Bulgaristan Türklerinin Dilsel Kimliği: Tarihsel Politikalar ve Güncel Zorluklar

Yıl 2025, Sayı: 8, 1 - 8, 23.11.2025

Harun Bekir

https://doi.org/10.62425/ctdal.1788950

Öz

Bu makale, Bulgaristan’daki Türk azınlığın dilsel kimliğini koruma mücadelesini tarihsel ve güncel gelişmeler çerçevesinde ele almaktadır. Bulgaristan, etnik ve kültürel çeşitliliğe sahip bir ülke olup, Türkler en büyük azınlık grubunu oluşturmaktadır. Türkçe, Bulgarcadan sonra en çok konuşulan ikinci dil olmasına rağmen, eğitim ve kamusal alanda yeterince desteklenmemektedir. Sosyalist dönemde uygulanan asimilasyon politikaları, Türkçenin kullanımını ciddi şekilde kısıtlarken, 1989 sonrası demokratikleşme süreci azınlık haklarında bazı iyileştirmeler sağlamıştır. Ancak, dilsel kimliğin korunmasına yönelik sorunlar devam etmektedir. Bulgaristan Türkleri genellikle iki dillidir ve günlük yaşamda Türkçe ile Bulgarca arasında bir denge kurmaya çalışmaktadır. Ancak genç nesillerin Bulgarcaya yönelmesi, Türkçenin kullanım alanını daraltmaktadır. Türkçenin korunması için eğitimde daha fazla yer alması, kültürel etkinliklerin artırılması ve medyanın etkin kullanımı gerekmektedir. Resmi kurumlarda Türkçenin sınırlı kullanımı, kimliğin sürdürülebilirliğini zorlaştırmaktadır. Makale, Bulgaristan’daki dil politikalarının tarihsel arka planını, iki dilliliğin dinamiklerini ve Türk kimliği üzerindeki etkilerini değerlendirerek çözüm önerileri sunmaktadır. Dilin sadece bir iletişim aracı değil aynı zamanda kimlik ve kültürel devamlılık unsuru olduğu vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan Türkleri , dilsel kimlik , dil politikaları , kültürel devamlılık

The Linguistic Identity of Turks of Bulgaria: Historical Policies and Contemporary Challenges

Öz

This article examines the struggle of the Turkish minority in Bulgaria to preserve their linguistic identity within historical and contemporary developments. Bulgaria is an ethnically and culturally diverse country, with Turks being the largest minority. Although Turkish is the second most spoken language after Bulgarian, it lacks sufficient support in education and the public sphere. During the socialist era, assimilation policies severely restricted the use of Turkish, while the democratization process after 1989 brought some improvements in minority rights. However, challenges in preserving linguistic identity persist. The Turkish minority in Bulgaria is generally bilingual, balancing Turkish and Bulgarian in daily life. Yet, younger generations increasingly favor Bulgarian, limiting the use of Turkish. To protect the Turkish language, it is crucial to expand its role in education, promote cultural activities, and enhance its presence in the media. The restricted use of Turkish in official institutions makes it harder to sustain linguistic identity. This article explores the historical background of Bulgaria’s language policies, the dynamics of bilingualism, and their impact on Turkish identity while offering solutions. It highlights that language is not only a communication tool but also a key element of identity and cultural continuity.

