Working Too Hard to Advise You Not to Work Too Hard: Psychosocial Risk Factors and Quality of Life Among Occupational Health and Safety Experts

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 86, 1171 - 1192, 24.07.2025

Gizem Fındık , Murat Ocaktan

https://doi.org/10.54752/ct.1635222

Öz

Consistent findings exist regarding the work-related issues and negative psychological outcomes that occupational health and safety (OHS) experts experience. These findings may be interpreted as OHS experts being prone to certain psychosocial risks at work. This study aims to explore the demographic and work-related determinants of psychosocial risks faced by OHS experts and their quality of life. Data were collected from 101 experts working in the field of occupational health and safety. The sample was composed of 65 male and 36 female experts aged between 21 and 65. The survey battery was composed of 3three groups of measurements: demographic questions, quality of life items, and NHUMAN PSR-Q items. According to the findings, experts in the least experienced group reported higher psychosocial risks about equipment and work environment. B-class experts were found to have tighter work schedules. Those experts who worked in joint health and safety units were at a disadvantaged position concerning psychosocial risks associated with heavy work schedules and quality of life. All 17 domains of psychosocial risks were found to be negatively associated with quality of life. Interpersonal relations subscale was the single most powerful predictor of quality of life. This study contributes to the literature by providing a comprehensive approach to psychosocial risks experienced by OHS experts.

Anahtar Kelimeler

psychosocial risk factors , workplace safety , work safety , occupational safety and health

Gereğinden Fazla Çalışmamanızı Tavsiye Edebilmek İçin Gereğinden Çok Çalışıyorum: İş Güvenliği Uzmanlarında Psikososyal Riskler ve Yaşam Kalitesi

Öz

Alan yazında iş güvenliği uzmanlarının deneyimlediği işle ilgili sorunlar ve olumsuz psikolojik çıktılar konusunda tutarlı bulgular mevcuttur. Bu bulgular, iş güvenliği uzmanlarının işte belirli psikososyal risklere yatkın olduğu şeklinde yorumlanabilir. Mevcut çalışma, iş güvenliği uzmanlarının karşılaştığı psikososyal risklerin demografik ve işle ilgili belirleyicilerini ve yaşam kalitelerini araştırmayı amaçlamaktadır. Veriler, iş güvenliği alanında çalışan 101 uzmandan toplanmıştır. Örneklem, 21-65 yaşları arasında 65 erkek ve 36 kadın uzmanı içermektedir. Anket bataryası 3 ölçüm grubundan oluşmaktadır: demografik sorular, yaşam kalitesi maddeleri ve NHUMAN PSR-Q maddeleri. Bulgulara göre, en az deneyimli gruptaki uzmanlar, özellikle ekipman ve çalışma ortamı konusunda daha yüksek psikososyal risk bildirmişlerdir. B sınıfı uzmanların daha sıkı çalışma programlarına sahip olduğu bulunmuştur. Bulgular, ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde çalışan uzmanların, yoğun çalışma programları ve yaşam kalitesi ile ilişkili psikososyal riskler konusunda dezavantajlı bir konumda olduğunu göstermiştir. Psikososyal risklerin 17 alanının tamamı yaşam kalitesiyle negatif olarak ilişkili bulunmuştur. Kişilerarası ilişkiler, iş güvenliği uzmanları arasında yaşam kalitesinin en güçlü tek belirleyicisidir. Bu çalışma, iş güvenliği uzmanlarının deneyimlediği psikososyal risklere kapsamlı bir yaklaşım sunarak mevcut literatüre katkıda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

psikososyal risk etmenleri , işyeri güvenliği , iş güvenliği , iş sağlığı ve güvenliği

