMMMO Yayını, ss.192-199
• AKIN, Levent,(1996), Bağ-Kur Sigorta Yardımları, Alfa Basım Dağıtım, İstanbul
• ALPER, Yusuf, (2011), 6111 Sayılı (Torba) Kanun ve Sosyal Güvenlikle (5510 Sayılı Kanun) İlgili Değişiklikler, Asomedya, Mart, Nisan ss.52-63).
• ALPER, Yusuf (2009). “Norm ve Standart Birliği Sağlanması Bakımından 5510 Sayılı Kanunda Kendi Adına Bağımsız Çalışanlarla İlgili Düzenlemeler”, Sosyal Diyalog Dergisi, Cilt:1 Sayı:1 ss.9-12
• ARICI, Kadir, (2003), Türkiye’de Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışananların (Çiftçilerin) Sosyal Güvenliği, Kamu İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Prof. Dr. Kamil TURAN’a Armağnan, Cilt:7, Say:2 ss.2-26
• BAKIRCI, Naci, (2008), Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ve Türkiye'deki Durum, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, Yıl:8, sayı:40, ss.10-12
• BALKIR, Gönül,(2012), İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Korunması: İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2012/1 ss.56-91
• BARAM, Michael, (2009), Globalization and workplace hazards in developing nations, Safety Science 47, ss. 756–766
• BAYRAM, Fuat, (2009), Etkin Bir İş Sağlığı ve Güvenliği Denetiminin Temel İlkeleri, TİSK İşveren Dergisi, http://www.tisk.org.tr/isveren_sayfa.asp?yazi_id=2583&id=117 Erişim
• CANNEY, Patricia, Do occupational health services really exist in Colombia? Challenges to occupational health services in the Regions: The national and international responses Proceedings of a Workshop on 24 January 2005, Editör: Suvi Lehtinen http://www.ttl.fi/en/publications/Electronic_publications/Challenges_to_occupat ional_health_services/Pages/default.aspx Erişim Tarihi:01.03.2012
• CANİKLİOĞLU, Nurşen, (2006), Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanun Tasarısına Göre Kısa Vadeli Sigorta Hükümleri, Çalışma ve Toplum Dergisi, Sa: 8, ss.50-92
• COOKE, Fang Lee (2011) "Labour market regulations and informal employment in China: To what extent are workers protected?", Journal of Chinese Human Resource Management, Vol. 2 Iss: 2, ss.100 – 116
• ÇSGB, (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı), (2010), 2009 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/csgb.portal?page=yayinveraporlar Erişim Tarihi:12.06.2012
• ÇSGB, (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı), (2011), 2010 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/csgb.portal?page=yayinveraporlar Erişim Tarihi:12.06.2012
• ÇSGB,(Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı), (2012), 2011 Yılı Faaliyet Raporu, Ankara, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/csgb.portal?page=yayinveraporlar Erişim Tarihi:12.06.2012
• EKMEKÇİ, Ömer, (2005), 4857 sayılı İş Kanunu'na 'na Göre, İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda İşyeri Örgütlenmesi, Legal Yayıncılık, Hukuk Kitapları Serisi, No:58, İstanbul
• ELGSTRAND Kaj,(2005) Do occupational health services really exist in industrialized countries? Challenges to occupational health services in the Regions: The national and international responses Proceedings of a Workshop on 24 January 2005, Editör: SuviLehtinenhttp://www.ttl.fi/en/publications/Electronic_publications/Challenge s_to_occupational_health_services/Pages/default.aspx Erişim Tarihi:01.03.2012
• ERDUT, Zeki,(1998), Rekabetin İşgücü Piyasasına Etkisi, Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası, (TÜHİS), Yayın No:29
• ERDUT, Zeki (2002), Küreselleşme Bağlamında Uluslararası Sosyal Politika, Dokuz Eylül Yayınları, 1. Baskı, İzmir
• ERDUT, Zeki, (2004), Liberal Ekonomi Politikaları ve Sosyal Politika, Çalışma ve Toplum Dergisi, S:2, ss.11-37
• ERDUT, Zeki, (2007), Enformel İstihdamın Ekonomik, Sosyal ve Siyasal Etkileri, Çalışma ve Toplum Dergisi, S:12, ss.53-82
• FİŞEK, Gürhan,(2008), İş Sağlığı ve Güvenliğinde Kurumlararası İlişkiler ve Önemi, II. Çalışma Yaşamı Kongresi, Çalışma Yaşamının Güncel Sorunları ve İş Mevzuatı, 26- 27 Nisan, Ankara, İş Müfettişleri Derneği, A.Ü. SBF Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi, Genel-iş Matbaası, Ankara, ss.71-75
