Ana Dili Öğretim Programlarında Yer Alan Kazanımların Zihinsel Beceriler Temelinde Gösterdiği Dağılımın İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 49 Sayı: 1, 185 - 224, 28.04.2020

Emel Bayrak Özmutlu

Öz

Bu araştırmada ana dili öğretim programlarında yer alan kazanımların geliştirmeyi amaçladığı zihinsel beceriler temelinde nasıl bir dağılım gösterdiği ve bu zihinsel becerilerin öğretim programlarında hangi yönleriyle kullanıldığını incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma modeli içinde yer alan doküman incelemesi yöntemi benimsenmiştir. Araştırmanın çalışma kapsamını, 2013 yılından bu yana yürürlükte olan okul öncesi eğitim programı dil gelişimi kazanımları ile 2018 yılında yürürlüğe giren Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı dersi öğretim programlarında yer alan toplam 625 kazanım oluşturmaktadır. Araştırmanın veri analizi sürecinde tekrarlı okuma, kodlama ve sürekli karşılaştırma yönteminin kullanıldığı yedi adımdan oluşan yoğun bir analiz süreci takip edilmiştir. Araştırma bulguları ana dili öğretim programları kazanımlarının 16 farklı zihinsel beceriyi geliştirmeyi amaçladığını göstermektedir. Ana dili öğretim programlarında yer alan kazanımların en fazla geliştirmeyi amaçladığı zihinsel becerinin, ayırt etme olduğu görülmektedir. Sorgulama, karar verme, karşılaştırma, sentez, problem çözme ve uyarlama zihinsel becerilerinin programda kendilerine az yer bulduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretim programları, Ana dili eğitimi, Öğretim programı kazanımları, Zihinsel beceriler, Üst düzey zihinsel beceriler

The Distribution of the Mother Tongue Curricula Learning Outcomes Based on the Thinking Skills

Öz

This study aimed to examine how the learning outcomes set in the mother tongue teaching curricula are distributed across the thinking skills they are intended to develop and in which contexts these thinking skills are addressed in the curriculum. In this study employed the document analysis method, one of the qualitative research methods. The scope of the study consists of the language development learning outcomes stated in the pre-school curriculum which has been in effect since 2013 and in Turkish and Turkish Language and Literature curricula that became effective in 2018; thus, a total of 625 learning outcomes. The study conducted an intense data analysis process consisted of seven stages, including repeated reading, coding, and continuous comparison. The results of the study showed that the learning outcomes set in the mother tongue teaching curricula aim to develop 16 different thinking skills. Distinguishing seems to be the thinking skill aimed to be developed the most by the learning outcomes in the mother tongue teaching curricula. The questioning, decision making, comparing, synthesising, problem-solving, and adapting skills seem to be not much emphasized in the curricula. 

Anahtar Kelimeler

Curriculum, Mother tongue education, Curriculum outcomes, Thinking skills, Higher order thinking skills

