Öğretmen Adaylarının Mantıksal Düşünme Düzeylerinin Bazı Değişkenlerle Yordanması

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 1, 165 - 186, 27.04.2022

Dilek Başerer , Zeynep Başerer Berber

https://doi.org/10.14812/cuefd.953869

Öz

Doğru düşünme, doğru kararlar almak, problemleri doğru çözümleyebilmek ve doğru iletişimde bulunmak için mantıksal düşünme önemlidir. Bu önemi görebilmek adına mantıksal düşünme düzeyini etkileyen etmenlerin neler olduğuna dair bir çalışma planlanmıştır. Yapılan çalışmada mantıksal düşünmeyi etkilediği düşünülen bazı değişkenler (cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, akademik başarı, sosyoekonomik düzey, eleştirel düşünme ve iletişim engelleri) ele alınmış ve alan yazına dayalı olarak tartışılmıştır. Bunun için de çalışmada nicel verilere dayalı genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma grubu üniversite öğrencilerinden oluşmaktadır. Toplamda 400 kişi ile gerçekleştirilen çalışmada veri toplama araçları olarak kişisel bilgi formu, eleştirel düşünme eğilimi ölçeği, kişilerarası iletişim engelleri ölçeği ile mantıksal düşünme ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi ise öğretmen adaylarının Mantıksal Düşünme Ölçeği’nden aldıkları puanların bağımsız değişkenler tarafından ne ölçüde yordandığını saptamak amacıyla çok yönlü regresyon analizi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmadan elde edilen veriler ile mantıksal düşünmeyi; cinsiyet (erkekler lehine), eleştirel düşünme (pozitif yönlü) ve iletişim engelleri(negatif yönlü) değişkenlerinin yordadığı bulunmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Düşünme, İletişim Engelleri, Mantıksal Düşünme, Öğretmen Adayları.

The Prediction of Logical Thinking Levels of Prospective Teachers Through Some Variables

Öz

Logical thinking is of importance for true thinking, making true decisions, being able to solve problems in a true way and being in true communication. A study was planned in order to see this importance with regard to determining what the factors affecting logical thinking levels. In the current study, some variables (gender, age, class level, academic success, socio-economic level, critical thinking and communication barrier) which are thought to have an impact upon logical thinking were studied and discussed depending on the related literature. For that reason, correlational survey model, one of the general survey models based on quantitative data, was used in the study. The working group was made up of the students of University. In the study which was carried out with a total 400 people, Personal Information Form, The Critical Thinking Tendency Scale, The Scale of Interpersonal Communication Barriers and Logical Thinking Scale were used as a data collection tool. Data analysis was conducted with multiple regression analysis in order to determine to what extent the scores that prospective teachers obtained from the Logical Thinking Scale were predicted by independent variables. It was found trough the data obtained in the study that logical thinking was predicted by the variables of gender (in favour of males), critical thinking (positively) and communication barriers (negatively).

Anahtar Kelimeler

Critical Thinking, Communication Skills, Logical Thinking, Teacher’s Candidates.