Kaynakça

• Aca, Z., & Göze, F. (2020). OSGB sistemiyle çalışan iş güvenliği uzmanlarının iş güvenliği uzmanlığına ilişkin görüşleri. Çalışma ve Toplum, 4(67), 2223-2248.
• Akkaya, B., & Ocaktan, M. E. (2023). İş yerlerinde psikososyal risk yönetimi süreci ve iyi uygulama örnekleri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 32(1), 42-51. doi:10.17827/aktd.1225830
• Arkan Demiral, G., Şahan, C., Aydın Özgür, E., Vatansever, M., & Demiral, Y. (2023). Bir tekstil fabrikasında psikososyal riskler ve mental sağlık durumu. ESTUDAM Public Health Journal, 8(1), 54-70. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.1115224
• Arslan, V., & Ulubeyli, S. (2016). İş güvenliği uzmanlarının sorunlarına yönelik bir saha araştırması. Çalışma ve Toplum, 3(50), 1321-1340.
• Asante, J. O., Li, M. J., Liao, J., Huang, Y. X., & Hao, Y. T. (2019). The relationship between psychosocial risk factors, burnout and quality of life among primary healthcare workers in rural Guangdong province: A cross-sectional study. BMC Health Services Research, 19, 447. https://doi.org/10.1186/s12913-019-4278-8
• Aytaç, S., Akalp, G., & Gökçe, A. (2016). İş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının işe bağlı stres ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(5), 1207-1224.
• Aytaç, S., Engin, T., & İmanlı, E. (2020). İş güvenliği uzmanlarının işe ilişkin duygusal iyi oluş hali, mutluluk ve yaşam tatmini ilişkisi. Journal of Yasar University, 15(60), 746-758.
• Babaoğlu, E., & Bahar, R. (2024). Hemşirelerin çalışma yaşamında karşılaştıkları psikososyal risklerin ve etkileyen etmenlerin belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 11(3), 411-423. doi: 10.54304/SHYD.2024.26213
• Başkan Takaoğlu, Z., Çelenk Kaya, E., & Ölmezoğlu İri, N. İ. (2018). İş güvenliği uzmanlarının yaşadığı sorunlar. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(2), 1-9
• Baykan, P., & Senemtaşı Ünal, E. (2022). Akademisyenlerin çalışma ortamında karşılaştıkları psikososyal tehlikeler: Bir ölçek geliştirme çalışması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(1), 169-181. https://doi.org/10.20491/isarder.2022.1373
• Cerev, G. (2018). İş güvenliği uzmanlarının genel, içsel ve dışşal iş tatmin düzeylerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 91-112.
• Çakır, M. (2022). İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimleri (1)*: OSGB’ler kapatılmalıdır. Sendika.org. https://sendika.org/2022/12/is-guvenligi-uzmanlari-ve-isyeri-hekimleri-1-osgbler-kapatilmalidir-673709
• Erdoğan, E., & Genç, K. G. (2023). İş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin temel sorunları. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 57-93. doi: 10.54838/bilgisosyal.1289671
• Erkanlı Başbüyük, B. (2023). İş güvenliği uzmanlarının mesleki bağımsızlığı. Çalışma ve Toplum, 3(78), 2315-2346. https://doi.org/10.54752/ct.1325645
• Fernandes, C., & Pereira, A. (2016). Exposure to psychosocial risk factors in the context of work: A systematic review. Revista de Saúde Pública, 50, 1-14. https://doi.org/10.1590/S1518-8787.2016050006129
• Galloway, A. (2005). Non-probability sampling. In K. Kempf-Leonard (Ed.), Encyclopedia of social measurement (pp. 859-864). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B0-12-369398-5/00382-0
• Goetz, K., Berger, S., Gavartina, A., Zaroti, S., & Szecsenyi, J. (2015). How psychosocial factors affect well-being of practice assistants at work in general medical care? – A questionnaire survey. BMC Family Practice, 16, 166. https://doi.org/10.1186/s12875-015-0366-y
• Gültekin Sakar, T., Kurt, A. Ö., & Bozdağ, F. (2024). Özel hastane çalışanlarının psikososyal risklerinin yönetimsel boyutlarla değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(2), 193-207.
• International Labour Organization. (1947). C081 - Labour Inspection Convention (No. 81). https://normlex.ilo.org/dyn/nrmlx_en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:C081
• International Labour Organization. (2022, 10 November). Psychosocial risks and stress at work. https://www.ilo.org/resource/psychosocial-risks-and-stress-work
• International Labour Organization. (2025, 27 January). Statistics on safety and health at work. https://ilostat.ilo.org/topics/safety-and-health-at-work/
• Işık, İ., Öz Aktepe, Ş., Çetin Özbudak, E., Ceylan, F., Kuzdağ, Y., & Dönmez, A. (2022a). Kömür madenlerinde psikososyal güvenlik çalışmaları: Maden mühendisleri ve iş güvenliği uzmanları gözünden nitel değerlendirme. Sosyal Güvence, 20, 592-622. https://doi.org/10.21441/sosyalguvence.1026839
• Işık, İ., Öz Aktepe, Ş., Kuzdağ, Y., & Güney, K. (2022b). İş talepleri-kaynakları teorisi ve psikososyal riskler: Kömür maden işletmeleri değerlendirmesi. Yönetim ve Çalışma Dergisi, 6(2), 116-144.
• İş güvenliği uzmanlarının görev, yetki, sorumluluk ve eğitimleri hakkında yönetmelik. (2012, 29 December). Official Gazette (No: 28512). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=16923&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Jain, A., Hassard, J., Leka, S., Di Tecco, C., & Iavicoli, S. (2021). The role of occupational health services in psychosocial risk management and the promotion of mental health and well-being at work. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(7), 3632. https://doi.org/10.3390/ijerph18073632
