Okullarda Öğrencilerin Sergiledikleri Problem Davranışların ve Problem Davranışlara Yönelik Müdahalelerin Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 1, 176 - 206, 21.04.2019

Necdet Karasu , Cihan Sert Şenol Demirtaş , Zehra Atbaşı , Çığıl Aykut

Öz

Bu araştırmanın amacı, eğitim personellerinin
görüşleri doğrultusunda, öğrencilerin problem davranışlarını ve bu davranışlara
yönelik müdahaleleri belirlemektir. Açıklayıcı nitel araştırma kapsamında
planlanan araştırmanın çalışma grubu, Ankara ilinde Milli Eğitim Bakanlığına
bağlı ilkokul ve ortaokullarda görev yapan 54 katılımcıdan oluşmuştur. Veriler
yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Katılımcıların görüşleri
doğrultusunda yapılan içerik analizi sonucunda problem davranışlarla ilgili, “şiddet-saldırganlık
ve “itaatsizlik” olmak üzere iki ana tema belirlenmiştir. Katılımcıların
şiddet-saldırganlık ana temasında öğrencilerin en çok sergiledikleri problem
davranışları “vurma ve küfretme” davranışları olarak belirttikleri görülmüşken,
itaatsizlik teması altında en sık ifade edilen davranışın “izinsiz konuşma”
olduğu görülmüştür. Problem davranışlara yönelik uygulanan müdahale türleri
başlığı altında ise “müdahale edici ve önleyici yaklaşım” olmak üzere iki ana
tema belirlenmiştir. Katılımcıların müdahale edici yaklaşımda en çok “aile ile
görüşme” yaptıkları görülmüşken, en az başvurdukları yaklaşımın ise “idareye
gönderme” olduğu görülmüştür. Önleyici yaklaşımda ise en çok “eğitim
düzenlemeleri” görülmüşken, en az başvurulan yaklaşımın ise “kural öğretimi”
olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim ortamı, Problem davranış, Yönetici, Öğretmen

Identifying Challenging Behaviors Demonstrated by Students in Schools and Interventions for the Challenging Behaviors

Öz

The aim of this study is
to identify the challenging behaviors of the students and interventions for
these behaviors according to the views of the educational staff. The sample was
planned within the scope of descriptive qualitative research, and consists of
54 participants working in the primary and secondary schools of the Ministry of
Education in Ankara province. The data were collected through semi-structured
interview forms. As a result of content analysis, two main themes, including
“violence-aggression” and “disobedience” were determined according to views of
the participants. The most common challenging behaviors defined by the students
under the main theme of “violence-aggression” were “hitting and swearing”,
while the most frequently referred behavior was “talking without permission”
under “disobedience” theme. Two main themes are also identified as “interfering
approach” and “preventive approach” under the title of intervention types for
challenging behaviors. The most applied approach is “interviewing with
families”, while the least applied approach is “office referrals” in
interfering approach. The most common approach is “organizing trainings,” while
the least applied approach is “teaching rules” in preventive approach.