Kaynakça

• Ackerman, D. & Perkins, D.N. (1989). Integrating thinking and learning skills across the curriculum.In. H.H. Jacobs (Ed.). Interdisciplinary Curriculum: Design and İmplementation. USA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Adey, P., Shayer, M., & Yates, C. (2003). Thinking science: Professional edition. London: Nelson Thornes
• Allmond, S., Wells, J., & Makar, K. (2010). Thinking through mathematics: Engaging students with inquiry-based learning. Book 3, Ages 10-13. Carlton South, Vic., Australia: Education Services Australia
• Alnesyan, A. (2012). Teaching and learning thinking skills in the Kingdom of Saudi Arabia: A case studies from seven primary schools. Unpublished PhD. Dissertation. UK: University of Exeter.
• Afflerbach, P., Cho, B. Y., & Kim, J. Y. (2015). Conceptualizing and assessing higher-order thinking in reading. Theory into Practice, 54(3), 203-212. https://doi.org/10.1080/00405841.2015.1044367
• Ananiadou, K. & Claro, M. (2009). 21st Century skills and competences for new millennium learners in OECD countries. OECD Education Working Papers, No. 41, Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/218525261154
• Anderson, L. W. & Krathwohl, D. R. (Eds.). (2001). A taxonomy for learning, teaching and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational learning outcomes. New York: Longman.
• Arslan, A. & Engin, A. O. (2019). 5. Sınıf Türkçe dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(5), 19-39. https://doi.org/10.15285/maruaebd.525249
• Aslan, M. & Atik, U. (2018). 2015 ve 2017 İlkokul Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 528-547. https://doi.org/10.17556/erziefd.482751
• Atik, S. & Aykaç, N. (2009). 2009 ve 2015 Türkçe öğretim programlarının eğitim programı ögeleri açısından değerlendirilmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 586-607. https://doi.org/10.29299/kefad.2017.18.3.031
• Avşar, G. & Mete, F. (2018). Türkçe öğretim programlarında kullanılan fiillerin yenilenmiş̧ Bloom taksonomisine göre sınıflandırılması. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 75-87.
• Bal, M. (2018). Türkçe dersinin 21. Yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Turkish Studies, 13(4), 49-64. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.12922
• Belet Boyacı, Ş. D. & Güner Özer, M. (2019). Öğrenmenin geleceği: 21. Yüzyıl becerileri perspektifiyle Türkçe dersi öğretim programları. Anadolu Journal of Educational Sciences International 9(2), 708-738. https://doi.org/10.18039/ajesi.578170
• Beyer, B. K. (1987). Practical strategies for the teaching of thinking. Boston: Allyn & Bacon.
• Beyer, B. (1984). Improving thinking skills: Practical approaches. The Phi Delta Kappan, 65(8), 556-560.
• Bıçak, N. & Alver, M. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(4), 2480-2501. https://doi.org/10.7884/teke.4355
• Binkley, M., Erstad, O., Herman, J., Raizen, S., Ripley, M., Miller-Ricci, M., & Rumble, M. (2012). Defining twenty-first century skills. In Assessment and teaching of 21st century skills (pp. 17-66). Dordrecht: Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-007-2324-5_2
• Blagg, N., Ballenger, M., & Gardner, R. (1996). Somerset thinking skills course handbook. Great Britain: Nigel Blagg Associates. https://doi.org/10.4324/9780203052464
• Blagg, N. (2012). Can we teach intelligence?: A comprehensive evaluation of Feuerstein's Instrumental Enrichment programme. Routledge.
• Bloom, B. S. (1956). A learning in classroom instruction. Masteri, learning outcomes. Handbook I, The taxonomy of educational domain. New York: Longman.
• Brookhart, S. M. (2010). How to assess higher order thinking skills in your classroom. Alexandria, VA: ASCD.
• Bulut, K. (2019). 2006 ve 2018 Türkçe dersi öğretim programlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Turkish Journal of Social Research/Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 23(3), 862-881. https://doi.org/10.17522/nefefmed.42066
• Burchenal, M. & Grohe, M. (2007). Thinking through art: Transforming museum curriculum. Journal of Museum Education, 32(2), 111-122. https://doi.org/10.1080/10598650.2007.11510563
• Büyükalan, F. S. & Yıldırım, N. (2019). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom Taksonomisine göre analizi. Elementary Education Online, 18(4), 1551-1573. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.632521
• Çerçi, A. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının (5, 6, 7, 8. Sınıf) Yenilenen Bloom Taksonomisi'ne göre incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 6(2) , 70-81. https://doi.org/10.17556/erziefd.482751
• Çiftçi, Ö. (2010). İlköğretim Türkçe öğretim programında 5. sınıfa ait okuduğunu anlama kazanımlarının bilişsel beceriler yönünden değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 185-200.