Kaynakça

• Aksu, M., Berberoğlu, G.,& Paykoç, F. (1990). Mantıksal düşünmenin belli değişkenlere göre incelenmesi, Sözlü bildiri. Eğitimde Arayışlar I.Sempozyum bildiri metinleri (ss.291-294). İstanbul: Kültür.
• Akgün, Ö.,& Deryakulu, D. (2007). Düzeltici metin ve tahmin-gözlem-açıklama stratejilerinin öğrencilerin bilişsel çelişki düzeyleri ve kavramsal değişimleri üzerindeki etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 17-40.DOI:10.1501/Egifak_0000000148.
• Arıkan, R. (2004). Araştırma teknikleri ve rapor hazırlama. Asil Yayınevi.
• Baba, C.(2020). Dil ve mantık ilişkisi üzerine bir değerlendirme.Eskiyeni, 40, 95-106.https://doi.org/10.37697/eskiyeni.670492.
• Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma. Pegem A Yayıncılık.
• Başerer, Z, Başerer, D.,& Demirkaya, P. N. (2016). Kişiler Arası İletişim Engelleri Ölçeği Geliştirme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 43, 290-303.
• Başerer, D. (2017). Bir düşünme türü olarak mantıksal düşünme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(41), 433-442.DOI : 10.16992/ASOS.12011.
• Başerer, D. (2019). Mantıksal düşünmenin geliştirilmesine ilişkin bir çalışma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Başerer, D. (2021).Logical and critical perspective on case study. Toplum Araştırmaları Dergisi(OPUS), 17(37), 4703-4720.https://doi.org/10.26466/opus.872707.
• Bingöl, A. (1999). İletişim bağlamında mantık ve dil. İstanbul Üniversitesi. İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 9, 105-115.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çakmak, E.K., Çebi, A.,& Kan, A. (2014). E-öğrenme ortamlarına yönelik “Sosyal Bulunuşluk Ölçeği” geliştirme çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,14(2), 755-768.DOI: 10.12738/estp.2014.2.1847
• DeLuca, F.P. (1981). Application of cluster analysis to the study of Piagetian stages of intellectual development.Journal of Research in Science Teaching, 18(1), 51-59. https://doi.org/10.37669/milliegitim.727874
• Durhan, G. (2017). Mantık-gerçeklik ilişkisi bağlamında mantık ilklerinin kaynağı meselesi. V. Kamer & Ş. Ural (Edt.). Sözlü bildiri.VI. Mantık Çalıştayı Kitabı(pp. 193-199). İstanbul: Mantık Derneği.
• Emiroğlu, İ. (2011). Mantık yanlışları (2. Bs.). Elis Yayınları
• Fah, L. Y. (2009). Logical thinking abilities among form 4 students in the ınterior division of Sabah, Malaysia.Journal of Science and Mathematics Education in Southeast Asia, 32(2), 161-187.
• Fisher, A. (2001). Critical thinking: An introduction. Cambridge University Publishing.
• Gürüz, D.,& Eğinli, A. (2008). Kişilerarası iletişim: Bilgiler, etkiler, engeller. Nobel Yayınevi.
• Grünberg, T. (1999). Anlama, Belirsizlik ve Çok Anlamlılık. Ankara: Gündoğan.
• Hernandez, L. D., Marek, E. A., & Renner, J. W. (1984). Relationships among gender, age, and intellectual development.Journal of Research in Science Teaching, 1(4), 365-375. DOI: 10.1002/tea.3660210404
• Howe, A. C.,& Shayer, M. (1981). Sex related differences on a task of volume and density.Journal of Research in Science Teaching,18(2), 169-175.
• Kan, A.,& Akbaş, A. (2010). Lise öğrencilerinin kimya dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 227-237.
• Karasar, N. (1984). Bilimsel araştırma metodu. Hacetepe Taş Yayınevi.
• Kılıç, D.,& Sağlam, N. (2009). Öğrencilerin mantıksal düşünme yeteneklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 10(2), 23-38.
• Kılıç, H., & Şen, A. G. (2014). UF/EMI Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeğini Türkçe’ye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim,39(176), 1-12.DOI: http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3632
• Kıncal, R. Y.,& Deniz Yazgan, A. (2010). Investigating the formal operational thinking skills of 7th and 8th grade primary school students according to some variable.Elementary Education Online, 9(2), 723-733.DOI: https://doi.org/10.18848/1447-9494/CGP/v16i04/46255.
• Koray, Ö.,& Azar, A. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve mantıksal düşünme becerilerinin cinsiyet ve seçilen alan açısından incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 16(1), 125- 136.
• Lawson, A. E.,& Thompson, L. D. (1988). Formal reasoning ability and misconceptions concerning genetics and natural selection. Journal of Research in Science Teaching,25(9), 733-746. https://doi.org/10.1002/tea.3660250904.
• Lazear, D. (2000).The intelligent curriculum. Zephyr Press.
• Lipman, M. (2003). Thinking in education. Cambridge University Press.
• Öner, N. (2014). Klasik mantık. (13. bs.). Divan Kitap.
• Özlem, D. (2004). Mantık klasik/sembolik mantık, mantık felsefesi. (7. Bs.). İnkılap Kitabevi
• Paul, R.,& Elder, L. (2008). Minik eleştirel düşünme kılavuzu: kavramlar ve araçlar, (M. Bektaş Fidan, Çev.). Eleştirel Düşünme Kurumu.(Orijinal çalışma basım tarihi ….)
• Savant, N. (1997). “Savant, N. (1997). Logic. “Statements and Definitions”. Logical Thinking, pp.54-107.
• Shemesh, M. (1990). Gender-related differences in reasoning skills and learning interests of junior high school students, Journal of Research in Science Teaching, 1(27), 27-34.DOI: 10.1002/tea.3660270104.
• Sökmen, N.,& Bayram, H. (1999). Lise 1. sınıf öğrencilerinin temel kimya kavramlarını anlama düzeyleriyle mantıksal düşünme becerileri arasındaki ilişki. Hacettepe University Journal of Education, 16 (17), 89-94.
• Şahinel, S. (2002). Eleştirel düşünme. Pegem Akademi Yayınları.
• Tobin, K. G.,& Capie, W. (1982). Relationships between formal reasoning ability, locus of control, academic engagement and integrated process skill achievement.Journal of Research in Science Teaching, 19(2), 113-121.https://doi.org/10.1002/tea.3660190203.
• Williams, K. A.,& Cavallo, A. M. L. (1995). Reasoning ability, meaningful learning, and students’ understanding of physics concepts. Journal of College Science Teaching, 24(5), 311-314.
• Valanides, N. C. (1996). Formal reasoning and science teaching. School Science and Mathematics, 96(2), 99-111. DOI:10.1111/j.1949-8594.1996.tb15818.x.
• Yenilmez, A., Sungur, S., & Tekkaya, C. (2005). Cinsiyet ve sınıf düzeyinin öğrencilerin mantıksal düşünme yeteneklerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 219-225.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013), Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. bs.). Seçkin Yayıncılık.