II. Meşrutiyet’ten Erken Cumhuriyet’e Milli İktisadın Sürekliliği ve İzmir İktisat Kongresi

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 20, 127 - 142, 01.06.2010

Arzu Varlı Murat Koraltürk

Öz

II. Meşrutiyet döneminde ticari ve siyasi hayata yansıyan liberal politikalar, gayrimüslimlerin ve yabancıların etkinliklerini arttırırken Müslüman girişimciler üzerinde olumsuzlukların oluşmasına zemin hazırlamış ve Türk milliyetçiliğinin gelişmesinde etkili olmuştur. İttihatçılar Anadolu ve Müslüman-Türk unsur merkezli bir siyasete yöneldiler ve Türk milliyetçiliği, ekonomide liberalizm karşıtı bir hal aldı. Bu dönemde izlenen milli iktisat politikası ekonomide milli unsurları yani Müslüman-Türk unsuru egemen kılmaya yönelik girişimleri içerir.Milli iktisat düşüncesi Cumhuriyetin kurulmasıyla beraber son bulmamış bir süreklilik içinde Cumhuriyetin erken dönemlerinde düzenlenmiş olan ekonomi kongresine damgasını vurmuştur. İttihatçıların Osmanlı İmparatorluğu’nda yaratmak istedikleri ancak başarılı olamadıkları Milli İktisat perspektifinin İzmir İktisat kongresinde benimsendiği, iktisadi ve siyasi bağımsızlık perspektifinin kongreye damgasını vurduğu şeklindeki izlere rastlanmaktadır

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet, Liberalizm, İttihat ve Terakki, Milli İktisat, Kemalizm, İzmir İktisat Kongresi

FROM SECOND CONSTITUTIONAL ERA TO THE EARLY REPUBLIC SUSTAINABLE NATIONAL ECONOMY AND IZMIR ECONOMIC CONGRESS

Öz

While liberal policies in the Second Constitutional era which reflected to the commercial and political life were increasing efficiencies of non-muslims and foreigners, it caused negations on Muslim entrepreneurs and was effective in developing Turkish nationalism. Unionists turned to Anatolia and Muslim-Turk based policy and Turkish nationalism became anti-liberalism in economy. The national economic policy which was followed in this period, includes national elements namely, attempts that make Muslim-Turk element dominant.National economic thought which did not last by the establishment of Republic, marked in the economy congress that were arranged in the early Republic eras. The National Economic perspective that Unionists wanted to create but could not succeed in the Ottoman Empire, was adopted in the Izmir Economic Congress and signs that economical and political independence perspective marked in the congress are found

Anahtar Kelimeler

Second Constitution, Liberalism, Union and Progress, National Economy, Kemalism, İzmir Economic Congress

Kaynakça

• “Teşebbüs Sahasında Türklerin Vazifesi”, Türkiye İktisat Mecmuası, sayı 9, 31 Teşrin-i evvel/Ekim 1338/1922.
• “Türkiye İktisadiyatı ve Ecnebi Sermayesi”, Türkiye İktisat Mecmuası, sayı 29, 8 Teşrin-i evvel/Ekim 1339/1923.
• AHMAD, Feroz. İttihatçılıktan Kemalizme, çev. Fatmagül Berktay, 4. b., Kaynak Yayınları, İstanbul, 1999.
• Ahmet Hamdi Başar’ın Hatıraları “Gazi Bana Çok Kızmış ..”, cilt 1, yay. haz. Murat Koraltürk, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007.
• AKYILDIZ, Ali.. Osmanlı Dönemi Tahvil ve Hisse Senetleri, Türk Ekonomi Bankası Yayını, İstanbul, 2001, s. 68–76.
• ALİBEKOV, İ. Velibeyoğlu.“1923 Yılı İzmir İktisat Kongresi ve Onun Türkiye Cumhuriyeti İktisadi Tarihindeki Yeri”, 2. Uluslar Arası Atatürk Sempozyumu, Bildiriler, 9–11 Eylül 1991, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 1996, s. 845-861.
• ARIKAN, Zeki. Tarihimiz ve Cumhuriyet Muhittin Birgen (1885–1951), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997.
• BAŞAR], Ahmet Hamdi. “Zavallı Misak-ı İktisadi”, Türkiye İktisat Mecmuası, sayı 15, 1 Haziran 1339/1923, s. 33-35.
• BAŞAR], Ahmet Hamdi. “İktisat Kongresi Toplanmayacak mı?”, Türkiye İktisat Mecmuası, sayı 35, 19 Teşrin-i sani 1339/19 Kasım 1923, s. 353-354.
• BORATAV, Korkut. “İzmir İktisat Kongresi Tarihine Bir Genel Bakış”, Dünden Bugüne İzmir’in Sosyal ve Ekonomik Gelişimi, İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayını, İzmir, 2007.
• BORATAV, Korkut. Türkiye İktisat Tarihi 1908 -2005, 10. bs., İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2006.
• ELMACI, Mehmet Emin Elmacı. İttihat Terakki ve Kapitülasyonlar, Homer Kitabevi Yayını, İstanbul, 2005.
• FINERFROCK, Michael M..“Laissez-Faire, The 1923 Izmir Economic Congress and early Turkish Developmental Policy in Polotical Perspective”, Middle Eastern Studies, cilt 17, sayı 3, 1981.
• KANSU, Aykut. “Türkiye’de Korporatist Düşünce ve Korporatizm Uygulamaları”, Türkiye’de Modern Siyasi Düşünce “Kemalizm”, cilt 2, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.
• KEYDER, Çağlar. “Türkiye Demokrasisinin Ekonomi Politiği”, çev. Nail Satlıgan, Geçiş Sürecinde Türkiye, der. Irvin Cemil Schick-Ertuğrul Ahmet Tonak, Belge Yayınları, İstanbul, 1990, s. 45.
• KURUÇ, Bilsay. Belgelerle Türkiye İktisat Politikası (1929–1932), AÜSBF Yayınları, Ankara, 1988, s. XXXVI.
• ÖKÇÜN, A. Gündüz. Yabancıların Türkiye’de Çalışma Hürriyeti, 2. baskı, Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları, Ankara, 1998
• TEKELİ, İlhan ve Gencay Şaylan, “Türkiye’de Halkçılık İdeolojisinin Evrimi”, Toplum ve Bilim, sayı 6–7, 1978.
• TEZEL, Yahya Sezai. Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), 5. bs., Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2002.
• TOPRAK, Zafer. “70. Yılında İzmir İktisat Kongresi”, Görüş, sayı 8, 1993.
• TOPRAK, Zafer. Milli İktisat-Milli Burjuvazi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1995
• TUNÇAY, Mete. Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek-Parti Yönetimi’nin Kurulması (1923– 1931), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1999.
• UYAR, Hakkı. Mahmut Esat Bozkurt: Sol Milliyetçi Bir Türk Aydın 1892–1943, Büke Yayınları, İstanbul, 2000.
• YENAL, Oktay. Cumhuriyet’in İktisat Tarihi, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası Yayını, İstanbul, 2001.
• ZÜRCHER, Erik Jan. “Kemalist Düşüncenin Osmanlı Kaynakları”, çev. Özgür Gökmen, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce “Kemalizm”, cilt 2, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001, s.52.