• Clarke, J. H. (1991). Graphic organizers: Frames for teaching patterns of thinking. In A. L. Costa (Ed.), Developing minds: A resource book for teaching thinking. Alexandria, Virginia: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Cohen, J. (1971). Thinking. Chicago: Rand McNelly &Co.
• Costa, A. & Lowery, L. F. (2017). Techniques for teaching thinking. New York: Routledge.
• Creswell, J. W. & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into Practice, 39(3), 124–130. https://doi.org/10.1207/s15430421tip3903_2
• Dewey, J. (1933). How we think: A restatement of the relation of reflective thinking to the educative process. Boston: D.C. Heath and Company.
• Dilekli, Y. & Tezci, E. (2016). The relationship among teachers’ classroom practices for teaching thinking skills, teachers’ self-efficacy towards teaching thinking skills and teachers’ teaching styles. Thinking Skills and Creativity, 21, 144-151. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2016.06.001
• Eagleman, D. (2013). Incognito: Beynin gizli hayatı. Z. A. Tozar (Çev.). İstanbul: Domingo.
• Eagleman, D. (2016). Beyin: Senin hikâyen. Z. A. Tozar (Çev.). İstanbul: Domingo.
• Eroğlu, D.& Kuzu, T. S. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 72-80. https://doi.org/10.31463/aicusbed.581301
• Feuerstein, R. (1980). Instrumental enrichment intervention programme for cognitive modifiability. Baltimore, MD: University Park Press.
• Filiz, S. B. & Yıldırım, N. (2019). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom Taksonomisine göre analizi. Elementary Education Online, 18(4), 1550-1573. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.632521
• Flavell, J. H. (1976). Metacognitive aspects of problem solving. In L.R. Resnick (Ed.), The Nature of intelligence. Hillsdale, NJ: Lawrence Erbaum.
• Gagné, R. M.& Briggs, L.J. (1979). Principles of instructional design. New York: Holt, Rinehart & Winston.
• Gardner, H. (2003). Multiple intelligences after twenty years. American Educational Research Association, Chicago, Illinois, 21, 1-15.
• Geisinger, K. F. (2016). 21st century skills: What are they and how do we assess them? Applied Measurement in Education, 29(4), 245-249. https://doi.org/10.1080/08957347.2016.1209207
• Güler, A., Halıcıoğlu, M.B., & Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, (32), 127-146.
• Haladyna, T. M. (1997). Writing test items to evaluate higher order thinking. Boston: Allyn and Bacon.
• Herrington, J. & Kervin, L. (2007). Authentic learning supported by technology: Ten suggestions and cases of ıntegration in classrooms. Educational Media International, 44(3), 219-236. https://doi.org/10.1080/09523980701491666
• Howells, K. (2018). The future of education and skills: education 2030: The future we want. Paris: OECD Publishing.
• Johnson, S. & Siegel, H. (2010). Teaching thinking: Key debates in educational policy. In C. Winch (Ed.), On thinking skills (pp.113–125). London: UK Continium Press.
• Kapanadze, D. Ü. 2018 Türkçe öğretim programındaki kazanımların üst düzey düşünme becerileri bağlamında incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(223), 83-112. https://doi.org/10.14222/turkiyat3991
• Keene, E. O. & Zimmermann, S. (1997). Mosaic of thought: Teaching comprehension in a reader’s workshop. Portsmouth, NH: Heinemann.
• Kettle, H. (1992). Evaluation of the instrumental enrichment program. (Research report 91-05). School Board, Canada: Vancouver, B.C: Vancouver SchoolBoard.
• King, F. J., Goodson, L., & Rohani, F. (1998). Higher order thinking skills: Definition, teaching strategies, assessment. Tallahassee, FL: Center for Advancement of Learning and Assessment.
• Kirkwood, M. (2005). Learning to thinking: Thinking to learn. An introduction to thinking skills from Nursery to Secondary. Hodder Gibson.
• Klimova, F. B. (2012). Developing thinking skills in the course of academic writing. Procedia Social and Behavioral Sciences, 93, 505–511. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.09.229
• Kocayiğit, A. & Aykaç, N. (2019). İlkokul Türkçe öğretim programının eğitim programı ögeleri açısından değerlendirilmesi (1923-2017). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(44), 251-279. https://doi.org/10.14520/adyusbd.490598
• Kurudayıoğlu, M. & Soysal, T. (2018). Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının 21. Yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 483-496. https://doi.org/10.31592/aeusbed.621132
• Lake, M., Needham, M., & Lealan, M. (1993). Top ten tactics. Brimingham: Questions Publishing Company.
• Lipman, M. (1991). Strengthening reasoning and judgement through philosophy. In S.Maclure & P.Davies (Eds.), Learning to think: Thinking to learn (pp. 244-248). Proceedings of the 1989 OECD Conference. Persimmon Press.
• Luckin, R. (2018). Machine learning and human ıntelligence: The future of education for the 21st Century. UCL IOE Press. UCL Institute of Education, University of London.
• Marzano, R. J. (2001). Designing a new taxonomy of educational learning outcomes. Thousand Oak, CA: Corwin Press, Inc.