Anahtar Kelimeler

Education setting, Challenging behavior, Administrator, Teacher

Kaynakça

• Alberto, P. A., & Troutman, A. C. (2012). Applied behavior analysis for teachers (9th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Atıcı, M. (2002). Öğrenci istenmeyen davranışlarıyla baş etmede Türk ve İngiliz öğretmenlerin kullandıkları yöntemlerin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 29(29), 9-26.
• Atıcı, M., ve Çekici, F. (2009). Ortaöğretimdeki öğretmen ve öğrencilerin istenmeyen davranışlarla baş etme konusundaki görüşlerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 60(60), 495-522.
• Balay, R., ve Sağlam, M. (2008). Sınıf içi olumsuz davranışlara ilişkin öğretmen görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 1-24.
• Bernhardt, V. L. (1998). Data analysis: for comprehensive schoolwide improvement. New York: Eye on Education.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem
• Chandler, L., & Dahlquist. C. (2002). Functional assessment strategies to prevent and remmediate challenging behavior in school settings. Boston: Houghton Mifflin.
• Çankaya, İ. (2011). Sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışlarla başa çıkma yolları. Turkish Studies, 6(2), 307-316.
• Çapri, B., Balcı, A., ve Çelikkaleli, Ö. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin sınıf içi istenmeyen davranışlara ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 89-102.
• Çetin, B. (2013). Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarıyla ilgili sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 255-269.
• Çubukçu, Z., ve Dönmez, A. (2012). İlköğretim okul yöneticilerinin şiddet türlerine yönelik görüşleri ve şiddetle başa çıkma yöntemleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 37-64.
• Emerson, E. (2001). Challenging behaviour: Analysis and intervention in people with severe intellectual disabilities. Cambridge University Press.
• Erbaş, D. (2005). Olumlu davranışsal destek. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(1), 1-18.
• Erbaş, D., Kırcaali-İftar, G. ve Tekin-İftar E. (2004). İşlevsel değerlendirme: Davranış sorunlarıyla başa çıkma ve uygun davranışlar kazandırma süreci. (Birinci Baskı). Ankara: Kök.
• Erbaş, D. (2002) Problem davranışların azaltılmasında olumlu davranışsal destek planı hazırlama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğilim Dergisi,3(2), 41-50.
• Gökyer, N., ve Doğan, B. (2016). İstenmeyen öğrenci davranışları ve nedenlerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 93-105.
• Görmez, E. (2016). Ortaokul öğrencilerinin sınıf içi istenmeyen davranışlarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 443-456.
• Güner, N. (2010). Kaynaştırma uygulamaları yapılan sınıflarda çalışan öğretmenlerin sınıf yönetimi bilgi düzeyleri ile Önleyici Sınıf Yönetimi Eğitim Programı’nın öğretmenlerin sınıf yönetimlerine etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Haydon, T., Macsuga-Gage, A. S., Simonsen, B., & Hawkins, R. (2012). Opportunities to respond: A key component of effective instruction. Beyond Behavior, 22(1), 23-31.
• Lawrence, J., Steed, D., & Young, P. (1983). Monitoring Teachers’ Reports of Incidents of Disruptive Behaviour in Two Secondary Schools: multi‐disciplinary research and intervention. Educational Studies, 9(2), 81-91.
• Marzano, R. J. (2003). Classroom Management that Works: Research-Based Strategies for Every Teacher. Alexandria, VA, USA. Association forSupervision & Curriculum Development.http://site.ebrary.com/lib/gazi/Doc.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Nezihoğlu, G. Ö. ve Sabancı, A. (2010). İlköğretim okul yöneticilerinin görüşlerine göre öğrencilerin istenmeyen davranışları ve bu davranışlarla başa çıkma yöntemleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 41-53.
• Patton, M.Q. (2015). Qualitative Research & Evaluation Methods: Integrating Theory and Practice (4th ed.). USA: Sage Publications, Inc.
• Putman, R. F., Luiselli, J., Handler, M. W., & Jefferson, G. L. (2003). Evaluating student discipline practices in a public school through behavioral assessment of office referrals. Behavior Modification, 27, 505-523.
• Reinke, W. M., Herman, K. C., & Stormont, M. (2013). Classroom-level positive behavior supports in schools implementing SW-PBIS: Identifying areas for enhancement. Journal of Positive Behavior Interventions, 15(1), 39-50.
• Sadık, F. (2002). İlköğretim I Aşama Sınıf Öğretmenlerinin Sınıfta Gözlemledikleri Problem Davranışlar. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(10).
• Sadık, F. ve Doğanay, A. (2007). Sınıf içi istenmeyen davranışlarla ilgili öğretmen öğrenci ve veli görüşlerinin karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 539-560.
• Sadık, F. (2008). İstenmeyen davranışlarla baş etme stratejilerinin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre incelenmesi. İlköğretim Online, 7(2), 232-251.
• Sadık, F. ve Aslan, S. (2015). İlkokul sınıf öğretmenlerinin disiplin problemleri ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 10(3), 115-138.
• Sugai, G., & Horner, R. H. (2002). The evolution of discipline practices: School-wide positive behavior supports. Child and family Behavior Therapy, 24, 23-50.
• Yılmaz, N. (2012). Dersin akışını bozan istenmeyen davranışları yönetme stratejilerinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-38.
• Yüksel-Şahin, F. ve Tabancalı, E. (2016). Öğretmenlerin istenmeyen öğrenci davranışlarına yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 643-654.