Öğretmen Adaylarının Yaratıcı Kişilik Özellikleri ile Utangaçlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 3, 1354 - 1383, 31.12.2024

Kevser Kılıç , Özden Kuşcu

https://doi.org/10.14812/cuefd.1469916

Öz

Bu araştırmanın genel amacı, öğretmen adaylarının yaratıcı kişilik özellikleri ile utangaçlık düzeyleri arasındaki ilişkinin ve utangaçlığın yaratıcı kişilik özelliklerini yordama derecesinin incelenmesidir. Ayrıca cinsiyet, yaş, program ve sınıf düzeyine göre anlamlı farklılık olup olmadığı da incelenmiştir. Araştırma 2022-2023 yılında, ilişkisel tarama yöntemi ve kolay örnekleme kullanılarak Türkiye genelinde yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak “Kişisel bilgi formu”, “Yaratıcı kişilik özellikleri ölçeği” ve “Utangaçlık ölçeği” kullanılmıştır. Veriler SPSS 22 programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucu doğrultusunda; öğretmen adaylarının yaratıcı kişilik özellikleri ile utangaçlık düzeyleri arasında negatif yönde ilişki olduğu, utangaçlık puanının yaratıcı kişilik özellikleri puanını yordadığı, cinsiyetin yaratıcı kişilik özellikleri puanı ve utangaçlık puanına ilişkin etkisinin manidar olmadığı; ancak yaşın yaratıcı kişilik özellikleri ve utangaçlık puanına etkisinin manidar olduğu görülmüştür. Programa göre yaratıcı kişilik özellikleri ve utangaçlık puanı arasında fark manidar bulunurken; sınıf düzeyine göre manidar fark olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Adayı, Eğitim, Yaratıcılık, Yaratıcı Kişilik, Utangaçlık.

Etik Beyan

Bu araştırma sürecinde “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesinde’ yer alan tüm kurallara uyulmuş ve yönergenin ikinci bölümünde yer alan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemlerden” hiçbiri gerçekleştirilmemiştir.

An Analysis of the Relationship Between Creative Personality Traits and Shyness Levels Among Teacher Candidates

Öz

The primary aim of this study is to examine the relationship between creative personality traits and shyness levels of teacher candidates and the degree to which shyness predicts creative personality traits. Furthermore, it investigates whether significant differences exists based on gender, age, program, and grade level. This research was conducted across Turkey during the 2022-2023 academic year, using a correlational design and convenience sampling. The data collection instruments included a 'Personal Information Form,' the 'Creative Personality Traits Scale,' and the 'Shyness Scale.' The data were analyzed using SPSS 22. The findings indicate a negative correlation between teacher candidates' creative personality traits and shyness levels, with shyness scores predicting creative personality traits scores. It was determined that gender had no significant effect on either score however, age had a significant impact on both creative personality traits or shyness scores. A significant difference in creative personality traits and shyness scores was found based on program, but no significant difference was observed based on grade level.

Anahtar Kelimeler

Teacher Candidate, Education, Creativity, Creative Personality, Shyness.