• McCombs, B. L. & Whisler, J. S. (1997). The learner-centered classroom and school: Strategies for increasing student motivation and achievement. San Francisco: Jossey-Bass.
• McGregor, D. (2007). Developing thinking; developing learning. New York, USA: Open University Press.
• McGuinness, C. (1999). From thinking skills to thinking classrooms. Nottingham, UK: Department for Education and Employment Publications.
• Menteşe, H. & Gündoğdu, K. (2016). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Turkish Studies, 11(3), 1723-1752. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.9484
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim okulları Türkçe dersi (1-5 Sınıflar) öğretim programı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara. https://doi.org/10.1501/egifak_0000000942
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (1-3 Sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara. https://doi.org/10.1501/egifak_0000000942
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı (9-12 Sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara. https://doi.org/10.14527/9786053180258.04
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul Öncesi Eğitimi Programı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara. https://doi.org/10.17152/gefad.377516
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oak, CA: Sage.
• Newmann, F. M. (1988). Higher order thinking in the high school curriculum. NASSP Bulletin, 72(508), 58–64. https://doi.org/10.1177/019263658807250812
• OECD (2013). The skills needed for the 21st Century. In OECD skills outlook 2013: First results from the survey of adult skills. Paris: OECD Publishing.
• OECD (2018). Teaching for the Future: Effective classroom practices to transform education. Paris: OECD Publishing.
• Ornstein, C. A. & Hunkins, P.F. (2004). Curriculum: Foundations, principles and issues (4th ed.). USA: Pearson Education, Inc.
• Özenç, E. G. (2018). 2015 ile 2017 İlkokul Türkçe öğretim programının karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 38-50. https://doi.org/10.17860/mersinefd.322800
• Pellegrino, J. (2017). Teaching, learning and assessing 21st century skills. In Guerriero, S. (ed.), Pedagogical Knowledge and the Changing Nature of the Teaching Profession. Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264270695-12-en
• Perkins, D. N., Goodrich, H., Tishman, S., &Owen, J. M. (1994). Thinking connections: Learning to think & thinking to learn. Addison-Wesley Publishing Company.
• Presseisen, B. Z. (1985). Thinking skills: Meanings, models, materials. A. Costa (Ed.), In. Developing Minds (pp. 43-48). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Resnick, L. B. (1987). The thinking curriculum. Washington, DC: National Academy Press.
• Schoenfeld, A. (1985). Mathematical problem solving. New York: Academic Press.
• Söylemez, T. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programındaki kazanımların üst düzey düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 63, 345-384. https://doi.org/10.14222/turkiyat3991
• Swartz, R. J. & Parks, S. (1994). Infusing the teaching of critical and creative thinking into content instruction: A lesson design handbook for the elementary grades. Critical Thinking Press and Software.
• Swartz, R. J. & Perkins, D. N. (2016). Teaching thinking: Issues and approaches. New York: Routledge.
• Tahaoğlu, A. (2014).Ortaöğretim Türk Edebiyatı Dersi öğretim programı kazanımlarının bilişsel açıdan incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bilkent Üniversitesi, Eğitim Programları ve Öğretimi Programı, Ankara. https://doi.org/10.17860/mersinefd.282398
• Tebbs, J. (2000). Assessing teachers’ self-efficacy towards teaching thinking. Phd Dissertation. Connecticut: University of Connecticut University.
• Thompson, T. (2008). Mathematics teachers’ interpretation of higher-order thinking in Bloom’s taxon-omy. International Electronic Journal of Mathematics Education, 3(2), 1–14.
• Uyğun, A. ve Çetin, D. (2020). 2018 Türkçe dersi öğretim programındaki yazma kazanımlarının yaratıcı yazma becerisine uygunluğu. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 1-13. https://doi.org/10.16916/aded.604030
• VanTassel-Baska, J. & Little, C. A. (2016). Applying higher order process skills to curriculum for advanced learners. Waco: Prufrock Press Inc.
• Vygotsky, L.S. (1992). Düşünce ve dil. Erdoğdu, B. (Çev). İstanbul: Roza Yayınevi.
• Yıldırım, F. & Er, O. (2013). Türkçe dersi öğretim programı dinleme / izleme alanı amaç ve kazanımlar boyutunun öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. International Journal of Turkish Literature Culture Education Volume 2(2), 231-250. https://doi.org/10.7884/teke.4355
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Whimbey, A. (1985). Test results from teaching thinking. In Costa (Ed.), Developing Minds: A resource book forteaching thinking. Alexandria, VA Association for Supervision and Curriculum Development.