• FİŞEK, A. Gürhan, Şerife TÜRCAN, ÖZSUCA, Mehmet Ali ŞUĞLE, (1998), Sosyal Sigortalar Kurumu Tarihi, (1946-1996), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, Sosyal Sigortalar Kurumu Yayın No:598, Kasım
• GAGLIARDI1 Diana, Alessandro MARINACCIO1,Antonio VALENTI1, Sergio IAVICOLI1, (2012), Occupational Safety and Health in Europe: Lessons from the Past, Challenges and Opportunities for the Future, Industrial Health, 50, ss.7-11
• GARCIA BONİLLA, A.; GRUAT, J.V. (2003)Social protection: a life cycle continuum investment for social justice, poverty reduction and sustainable development. Geneva: International Labour Office, http://www.ilo.org/public/english/protection/download/lifecycl/lifecycle.pdf (Erişim Tarihİ:02.06.2012)
• GESS (Global Extension of Social Security), http://www.socialsecurityextension.org/gimi/gess/RessShowRessource.do?ressour ceId=15316 Erişim Tarihi:02.06.2012
• GÖKBAYRAK, Şenay (2002), Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde Risk Gruplarına Yönelik Sosyal Politikalar, Çalışma Bakanlığı’nın II.Uluslararası “İş Sağlığı ve Güvenliği” Bölgesel Konferansı’nda Sunulan Bildiri (9-11 Ekim 2002, Ankara, http://www.isguvenligi.net/kucuk-ve-orta-olcekli-isletmelerde-risk-gruplarina- yonelik-sosyal-politikalar Erişim Tarihi:0106.2012
• GÜNEŞ, Başak, Faruk Barış MUTLAY, (2011),Yeni Borçlar Kanununun-Genel Hizmet Sözleşmesine İlişkin Hükümlerinin İş Kanunu ve 818 Sayılı Kanunla Karşılaştırılarak Değerlendirilmesi, Çalışma Toplum Dergisi S.30 ss.231-288
• GÜZEL, Ali, Ali Rıza OKUR, Nurşen CANİKLİOĞLU, (2010), Sosyal Güvenlik Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 13. Bası
• HÄMÄLÄİNEN Päivi, Kaija Leena SAARELA , Jukka TAKALA (2009) Global trend according to estimated number of occupational accidents an dfatal work- relateddiseases at region and country level, Journal of Safety Research 40, ss.125–139
• ILO, (1998), Administration of Social Security, Geneva
• ILO, (2010), World social security report 2010/11. Covering people in times of crisis, http://www.socialsecurityextension.org/gimi/gess/ShowTheme.do?tid=1985 (Erişim Tarihi:01.06.2012)
• ISSA (The International Social Security Association), (2008), A dynamic vision of prevention, World of Work, No. 63, August, http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/dgreports/dcomm/documents/public ation/wcms_099048.pdf (Erişim Tarihi:03.06.2012)
• İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, (2006-2009), Denetim Faaliyetleri, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/itkb.portal?page=faaliyetler&id=1.2, Erişim
• İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, (Tarihsiz), Sayılarla İş Müfettişliği, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/itkb.portal?page=hakkimizda&id=1.3 Erişim
• İş Yurtları Kurumu Daire Başkanlığı (2012), 2011 Yılı Faaliyet Raporu, http://www.iydb.adalet.gov.tr/haberdosyalar/FaaliyetRaporu2011.pdf Erişim Tarihi:01.07.2012)
• KARADENİZ, Oğuz, (2006), Türkiye’de Çiftçilerin Sosyal Güvenliği ve Sosyal Güvenlik Reformunun Çiftçiler Üzerine Olası Etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 4, ss.90-127
• KARADENİZ, Oğuz, (2007), Social Security of Casual Agriculture Workers in Turkey”, 5th International Research Conference on Social Security, Warsaw, 5-7 March 2007, "Social security and the labour market: A mismatch?" International Social Security Association, Research Programme
• KARADENİZ, Oğuz, (2008), Ev Hizmetlerinde Çalışanlar ve Sosyal Koruma Sorunu", II. Çalışma Yaşamı Kongresi, İş Müfettişleri Derneği, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara, 26-27 Nisan, ss.177-204
• KARADENİZ, Oğuz, (2010),Work accidents, social securitycosts of employers and new policies suggestions to reduce work accidents in Turkey Second Working Meeting of the ROWER Project Sandanski, Bulgaria 15-16 April
• KARADENİZ, Oğuz (2011/a), Sosyal Güvenlik Sisteminin Kayıt dışında Bıraktığı İstihdam, 13. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi, 20-21 Mayıs, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, (Yayınlanmamış Çalışma)
