Türkiye’de 2022 Yılı Asgari Ücret İstisnasının Vergi Takozuna Tahmini Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 76, 211 - 234, 25.01.2023

Emre Kaya Özgür Saraç

https://doi.org/10.54752/ct.1241228

Cited By: 1

Öz

Türkiye’de 2021’in son ayında ücret artış oranları için aralık ayı enflasyon verileri beklenirken Hükümet tarafından Gelir Vergisi ve Damga Vergisi kanunlarına getirilen bir düzenlemeyle brüt ücretin bir kısmı istisna kapsamına alınır ve ücretlere enflasyon rakamlarına ek ve örtülü olarak bir zam yapılır. Esas olarak çalışanların ücretlerini ilgilendirse de bu düzenleme, işverenlerin işgücü talebi neticesinde katlandıkları maliyetleri de oransal olarak azaltıcı niteliktedir. Buna göre, getirilen istisnalar brüt ücreti kapsasa da brüt ücret, işverenlerin maliyetidir. İşverenlerin işçilere yaptıkları ücret ödemeleriyle yasalar gereği işçiler adına ödemek zorunda oldukları bazı yükümlülükler, brüt ücretin unsurlarıdır. İşverenlerin her bir işçi istihdamı karşılığında ücret ödemesi dışında üstlenmek zorunda oldukları bu maliyetler, vergi takozu olarak adlandırılır. Türkiye, iki yılda bir yayınlanan OECD verilerine göre 2020 yılında tüm ücret seviyeleri için yüzde 38,8 ortalama vergi takozu oranıyla, grup ortalamasının iki puan üzerindedir. Asgari ücrete getirilen vergi istisnasının vergi takozunu azaltıcı etkisinin olacağı ve bunun OECD ortalamasının altında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Bu çalışmada 2020 yılına kadar olan dönemde Türkiye’nin vergi takozu istatistikleri ele alınarak (i) 2022 yılının Ocak ayı itibariyle getirilen asgari ücret istisnası sayesinde vergi takozu oranın düşeceği, lakin istisna nedeniyle ödenmeyen vergi doğrudan net ücretlere yansıdığından işverenin lehine sonuç doğurmayacağı, (ii) hem vergi takozu oranının hem de işveren maliyetini azaltılması için brüt ücret içerisinde yer almayan yasal kesintilerde indirim yapılması gerektiği ve (iii) asgari ücret istisnasının çalışanların asgari ücretlileşmesi yolunda etkiler doğuracağı ve gelir dağılımında adaleti bozucu nitelikte olacağı savunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Vergi Takozu, Asgari Ücret İstisnası, İstihdam Artışı, Vergi Takozu, Asgari Ücret İstisnası, İstihdam Artışı

Kaynakça

• Ay, S. (2012) “Türkiye’de İşsizliğin Nedenleri: İstihdam Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme” Yönetim ve Ekonomi, 19(2) , 321-341.
• DİSK-AR, (2021) Asgari Ücret Gerçeği: 2022 Raporu, http://arastirma.disk.org.tr/wp-content/uploads/2021/12/DiSK-AR-2022-Asgari-Ucret-Rapor-Aralik-2021-FINAL.pdf, (08.03.2022).
• Ejder, H. L. ve Şahan, Ö. (2004) “Türkiye’de 1980’den Günümüze Ücretliler Üzerindeki Vergi Yükünün Değerlendirilmesi” Türk Harb-İş, Sayı 211, 48-55.
• Kahraman, A. (2003) “Genel Olarak Ücret ve Ücretin Tahakkuku” İş Hukuku ve İktisat, 7(2), 2–17.
• Kitapçı, İ. (2013) Vergi Etiği-Vergi Psikolojisi, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Nar, M. (2015) “Ücret Gelirleri Üzerindeki Vergi Yükü: Vergi Takozu Uygulaması” International Journal of Human Sciences, 12(1), 685-705.
• OECD, (2022). Tax Wedge Statistics, https://data.oecd.org/tax/tax-wedge.htm, (Erişim Tarihi: 08.02.2022).
• Şen, H. ve Sağbaş, İ. (2016) Vergi Teorisi ve Politikası, İkinci Baskı, Ankara: Kalkan Matbaacılık.
• Şenyüz, D. (2007) “İşletmelerin Rekabet Gücü Açısından İstihdam Üzerindeki Yükler ve Yeni Kanunda Çalışanların Vergilendirilmesine Getirilen Değişiklikler” Sicil, 2(5), 165-176.
• Uşun, E. (2019) “Türkiye ve Diğer OECD Ülkelerinde Vergi Takozu” Yönetim ve Ekonomi, 26(2), 435-452.