Kaynakça

• Abacı, S., Tepeli, K., & Erbay, F. (2015). Yaratıcı drama eğitiminin ergenlerin sosyal becerilerine etkisi, Yaratıcı Drama Dergisi, 10(2), 191–200.
• Abacı Karadeniz S., & Tepeli, K. (2019). Yaratıcı drama eğitiminin ergenlerin utangaçlıkla baş etme ve atılganlıklarını geliştirmeye yönelik etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 14(1), 99–116.
• Akdoğan, R., & Can, G. (2019). Utangaçlıkta cinsiyet rolü bir risk faktörü mü? İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, 19, 1–13. https://doi.org/10.26650/iukad.2019.19.001
• Akın, M. (2010). Personeli güçlendirme algılaması, örgüt iklimi algılaması ve yaratıcı kişilik özelliklerinin örgüt düzeyinde yaratıcı çıktılar üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(29), 211–238.
• Aktan, S., Özmen, E., & Sanlı, B. (2000). Anxiety, depression and nature of acne vulgaris in adolescents. Internetional Journal of Dermatology, 39(5), 354–357. https://doi.org/10.1046/j.1365-4362.2000.00907.x
• Anderson, N., Potoˇcnik, K., & Zhou, J. (2014). Innovation and creativity in organizations: A state-of-the-science review, prospective commentary and guiding framework. Journal of Management, 40(5), 1297–1333. https://doi.org/10.1177/0149206314527128.
• Angela, F. R., & Caterina, B. (2020). Creativity, emotional intelligence and coping style in intellectually gifted adults. Current Psychology, 41, 1191–1197. https://doi.org/10.1007/s12144-020-00651-1.
• Antony, M. M., & Swinson, R. P. (2000). The shyness and social anxiety workbook. New Harbinger Publications Inc.
• Aydaş, İ., Bahadır, T. K., Bayazıt, B., Tuncil, O. S., Uçar, S., & Dolu, U. (2018). Kocaeli üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulunda öğrenim gören bazı öğrencilerin yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science, 6(80), 570–581. http://dx.doi.org/10.16992/ASOS.14199
• Aykan Özer, A. (2022). Müzik öğretmeni adaylarının yaratıcı kişilik özellikleri ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişlki: Ege bölgesi örneği, (Tez Numarası: 747927) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ayyıldız, P., & Yılmaz, A. (2021). Moving the Kaleidoscope’ to see the effect of creative personality traits on creative thinking dispositions of preservice teachers: The mediating effect of creative learning environments and teachers’ creativity fostering behavior. Thinking Skills and Creativity, 41. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2021.100879
• Benedek, M., Nordtvedt, N., Jauk., Koschmieder, C., Pretsch, J., Krammer, G., & Neubauer, A. C. (2016). Assessment of creativity evaluation skills: A psychometric investigation in prospective teachers. Thinking Skills and Creativity, 21, 75–84. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2016.05.007.
• Bian, M., & Leung, L. (2014). Linking loneliness, shyness, smartphone addiction symptoms, and patterns of smartphone use to social capita, Social Science Computer Review, 33(1), 61–79. http://dx.doi.org/10.1177/0894439314528779.
• Buldur, A., & Sarı, N. (2022). Öğretmen adaylarının 21.yy yeterlik algıları ile stem eğitimi tutumları arasındaki kanonik ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 486–514.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik, (2. Baskı). Kaknüs Yayınları
• Can Yaşar, M., & Aral, N. (2010). Yaratıcı düşünme becerilerinde okul öncesi eğitimin etkisi. Kuramsal Eğitim Bilim, 3(2), 201–209.
• Chan, S., & Yuen, M. (2014). Personal and enviromental factors affecting teachers’ creativity-fostering practices in hong kong, Thinking Skills and Creativity, 12, 69–77. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2014.02.003.
• Cheung, R. H., & Leung, C.H. (2014). Preschool teachers’ perceptions of creative personality important for fostering creativity: Hong kong perspective. Thinking Skills and Creativity, 12, 78–89. http://dx.doi.org/10.1016/j.tsc.2014.01.001.
• Clark, B. (2015). Üstün zekâlı olarak büyümek (F. Kaya & Ü. Ogurlu, Çev.). Nobel Yayınevi.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2000). Research methods in education (5th Edition.) Routledge Falmer.
• Collard, P., & Looney, J. (2014). Nurtiring creativity in education. European Journal of Education,49(3), 348–364. https://doi.org/10.1111/ejed.12090.
• Coşkun, R., Altunışık, R., & Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (9. Baskı.) Sakarya Yayıncılık
• Cropley, D. H., Patston, T., Marrone, R. L., & Kaufman, J. C. (2019). Essential, unexceptional and universal: Teacher implicit beliefs of creativity. Thinking Skills and Creativity, 34, 1–11. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2019.100604.
• Çağ Adıgüzel, D. (2016). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcı düşünme becerileri ile öğretmen davranışlarının öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimine katkısı arasındaki ilişki, (Tez Numarası: 433701) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çelebi Öncü, E. (2012). Bireysel yaratıcılığı geliştirici etkinlikler ve okul öncesinde yaratıcı uygulamalar. E. Çelebi Öncü (Ed.), Erken çocukluk döneminde yaratıcılık ve geliştirilmesi (2.Baskı), içinde. Pegem Akademi Yayıncılık
• Çellek, T. (2001). Yaratıcılık ve eğitim sistemimizdeki boyutu. Cumhuriyet Bilim Teknik Dergisi, 741, 18–19.