• KARADENİZ Oğuz (2011/b), Occupational Diseases in Turkey, Conference on Occupatıonal Health and Safety Economics. Building a Repository of OccupationalWell-beingEconomics Research,27-30 April,Sinaia, Romania
• KARADENİZ,Oğuz, (2011/c)Türkiye'de Atipik Çalışan Kadınlar ve Yaygın Sosyal Güvencesizlik, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2011/2, ss.84-127
• KHENI, N.A., DAINTY, A.R.J., GIBB, A.G.F., (2008). Health and safety management in developing countries: a study of construction SMEs in Ghana. Construction Management and Economics, 26(11), pp. 1159-1169 https://dspace.lboro.ac.uk/dspace-jspui/bitstream/2134/5942/1/kheni.pdf Erişim Tarihi:01.06.2012)
• KORAY, Meryem (2001), Küreselleşme Süresci ve Ulus Devlet, Ekonomi, Siyaset Tartışmaları,Küreselleşme ve Ulus- Devlet, Yıldız Teknik Üniversitesi, Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayını,
• MAKAL, Ahmet, (1999), Türkiye'de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri, İmge Kitapevi, Ankara
• LOEWENSON Rene, (2001), Globalization and occupational health: a perspective from southern Africa, Bulletin of the World Health Organization, 2001, 79 ss.863–868
• ÖNAL, Burhan, (2001), Küreselleşmenin İş Sağlığına Etkisi, Uluslararası 26. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresinden İzlenimler, Türk Tabipleri Birliği,Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Ocak, ss.8-12
• ÖZCAN, Şeref, (2008), Tersane İşyerlerinde Mevcut Olan İş İlişkileri Bağlamında İş sağlığı ve Güvenliği", II. Çalışma Yaşamı Kongresi, İş Müfettişleri Derneği, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara, 26-27 Nisan, ss.95-122)
• ÖZER, Kasım, (2012), İş Sağlığı ve Güvenliği Yasa Tasarısının Çalışma Yaşamına Etkileri, Mercek Dergisi, Yıl:17, s.65, ss.61-63
• PINGLE, Shyam, (2012), Occupational Safety and Health in India:Now and the Future, Industrial Health 2012, 50, ss.167–171
• PİNGLE Shyam R. (2005) Do occupational health services really exist in India? Challenges to occupational health services in the Regions: The national and international responses Proceedings of a Workshop on 24 January 2005, Editör: Suvi Lehtinen http://www.ttl.fi/en/publications/Electronic_publications/Challenges_to_occupat ional_health_services/Pages/default.aspx Erişim Tarihi:01.03.2012
• PİYAL, Bülent (2010), İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatımız Uygulanabilir mi?, III. Çalışma Yaşamı Kongresi, Çalışma Yaşamının Güncel Sorunları ve İş Mevzuatı, 3-4 Nisan, Ankara, İş Müfettişleri Derneği, A.Ü. SBF Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara SMMMO, Ankara SMMMO Yayını, ss.216-239)
• RADON Katja, Vera EHRENSTEİN, Dennis NOWAK, Janine BİGAİGNON- CANTİNEAU, Maria GONZALEZ, Arun DEV VELLORE, Veronica Enzina ZAMORA, Neeraj GUPTA, Lirong HUANG, Salamat KANDKERS, Ana Marıa Menchu´ LANZA, Leila Posenato GARCİA, Keti Stylianos PATSİS, Ana Maria Sanchez ROJAS, Ashraf SHOMA, Jos VERBEEK and the Occupational Health Crossing Borders Summer School Team (2010), Amerıcan Journal of Industrıal Medıcıne 53, ss.55–63
• RANTANEN,Jorma, (2010), Grand Challenges for Occupational Health from Globalization Journal of Occupational Safety and Health 18: 167-171
• SAIYED N. Habibullah, Rajnarayan R. TIWAR, (2004) Occupational Health Research in India, Industrial Health 2004, 42, ss. 141–148
• SAVY, Robert, (1987), Tarımda ve Kırsal Kesimde Sosyal Güvenlik, Çeviren Yusuf ALPER; Türk Dünyası AraştırrmalarıVakfıYayını, Yayın No:77, İstanbul
• SCHENKER, Marc B. (2010), A Global Perspective of Migration and Occupational Health, American Journal of Industrıal Medicine 53 ss.329–337
• SGK, (Tarihsiz), 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Hizmet Akdiyle Veya Kendi Adına Ve Hesabına Bağımsız Çalışan Sigortalılaryönündenkısa Vadeli Sigorta Hükümleri Uygulamaları
• SGK, İstatistik Yıllıkları, (2008-2010), http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistiklerErişim Tarihi:01.06.2012
• SGK, Sigortalı İstatistikleri, Aralık, (2011), http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler, Erişim Tarihi:01.04.2012
