Umut, Öz-Yeterlik ve Benlik Saygısının Ergenlerin Kariyer Kaygıları Üzerindeki Yordayıcı Rolü

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 2, 644 - 666, 31.08.2023

Osman Cırcır Osman Gönültaş Kıvanç Uzun Ozlem Tagay

https://doi.org/10.14812/cuefd.1291825

Öz

Bu çalışmada, ergenlerin sahip oldukları umut, öz-yeterlik ve benlik saygısı düzeylerinin kariyer kaygılarını ne ölçüde yordadığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi için ilişkisel model kullanılmıştır. Çalışma grubu ise uygun örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Araştırmacılar tarafından hazırlanan çevrim içi form, ergenler tarafından yaygın olarak kullanılan sosyal medya platformlarında paylaşılarak, ergenlik döneminde bulunan 253 katılımcıya (165 kadın ve 88 erkek) ulaşılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 15.61’dir. Araştırmada veriler, araştırmacılar tarafından oluşturulan demografik bilgi formu, Kariyer Kaygısı Ölçeği, Sürekli Umut Ölçeği, Çocuklar için Öz-yeterlik Ölçeği ve Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde, değişkenler arasındaki ilişkinin saptanması için Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı ile çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, ergenlerin kariyer kaygıları ile umut, öz-yeterlik ve benlik saygısı düzeyleri arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca ergenlerin kariyer kaygılarının umut, öz-yeterlik ve benlik saygısı tarafından negatif yönde anlamlı şekilde yordandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgulardan hareketle ergenlerin kariyer kaygılarıyla başa çıkmak için umut, öz-yeterlik ve benlik saygısı değişkenlerinin iyileştirici gücünden yararlanılabileceği söylenilebilir. Ulaşılan sonuçlar ilgili alanyazın ışığında tartışılmış ve gelecek araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kariyer Kaygısı, Umut, Öz-Yeterlik, Benlik Saygısı, Ergenler

The Predictive Role of Hope, Self-Efficacy and Self-Esteem on Adolescents' Career Anxiety

Öz

In the current study, it was aimed to determine the extent to which adolescents’ levels of hope, self-efficacy and self-esteem predict their career anxiety. To this end, the relational survey model was used to determine the relationship between the variables. The study group was formed by using the convenience sampling method. The online form prepared by the researchers was shared on social media platforms commonly used by adolescents and in this way, a total of 253 adolescents (165 females and 88 males) were reached. The mean age of the participants is 15.61. The data in the study were collected by using a demographic information form developed by the researchers, the Career Anxiety Scale, the Dispositional Hope Scale, the Self-Efficacy Scale for Children and the Rosenberg Self-Esteem Scale. In the analysis of the data, multiple linear regression analysis and the Pearson product moment correlation coefficient were used to determine the relationship between the variables. As a result of the study, negative significant correlations were found between the career anxiety of the adolescents and their levels of hope, self-efficacy and self-esteem. In addition, it was concluded that the career anxiety of the adolescents was predicted negatively and significantly by their hope, self-efficacy and self-esteem. On the basis of these findings, it can be said that the healing power of hope, self-efficacy and self-esteem can be used to cope with the career anxiety of adolescents. The results were discussed in light of the relevant literature and suggestions were made for future research.