• Davies, D., Jindal Snape, D., Digby, R., Howe, A., Collier, C., & Hay, P. (2014). The roles and development needs of teachers to promote creativity: A systematic review of literature, Teaching and Teacher Education, 41, 34–41. https://doi.org/10.1016/j.tate.2014.03.003
• Demir, E. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı kişilik özellikleri ile yaratıcılık alanları arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Tez Numarası: 717741) [Yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Erdoğan, F. K., Arslantaş, S., & Kurnaz, A. (2018). İlkokula devam eden kaynaştırma öğrencilerinin sınıf içi etkinliklere katılım düzeyine yaratıcı drama yönteminin etkisinin incelenmesi. Yaratıcı Drama Dergisi, 13(2), 199–212.
• Erdoğdu, M. Y. (2006). Yaratıcılık ile öğretmen davranışları ve akademik başarı arasındaki ilişkiler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5(17), 95–106.
• Erikson, E. (1984). İnsanın sekiz çağı, Birey ve Toplum Yayıncılık
• Evans, N., Todaro, R., Schlesinger, M. A, Golinkoff, R. M., & Hirsh-Pasek, K. (2021). Examining the impact of children’s exploration behaviors on creativity. Journal of Experimental Child Psychology, 207, 1–17, https://doi.org/10.1016/j.jecp.2021.105091
• Evin-Gencel, İ. (2007). Kolb'un deneyimsel öğrenme kuramına dayalı öğrenme stilleri envanteri-III'ü Türkçeye uyarlama çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 120–139.
• Feist, G. J. (1998). A meta-analysis of personality in scientific and artistic creativity. Personality and Social Psychology Review, 2(4), 290–309. https://doi.org/10.1207/s15327957pspr0204_5
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education (7th Edition.), McGraw Hill Higher Education.
• Genç, E. S. (2021). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği ve antrenörlük bölümü öğrencilerinin yaratıcı kişilik özellikleri ve eğitsel oyun oynatma öz yeterliliklerinin incelenmesi, (Tez Numarası: 658762) [Yüksek lisans tezi, Muş Alparslan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 Update (10th Edition) Pearson.
• Gross, M. E., Zedelius, C. M., & Schooler, J. W. (2020). Cultivating an understanding of curiosity as a seed for creativity. Current Opinion in Behavioral Sciences, 35, 77–82. https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2020.07.015
• Güngör, A. (2001). Utangaçlık ölçeğinin geliştirilmesi geçerlik ve güvenirlik çalışmaları, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(15), 17–22.
• Hakkarainen, P., & Bredikyte, M. (2010). Strong foundation through play-based learning. Psychological Science & Education, 15(3), 71–79.
• Hakkarainen, P., & Bredikyte, M. (2014). Understanding narrative as a key aspect of play. L. Brooker, M. Blaise, S. Edwards (Eds.). The sage handbook of play and learning in early childhood (pp. 240–251) SAGE.
• Hakkarainen, P., & Bredikyte, M. (2018). The program of developmental (narrative) play pedagogy. M. Fleer & B. Van Oers (Eds.) International handbook of early childhood education (pp. 1041–1058) Springer.
• Hammond, J., & Edelmann, R. J. (1991). The act of being: Personality characteristics of professional actors, amateur actors and non-actors. In G. D. Wilson (Ed.), Psychology and performing arts (pp. 123–131). Swets & Zeitlinger Publishers.
• Hanna, S., Sharma, J., & Klotz, J. (2003). Acne vulgaris: more than skin deep. Dermatology Online Journal, 9(3), 8–8.
• Heiser, N. A., Turner, S. M., Beidel, D. C., & Roberson-Nay, R. (2009). Differentiating social phobia from shyness, Journal of Anxiety Disorders 23(4), 469–476. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2008.10.002
• International Business Machines-IBM. (2010). IBM 2010 Global CEO study: Creativity selected as most crucial fac-tor for future success, https://www.prnewswire.com/news-releases/ibm-2010-global-ceo-study-creativity-selected-as-most-crucial-factor-for-future-success-94028284.html.
• İpşiroğlu, Z. (1993). Eğitimde yaratıcılık. Türk Eğitim Derneği.
• Jirout, J., Zumbrunn, S., Evans, N., & Vitiello, V. (2022). Development and testing of the curiosity in classrooms framework coding protocol. Frontiers in Psychology, 13, 1–14, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.875161 Karaoğlu, B., Turan, M., & Pepe, O. (2016). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin yaratıcılık düzeyleri ile duygusal zekâ seviyelerinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 85–99.
• Karasar, N. (2011). Araştırmalarda rapor hazırlama. Nobel Yayınevi.
• Kılınç, K. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının yaratıcı kişilik özelliklerinin ve duygusal zekâ düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, (Tez Numarası: 601835) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kırmızı, F. (2022). Öğretmen adaylarının yaratıcı drama yöntemini kullanmaya yönelik öz yeterlik algılarının değerlendirilmesi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 56, 198–224. https://doi.org/10.9779/pauefd.955708
• Koç, A., Taylan, E., & Bekman, S. (2001). Türkiye’de okul öncesi çocuk eğitimi: İhtiyaç değerlendirme araştırması ve dil yetisi düzeyi değerlendirmesi. Anne Çocuk Eğitim Vakfı.