• SGK, (2012), Sigortalı İstatistikleri, Mart, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler, Erişim Tarihi:01.07.2012
• SSA (Social Security Administration), (2010), (Europe), SSA Office of Policy Office of Research, Evaluation, and Statistics, Social Security Programs Throughout the World: Europe, SSA Publication No. 13-11801 http://www.ssa.gov/policy/docs/progdesc/ssptw/2010- 2011/europe/ssptw10europe.pdf (Erişim Tarihi:01.06.2012)
• SSA (Social Security Administration), (2011) (Africa) Office of Policy Office of Research, Evaluation, and Statistics, Social Security Programs Throughout the World: Africa, 2007, Social Security Administration Office of Policy Office of Research, Evaluation, and Statistics, SSA Publication No. 13-11803 http://www.ssa.gov/policy/docs/progdesc/ssptw/2010- 2011/africa/ssptw11africa.pdf (Erişim Tarihi:01.06.2012),
• SSA (Social Security Administration), (2011), (Asia-Pasific), Office of Policy Office of Research, Evaluation, and Statistics, Social Security Programs Throughout the World: Asia and the Pacific, SSA Publication No. 13-11802 http://www.ssa.gov/policy/docs/progdesc/ssptw/2010- 2011/asia/ssptw10asia.pdf (Erişim Tarihi:01.06.2012),
• SSA (Social Security Administration), (2012) (The Americas) SSA Office of Policy Office of Research, Evaluation, and Statistics, Social Security Programs Throughout the World: The Americas, SSA Publication No. 13-11804 http://www.ssa.gov/policy/docs/progdesc/ssptw/2010- 2011/americas/ssptw11americas.pdf (Erişim Tarihi:01.06.2012),
• SÖZER,Ali Nazım, (1997), Sosyal Devlet Uygulamaları, Türkiye İşçi Emeklileri Cemiyeti, Yayın No:8, İzmir
• SÖZER, Ali Nazım, (2011), Öğrencilerin Sosyal Güvenliği, Prof. Dr. Sarper SÜZEK'e Armağan, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Beta, İstanbul, Cilt:3, ss.2181-2203
• SÜZEK, Sarper, (2006), İş Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 3. Bası (Tıpkı Basım)
• SU, ZHI, MD (2003) Occupational Health and Safety Legislation, and Implementation in China International Journal of Occupational Envıronement Health, 9, ss.:302–308
• TAKALA,Jukka, Päivi HÄMÄLÄİNEN, (2009), Globalization of risks, African Newsletter on Occupational Health and Safety 19, ss.70–73, http://osha.europa.eu/en/press/articles/globalization-of-risks Erişim Tarihi:12.05.2012
• TÜİK; (2008), 2006-2007 İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=3916Erişim Tarihi:01.04.2012
• WANG Xiaorong, Siying WU, Qingkun SONG, Lap-Ah TSE, Ignatius T. S. YU, Tze-Wai WONG Sian GRİFFİTHS (2011): Occupational Health and Safety Challenges in China—Focusing on Township-Village Enterprises, Archives of Environmental & Occupational Health, 66:1, 3-11
• YILDIRAK, Nurettin, Bülent GÜLÇUBUK, Sema GÜN, Emine OLHAN, Mehmet KILIÇ, (2003), Türkiye'de Gezici ve Geçici Kadın Tarım İşçilerin Çalışma Yaşam ve Koşulları ve Sorunları, Tarım-İş Sendikası yayını: Yayın No:2003/4
• YILMAZ, Fatih, (2009). Küreselleşme sürecinde gelişmekte olan ülkelerde ve Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği. Uluslararası http://www.insanbilimleri.com, (Erişim Tarihi:02.06.2012)
• İnsan Bilimleri Dergisi 6:1.
• YILMAZ, Fatih, (2010). Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği kurulları: Türkiye'de kurulların etkinliği konusunda bir araştırma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 7:1, http://www.insanbilimleri.com (Erişim Tarihi:02.06.2012)
• ZHANG Xueyan, Zhongxu WANG, Tao Li ENVİRON (2010), The current status of occupational health in China Health Prev Med 15, ss.263–270 DOI 10.1007/s12199-010-0145-2 Web Kaynakları
• http://www.social-protection.org/gimi/gess/ShowWiki.do?wid=76 Erişim Tarihi:01.04.2012)
• www.socialsecurityextension.org/gimi/gess/RessFileDownload.do?ressourceId=15161 (Erişim Tarihi:01.04.2012)
• http://www.adanaiskur.com/2011/03/dincer-en-az-16-bin-uzman-gerekli/ Erişim tarihi:01.07.2012
• http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/itkb.portal?page=faaliyetler&id=1.1 (Erişim Tarihi:01.07.2012