Anahtar Kelimeler

Career Anxiety, Hope, Self-Efficacy, Self-Esteem, Adolescents

Kaynakça

• Adams, G. (2000). Adolescent development the essential readings. Blackwell Publishers.
• Albion, M. J. (2000). Career decision-making difficulties of adolescent boys and girls. Australian Journal of Career Development, 9(2), 14–19.
• Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117–148.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachandran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (ppppm. 71–81). Academic Press.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. Freeman.
• Brown, C. (1997). Sex differences in the career development of urban African American adolescents. Journal of Career Development, 23(4), 295–304. https://doi.org/10.1177/089484539702300404
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (19. bs.). Pegem Akademi Yayınevi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. bs.). Pegem Akademi Yayınevi.
• Cast, D. A., & Burke, J. P. (2002). A theory of self-esteem. Social Forces, 80(3), 1041–1068. https://doi.org/10.1353/sof.2002.0003
• Catalano, R. F., Berglund, M. L., Ryan, J. A. M., Lonczak, H. S., & Hawkins, J. D. (2002). Positive youth development in the United States: Research findings on evaluations of positive youth development programs. Prevention & Treatment, 5(1), 1–111. https://doi.org/10.1037/1522-3736.5.1.515a
• Ciminli, A. (2023). Ortaöğretim öğrencilerinin kariyer kaygısının yordayıcıları olarak mükemmeliyetçilik ve meslek seçimine ilişkin akılcı olmayan inançlar. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 35–43. https://doi.org/10.17556/erziefd.1163647
• Cloutier, R., & Onur, B. (2019). Ergenlik psikolojisinde kuramlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 27(2), 875–904.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis fort he behavioral sciences (2nd Ed.). Erlbaum.
• Coleman, J., & Hendry, L. (1990). The nature of adolescence (2nd Ed.). Routledge.
• Corkin, D., Arbona, C., Coleman, N., & Ramirez, R. (2008). Dimensions of career indecision among Puerto Rican college students. Journal of College Student Development, 49, 1–15. https://doi.org/10.1353/csd.2008.0015
• Çetin-Gündüz, H., & Nalbantoğlu-Yılmaz, F. (2016). Lise öğrencilerinin kariyer kaygılarını belirlemeye yönelik ölçek geliştirme çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 1008–1022. https://doi.org/10.17860/mersinefd.282397
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (3. bs.). Pegem Akademi Yayınevi.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda benlik saygısı [Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Ercivan-Zencirci, D. (2008). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarında özgün baskının yaratıcı düşünme becerileri ve öz-yeterlik algısı üzerindeki yansıması [Yayınlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Erdoğan, E., & İşözen, H. (2022, 10-11 Mayıs). Üniversite öğrencilerinin kariyer kararı verme yetkinlik düzeyleri ile öz yeterlikleri ve kariyer stresleri arasındaki ilişki. 4th International Congress on Multidisciplinary Social Sciences, Ankara, Turkey.
• Eryılmaz, A., & Mutlu, T. (2017). Yaşam boyu gelişim yaklaşımı perspektifinden kariyer gelişimi ve ruh sağlığı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 9(2), 227–249.
• Feldman, R. S. (1997). Essentials of understanding psychology. McGraw-Hill Companiesi Inc.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd Ed.). Sage Publications Ltd.
• Germeijs, V., Verschueren, K., & Soenens, B. (2006). Indecisiveness and high school students’ career decision-making process: Longitudinal associations and the mediational role of anxiety. Journal of Counseling Psychology, 53(4), 397–410. https://doi.org/10.1037/0022-0167.53.4.397
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24. bs.). Nobel Yayın Dağıtım.
• Kerner, E. A., Fitzpatrick, M. R., Rozworska, K. A., & Hutman, H. (2012). Mechanisms of change in a group career exploration intervention: The case of “Bryan.” Canadian Journal of Counselling and Psychotherapy, 46, 141–160.
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling (4th Ed.). Guilford Publications.
• Konuk, M. (2020). Umut odaklı kariyer gelişimi modeline dayalı psikoeğitim programının üniversite öğrencilerinin umut ve kariyer geleceği düzeylerine etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Korkut-Owen, F., & Niles, S. C. (2014). Kariyer danışmanlığında yeni kuramlar ve yaklaşımlar. B. Yeşilyaprak (Ed.), Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya içinde (5. bs.) (ss. 273–307). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (1996). Career development from a sociocognitive perspective. In D. Brown, & L. Brooks (Ed.), Career choice and development (pp. 373–422). Jossey-Bass.
• Lent, R. W., & Brown, S. D. (2006). On conceptualizing and assessing social cognitive constructs in career research: A measurement guide. Journal of Career Assessment, 14, 12–35. https://doi.org/10.1177/1069072705281364
• Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (2000). Contextual supports and barriers to career choice: A social cognitive analysis. Journal of Counseling Psychology, 47(1), 36–49. https://doi.org/10.1037/0022-0167.47.1.36
• Mertler, C. A., & Vannatta, R. A. (2016). Advanced and multivariate statistical methods: Practical application and interpretation (6th Ed.). Pyrczak Publishing.
• Muris, P. (2001). A brief questionnaire for measuring self-efficacy in youths. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 23(3), 145–149. https://doi.org/10.1023/A:1010961119608
• Nalbantoğlu-Yılmaz, F., & Çetin-Gündüz, H. (2018a). Lise öğrencilerinin kariyer kaygılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1585–1602. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.39790-471164
• Nalbantoğlu-Yılmaz, F., & Çetin-Gündüz, H. (2018b). Career indecision and career anxiety in high school students: An investigation through structural equation modelling. Eurasian Journal of Educational Research, 78, 23–42. https://doi.org/10.14689/ejer.2018.78.2