• Johnstone, R., Quinlan, M., & McNamara, M. (2011). OHS inspectors and psychosocial risk factors: Evidence from Australia. Safety Science, 49(4), 547-557. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2010.09.016
• Karakaya, A., & Sancı, V. (2017). İş güvenliği uzmanlarının iş tatminleri üzerine bir araştırma: Karadeniz Bölgesi örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 1-13.
• Karakuyu, A., & Erdoğan, B. (2017). Ortak Sağlık Güvenlik Birim (OSGB)’ler de aktif olarak çalışan iş güvenliği uzmanlarının sorunları ve beklentileri: Antakya örneği. Researcher: Social Science Studies, 5(4), 1-10.
• Kırılmaz, H., Yorgun, S., & Atasoy, A. (2016). Sağlık çalışanlarında psikososyal risk faktörlerini belirlemeye yönelik bir araştırma. International Journal of Cultural and Social Studies, 2(SI 1), 66-82.
• Küçük, N., Tınaz, P., Ayar, H. İ., Tokalılar, T., Dağlar, İ., & Keskin Samancı, N. (2023). Psikososyal risk değerlendirme ölçeği: NHUMAN PSR-Q ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. OHS Academy, 6(3), 131-164. https://doi.org/10.38213/ohsacademy.1319045
• Leka S., & Jain A. (2010). Health impact of psychosocial hazards at work: An overview. World Health Organization.
• Leka S., & Jain A. (2024). Conceptualising work-related psychosocial risks: Current state of the art and implications for research, policy and practice (Report 2024.09). European Trade Union Institute.
• Lincke, H. J., Vomstein, M., Lindner, A., Nolle, I., Häberle, N., Haug, A., & Nübling, M. (2021). COPSOQ III in Germany: Validation of a standard instrument to measure psychosocial factors at work. Journal of Occupational Medicine and Toxicology, 16, 50. https://doi.org/10.1186/s12995-021-00331-1
• Mutlu, M., & Kalkan, M. (2023). Kırma taş ocağı çalışanlarının psikososyal risk faktörlerinin değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 35(2), 443-453. https://doi.org/10.35234/fumbd.1257734
• Phyo, A. Z. Z., Freak-Poli, R., Craig, H., Gasevic, D., Stocks, N. P., Gonzalez-Chica, D. A., & Ryan, J. (2020). Quality of life and mortality in the general population: A systematic review and meta-analysis. BMC Public Health, 20, 1596. https://doi.org/10.1186/s12889-020-09639-9
• Pryor, P., Hale, A., & Hudson, D. (2019). Development of a global framework for OHS professional practice. Safety Science, 117, 404-416. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2019.04.033
• Olcay, Z. F., Sakallı, A. E., & Temur, S. (2021). İş güvenliği uzmanlarında işe bağlılığın ve iş stresinin İSG performansına etkisi: Yapısal Eşitlik Modelleme çalışması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 11(1), 141-156. doi: 10.32331/sgd.952568
• Özenir, İ. (2021). İş yükü, iş stresi, duygusal tükenme, işten ayrılma niyeti ve meslekten ayrılma niyeti arasındaki ilişkiler: İş güvenliği uzmanları üzerine bir inceleme. In Ş. Karabulut (Ed.), Yönetim – strateji – organizasyon (pp.145-165). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sahan, C., Kiran, S., Converso, D., & Demiral, Y. (2021). Emerging need for a national policy on psychosocial risk assessment and monitoring in a developing country: A modified Delphi Study. Journal of Basic and Clinical Health Sciences, 5(1), 60-69. https://doi.org/10.30621/jbachs.873641
• Stauder, A., Nistor, K., Zakor, T., Szabó, A., Nistor, A., Ádám, S., & Thege, B. K. (2017). Quantifying multiple work-related psychosocial risk factors: Proposal for a composite indicator based on the COPSOQ II. International Journal of Behavioral Medicine, 24(6), 915-926. https://doi.org/10.1007/s12529-017-9651-6
• Taşkıran, G. (2016). Güvencesiz iş güvenliği uzmanları, piyasalaşan iş güvenliği: Bir alan araştırması. Çalışma ve Toplum, 4(51), 1747-1768.
• Theofilou, P. (2013). Quality of life: Definition and measurement. Europe's Journal of Psychology, 9(1), 150-162. doi:10.5964/ejop.v9i1.337
• Tuna, H. (2021). İş güvenliği uzmanlarının yaşadıkları sorunlar ile sürekli kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 11(2), 365-378. doi: 10.32331/sgd.1049421
• van der Molen, H. F., Nieuwenhuijsen, K., Frings-Dresen, M. H. W., & de Groene, G. (2020). Work-related psychosocial risk factors for stress-related mental disorders: An updated systematic review and meta-analysis. BMJ Open, 10, e034849. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2019-034849
• Veenhoven, R. (2023). Quality of life (QOL), an overview. In F. Maggino (Ed.), Encyclopedia of quality of life and well-being research (pp. 5668-5671). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-17299-1_2353
• World Health Organization. (2024, 1 November). WHOQOL-BREF. https://www.who.int/tools/whoqol/whoqol-bref Živković, S., Milenović, M., Krstić, I. I., & Veljković, M. (2021). Correlation between psychosocial work factors and the degree of stress. Work, 69(1), 235-245. https://doi.org/10.3233/WOR-213473