• Kurnaz, A., & Şentürk Barışık, C. (2018). Üstün zekâlı öğrencilerin fen bilimlerinde motivasyonel inançları ve yaratıcı düşünme becerileri arasındaki ilişkilerin İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 220, 59–77.
• Kuşcu, Ö. (2017). Orff-schulwerk pedagojisi destekli müzik eğitim programının 5 yaş çocuklarının yaratıcılıklarına etkisi, (Tez Numarası: 471114) [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kuşcu, Ö., Kayılı, G., & Barışeri, N. (2013). Okul öncesi öğretmen adaylarının müzik eğitimine ilişkin tutumlarına orff schulwerk pedagojisinin etkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 372–380.
• Leylak, D., & Say, S. (2021). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı kişilik özellikleri ile yaratıcılığı destekleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 177–190. https://doi.org/10.38015/sbyy.911805
• Lucas, B. (2016). A five-dimensional model of creativity and its assessment in schools. Applied Measurement in Education, 29(4), 278–290. https://doi.org/10.1080/08957347.2016.1209206.
• Maclure, S., & Davies, P. (Eds.). (1991). Learning to think: thinking to learn. Pergamon Press.
• Nirantranon, W., & Nirantranon, S. (2004). “A study of relationships between creative thinking and learning styles of the bachelor’s degree student at Institute of Physical Education Udonthani”. Payap University Research Syposium, 470–476.
• Özbay, Y. (2004). Gelişim ve öğrenme psikolojisi, (5. Baskı). Öğreti Yayınevi
• Pehlivan, N. (2019). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcılık düzeyleri ile yaratıcılığı destekleme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Tez Numarası: 584361) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Programme for International Student Assessment-PISA. (2021). PISA 2021 creative thinking framework (3rd Draft). https://www.oecd.org/pisa/publications/PISA-2021-creative-thinking-framework.pdf.
• Runco, M. A., & Jaeger, G. J. (2012). The standard definition of creativity. Creativity Research Journal, 24(1), 92–96. https://doi.org/10.1080/10400419.2012.650092
• Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2009). Research methods for business students. Pearson.
• Senemoğlu, N. (1996). Yaratıcılık ve öğretmen nitelikleri. Yaratıcılık ve Eğitim Paneli
• Shields, M. (2005). Social anxiety disorder: Much more than shyness. Canadian Social Trends, 11(8), 22–28. Şahin, F. (2022). A study on developing creative thinking skills in students with intellectual disabilities using creative drama. Creativity Research Journal, 34(1), 85–92. https://doi.org/10.1080/10400419.2021.1997177.
• Şahin, F., & Danışman, Ş. (2017). Yaratıcı kişilik özellikleri ölçeği: Güvenilirlik ve geçerlik çalışması, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 747–760.
• Şahin, G. (2016). Öğretmenlerin algıladıkları okul kültürü ile yaratıcı kişilik ve yaratıcı çevre ilişkilerinin incelenmesi, (Tez Numarası: 440727) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tavşancıl, E. (2019). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayınevi.
• Torrance, E. P. (1972). "Predictive validity of the Torrance tests of creative thinking." The Journal of Creative Behavior 6(4), 236–262. https://doi.org/10.1002/j.2162-6057.1972.tb00936.x.
• Turla, A. (2004). Çocuğun yaratıcılık eğitimi ve desteklenmesi. Çocuk ve yaratıcılık “Çocuğum daha yaratıcı olabilir mi?” (ss.13-31). Morpa Kültür.
• Tyagi, T. K. (2015). Is there a causal relation between mathematical creativity and mathematical problem-solving performance?. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 47(3), 388–394. https://doi.org/10.1080/0020739X.2015.1075612.
• Yalçın, M. M., & Yıldız Çiçekler, C. (2021). Öğretimde yaratıcılık ölçeği: geçerlik-güvenirlik çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi-International Journal of Society Research, 18, 5033–5066. https://doi.org/10.26466/opus.954244
• Yeşilyurt, E. (2020). Creativity and creative thinking: A comprehensive review study with all dimension and stakeholders. International Journal of Society Researches, 15(25), 3874–3915. https://doi.org/10.26466/opus.662721.
• Yıldız Çiçekler, C. (2016). Yaratıcı beceriler ölçeği (YBÖ)’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması, (Tez Numarası: 447973) [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yılmaz, H., & Güven, Y. (2019). Yaratıcılık ve hoşgörü: Okul öncesi öğretmen adayları üzerine bir araştırma, Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 258–277. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967201932165
• Yüksek Öğretim Bilgi Yönetim Sistemi. (t.y), 2022-2023 öğretim yılı yükseköğretim istatistikleri (Eğitim birimlerine göre öğrenci ve öğretim elemanları sayıları) https://istatistik.yok.gov.tr/
• Zhou, J., Shen, J.,Wang, X., Neber, H., & Johji, I. (2013). A cross-cultural comparison; Teachers’ conceptualizations of creativity, Creativity Research Journal, 25(3), 239–247. https://doi.org/10.1080/10400419.2012.730006
• Weiss, S., Steger, D., Kaur, Y., Hildebrandt, A., Schroeders, U., & Wilhelm, O. (2021). On the trail of creativity: Dimensionality of divergent thinking and its relation with cognitive abilities, personality, and insight. European Journal of Personality, 35(3), 291–314. https://doi.org/10.1002/per.2288.