• Niranjan, S., Fakir-Mohan, S., & Surendra-Kumar, S. (1998). Parental expectancy and children's learned helplessness. Social Science International, 14(12), 19–28.
• Pisarik, C. T., Rowell, P. C., & Thompson, L. K. (2017). A phenomenological study of career anxiety among college students. National Career Development Association, 65, 339–362. https://doi.org/10.1002/cdq.12112
• Rogers, M. E., Creed, P. A., & Glendon, A. I. (2008). The role of personality in adolescent career planning and exploration: A social cognitive perspective. Journal of Vocational Behavior, 73(1), 132–142. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2008.02.002
• Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton University Press.
• Saka, N., Gati, I., & Kelly, K. R. (2008). Emotional and personality-related aspects of career-decisionmaking difficulties. Journal of Career Assessment, 16, 403–424. https://doi.org/10.1177/1069072708318900
• Salimi, S. H., & Callias, M. (1996) Self-esteem in adolescents with conduct problems and depression. European Psychiatry, 11, 328–329. https://doi.org/10.1016/0924-9338(96)89027-4
• Salimi, S. H., Mirzamani, S. M., & Shahiri-Tabarestani, M. (2005). Association of parental self-esteem and expectations with adolescents' anxiety about career and education. Psychological Reports, 96(3), 569–578. https://doi.org/10.2466/pr0.96.3.569-578
• Sampson, J. P., Peterson, G. W., Lenz, J. G., Reardon, R. C., & Saunders, D. E. (1996). Career thoughts inventory professional manual. Psychological Assessment Resources.
• Sánchez-Sandoval, Y., & Verdugo, L. (2016). Desarrollo y validación de la escala de expectativas de futuro en la adolescencia (EEFA). Annals of Psychology, 32(2), 545–554. https://dx.doi.org/10.6018/analesps.32.2.205661
• Santrock, J. W. (2014). Yaşam boyu gelişim (G. Yüksel, Çev. Ed.) (13. bs.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sarı, S. V., & Şahin, M. (2012). Lise son sınıf öğrencilerinin mesleğe karar verme öz-yeterliliklerini yordamada umut ve kontrol odağının rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 97–110.
• Schwarzer, R., & Warner, L. M. (2013). Perceived self-efficacy and its relationship to resilience. In S. Prince-Embury, & D. H. Saklofske (Eds.), Resilience in children, adolescents, and adults translating research into practice (pp. 139–150). Springer Science+Business Media.
• Sharf, R. S. (2013). Applying career development theory to career counseling (6th Ed.). Brooks/Cole.
• Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., & Harney, P. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570–585. https://doi.org/10.1037/0022-3514.60.4.570 Snyder, C. R., Feldman, D. B., Taylor, J. D., Schroeder, L. L., & Adams, V. H., III. (2000). The roles of hopeful thinking in preventing problems and enhancing strengths. Applied and Preventive Psychology, 9(4), 249–269. https://doi.org/10.1016/S0962-1849(00)80003-7
• Snyder, C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249–275. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1304_01
• Super, D. E. (1990). A life span, life-space approach to career development. In D. Brown, & L. Brooks (Eds.), Career choice and development (2nd Ed.) (pp. 197–261). Jossey–Bass.
• Şama, H. (2020). Ergenlerin kariyer kaygısını yordamada aile desteği ve umudun rolü [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Şeker, G. (2021). Kariyer kararsızlığının yordayıcısı olarak iyi oluş ve kariyer kaygısı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 262–275. https://doi.org/10.9779/pauefd.706983
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
• Tarhan, S., & Bacanlı, H. (2015). Sürekli Umut Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 1–14.
• Telef, B. B., & Karaca, R. (2012). Çocuklar için öz-yeterlik ölçeği; Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 169–187.
• Turan, M. E. (2013). Ergenlerde kariyer ve yetenek gelişimi özyeterliğinin, üstbilişsel farkındalık, yaşam doyumu ve algılanan arkadaş sosyal desteği ile ilişkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Türksoy F. B. (2014). Hemşirelik fakültesi öğrencilerinde benlik saygısı ve stresle baş etme yöntemleri (Ege üniversitesi hemşirelik fakültesi örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Uzun, K., & Karataş, Z. (2020). Predictors of academic self efficacy: Intolerance of uncertainty, positive beliefs about worry and academic locus of control. International Education Studies, 13(6), 104–116. https://doi.org/10.5539/ies.v13n6p104
• Uzun, K., & Karataş, Z. (2023). The examination of the mediator role of optimism, self-compassion, altruism and gratitude in the relationship between cognitive distortions and forgiveness of emerging adults. Emerging Adulthood, 11(4), 845–868. https://doi.org/10.1177/21676968231171200
• Vecchio, G. M., Gerbino, M., Pastorelli, C., Del Bove, G., & Caprara, G. V. (2007). Multi-faceted self-efficacy beliefs as predictors of life satisfaction in late adolescence. Personality and Individual Differences, 43(7), 1807–1818. https://doi.org/10.1016/j.paid.2007.05.018
• Vignoli, E. (2015). Career indecision and career exploration among older French adolescents: The specific role of general trait anxiety and future school and career anxiety. Journal of Vocational Behavior, 89, 182–191. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2015.06.005
• Walker, T. L., & Tracey, T. J. G. (2012). The role of future time perspective in career decision making. Journal of Vocational Behavior, 81, 150–158. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2012.06.002
• Yavrutürk, A. R. (2023). Fen lisesi son sınıf öğrencilerinin kariyer kaygıları ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1–11. https://doi.org/1047770/ukmead.1217778
• Yıldırım-Kurtuluş, H., Kurtuluş, E., & Yaman, K. G. (2022). Ergenlerin benlik saygısı ile kariyer kaygısı arasındaki ilişki: Gelecek beklentisinin aracı rolü. EKEV Akademi Dergisi, 26(90), 283–302.