Anahtar Kelimeler

Bulgarian Turks , linguistic identity , language policies , cultural continuity

Kaynakça

• Bekir, H. (2013). 1944-1958 yılları arası Bulgaristan dil siyaseti ve Türk dili. Kültürlerarası Kavşakta Bulgaristan ve Türkiye Uluslararası Dil, Tarih ve Edebiyat Sempozyumu Bildirileri (s. 19–33). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Bekir, H. (2015). Bulgaristan’da dil planlaması çerçevesinde anadil olarak Türkçeye yönelik dil politikaları. Ege ve Balkan Araştırmaları Dergisi, 2(2), 59–68.
• Bekir, H. (2016). Bulgaristan eğitim sisteminde Türkçenin ana dili olarak öğretimi. İ. H. Karataş (Ed.), II. Uluslararası Öncü Öğretmenler Zirvesi Bildiriler Kitabı (s. 169–181). Uluslararası Öncü Eğitimciler Derneği.
• Bekir, H. (2020). 1944-1958 yılları arası Bulgaristan’da dil politikaları çerçevesinde Türkçenin konumu. A. Yatbaz & U. Türkel (Ed.), Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kongresi Bildiriler Kitabı (s. 115–121).
• Bialystok, E. (2001). Bilingualism in development: Language, literacy, and cognition. Cambridge University Press. Bialystok, E. (2009). Bilingualism: The good, the bad, and the indifferent. Bilingualism: Language and Cognition, 12(1), 3–11. https://doi.org/10.1017/S1366728908003477
• Bialystok, E., & Craik, F. I. M. (2010). Cognitive and linguistic processing in the bilingual mind. Current Directions in Psychological Science, 19(1), 19–23. https://doi.org/10.1177/0963721409358571
• Büyükkantarcıoğlu, N. (2006). Toplumsal gerçeklik ve dil. Multilingual.
• Canpolat, M. D., & Altaç, E. (2023). Bulgaristan Türklerinin yükseköğretim kademelerinde Türkçe eğitim-öğretimi ve Türkiye’nin bu konuda izlediği politikalar. Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları, 5(1), 49–70.
• Çelik, M. E. (2016). Bulgaristan’daki Türkçe öğretmenlerinin Türkçenin eğitimi-öğretimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 69–81. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/264270
• Çelik, M. E. (2020). İki dillilik ve Bulgaristan Türklerinin iki dilliliği üzerine bir inceleme. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(20), 241–262.
• Fishman, J. A. (1976). Bilingual education: An international sociological perspective. TESOL Quarterly, 10(4), 523–529.
• Grosjean, F. (1982). Life with two languages: An introduction to bilingualism. Harvard University Press.
• Grosjean, F. (2010). Bilingual: Life and reality. Harvard University Press.
• Karasu, A. (2023). Bulgaristan’da anadili Türkçe ve resmî dil Bulgarcanın öğretilmesinde Türk çocuklarının yaşadıkları sıkıntılar. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 28, 240–261.
• Lambert, W. E. (1977). The effects of bilingualism on the individual: Cognitive and sociocultural consequences. Annals of the New York Academy of Sciences, 11(4), 83–95.
• Magnusson, D., & Klein, W. (1996). Language acquisition at different ages. D. Magnusson (Ed.), The lifespan development of individuals: Behavioral, neurobiological, and psychosocial perspectives (pp. 88–108). Cambridge University Press.
• Memişoğlu, H. (2002). Geçmişten günümüze Bulgaristan’da Türk eğitim tarihi. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Milli İstatistik Enstitüsü. (2021). Nüfus sayımı raporu. Erişim tarihi 11 Eylül 2024, https://nsi.bg/sites/default/files/files/pressreleases/Census2021_ethnos.pdf
• Osiatynski, W. (Ed.). (1984). Contrasts: Soviet and American thinkers discuss the future (pp. 95–101). MacMillan.
• Romaine, S. (1995). Bilingualism. Blackwell Publishing.
• Saussure, F. de. (2005). Genel dilbilim dersleri (B. Vardar, Çev.). Multilingual.
• Vardar, B. (1998). Dilbilimin temel kavram ve ilkeleri. Multilingual.
• Vardar, B. (1999). XX. yüzyıl dilbilimi: Kuramcılardan seçmeler. Multilingual.
• Yavuz, R. İ., & Açık, F. (2020). Balkan Türklerinin Türkçeye dair farkındalıkları. Türklük Bilimi Araştırmaları, 48, 39–54.