Komplikasyon – Malpraktis Ayırımının Tıbbî Özel Hukuk Sorumluluğuna Etkisi

Yıl 2022, Sayı: 1, 58 - 91, 30.06.2022

Mehmet Demir , Ecem Kirkit

Öz

Hekimin tıbbî sorumluluk hukukundan kaynaklanan (tıp hukukuna özgü) sorumluluğu, sözleşmesel borç ilişkisi veya haksız fiil sorumluluğuna dayanmaktadır. Esasen, hekimin kusura dayanan sorumluluğunun doğabilmesi için gerekli yasal unsurlar, sorumluluk olgusunda büyük ölçüde benzerlik gösterir. Kusur, zarar ve nedensellik bağı unsurları her iki hukuksal sorumluluk olgusu için de aranır. Sözleşme sorumluluğunda sözleşmesel borca aykırı fiil (edim yükümüne aykırılık) ; haksız fiil sorumluluğunda ise, hukuka aykırı fiil unsuru mutlaka bulunmalıdır. Tıbbî özel hukuk sorumluluğunun kurucu olgusu olan kusurlu eylem anlamında olmak üzere, tıbbi meslek kusurunun (malpraktis) varlığı vazgeçilmez bir ön yasal koşuldur. Ayrıca, ortaya çıkan tazmini gerekli bir zarar ile tıbbî meslek kusuru arasında uygun nedensellik bağı da bulunmalıdır.
Tıbbî müdahaleyi, herhangi bir müdahaleden ayıran ve meşru kılan unsurlardan birisi de tıp bilimince genel kabul görmüş ilke ve kurallara (tıbbî standartlara) uygun olmadır. Bu ilke ve kurallara uyulmasında gerekli dikkat ve özeni göstermeyen bir hekim kötü veya yanlış (hatalı) uygulamada bulunmuş; bir başka ifadeyle, tıbben malpraktis gerçekleştirmiş olur. Malpraktis, tıbbi meslek kusuru olarak değerlendirilir. Tıp biliminin barındırdığı risklerden, izin verilen ve sorumluluk yaratmayan risklere komplikasyon denilmektedir. Komplikasyonun gerçekleşmesi, kural olarak malpraktise yol açmaz. Meğerki hekim komplikasyonun öncesi veya sonrası aşamada klinik tıp sürecinin yönetiminde hatalı davranmış olsun.
Hekimin tıbbî hukuk yönünden sorumluluğu belirlenirken, malpraktis ve komplikasyon ayrımının net bir şekilde yapılabilmesi tıbben olduğu kadar hukuken de önem taşır. Aynı koşullar altında aynı mesleki deneyime ve aynı eğitim-bilgi birikim düzeyine sahip başka bir hekimin göstereceği özenin somut vakada gösterilmemesi halinde malpraktis ve dolayısıyla tıbbi meslek kusuru vardır. Bu ayrım, hukuken belirlenen ilkeler ışığında, hekimler tarafından her somut olay özelinde tıp biliminin kuralları çerçevesinde değerlendirilmelidir. Çalışmamızda, özel hukuk açısından malpraktis ve komplikasyon olguları arasındaki ayırım ve bu ayırımın hekimin tıbbî sorumluluğuna etkisi değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

malpraktis, komplikasyon, tıbbi müdahale, sorumluluk

Kaynakça

• AYAN, M. (1991). Tıbbi Müdahalelerden Doğan Sorumluluk. Ankara.
• BAŞPINAR, V. (2004). Vekilin (Avukatın, Hekimin, Mimarın, Bankanın) Özen Borcundan Doğan Sorumluluğu (2. b.). Ankara.
• BEAUCHAMP, T. L., CHILDRESS, J. F. (2019). Principles of Biomedical Ethics (8. b.). New York.
• BELGESAY, M. R. (1945). Doktorun Hukuki Borçları. İÜHFM, XI(3-4), 108-127.
• BÜCHLER, A., MICHEL, M. (2020). Medizin - Mensch - Recht (2. b.). Zürich.
• CAN, İ. Ö., ÖZKARA, E., CAN, M. (2011). Yargıtayda Karara Bağlanan Tıbbi Uygulama Hatası Dosyalarının Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(2), 69-76.
• DEMİR, M. (2008). Hekimin Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu. AÜHFD, 57(3), 225-252.
• DEMİR, M. (2011). Hekim - Hastane İlişkisi Temelinde Tıbbi Sorumluluğun Hukuksal Görünüm Biçimleri. Uluslararası II. Sağlık Hukuku Sempozyumu (13-14 Kasım 2009, İstanbul), (s. 287-306). İstanbul.
• DEMİR, M. (2020). Hekim ve Hastane Yönünden Tıbbi Sorumluluk Hukuku (2. b.). Ankara.
• DOĞRAMACI, Y. G. (2022). Tıbbi Uygulamadan Kaynaklanan Manevi Tazminat. Ankara.
• EREN, F. (1975). Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi. Ankara.
• EREN, F. (2020). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (25 b.). Ankara.
• ERMAN, H. (1998). Hekimin Hukuki Sorumluluğu. Bülent Davran'a Armağan (s. 143-153).
• GATTIKER, M. (2001). Kausalhaftung für medizinische Behandlungen -- Realität oder Zukunftsmusik? AJP, 645-659.
• HAKERİ, H. (2022). Tıp Hukuku Cilt-I (25. b.). Ankara.
• HAKERİ, H. (2022). Tıp Hukuku Cilt-II (25. b.). Ankara.
• HANCI, İ. H. (2006). Malpraktis, Tıbbi Girişimler Nedeniyle Hekimin Ceza ve Tazminat Sorumluluğu. Ankara.
• HERRING, J. (2016). Medical Law and Ethics (6. b.). Newyork.
• KİRKİT, E. (2016). Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygunluğu. Ankara.
• KUHN, M. (2007). I. Begriff des Kunst- bzw. Behandlungsfehlers. M. KUHN, & T. POLEDNA içinde, Arztrecht in der Praxis (2. b., s. 601-616). Zürich.
• LANDOLT, H., HERZOG-ZWITTER, I. (2015). Fünfter Teil: Die ärztliche Sorgfaltspflichtverletzung. H. LANDOLT, I. HERZOG-ZWITTER içinde, Arzthaftungsrecht (s. 253-279).
• NOMER, H. N. (2021). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (18. b.). İstanbul.
• OFTINGER, K., STARK, E. W. (1995). Schweizerisches Haftpflichtrecht Band I-II (5. b.). Zürich.
• ÖZ, S. (2013). Hekimin Hukuki Sorumluluğu. Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 107-148.
• ÖZCAN, Z. (2018). Malpraktis-Komplikasyon Ayrımının Önemi. Uluslararası Sağlık Hukuku Kongresi (14 Aralık 2018), (s. 197-212). İstanbul.
• ÖZDEMİR, G. (2021). Tıbbi Müdahale Hatalarından Doğan Maddi Tazminat Sorumluluğu. Ankara.
• ÖZDEMİR, H. (2016). Hekimin Hukuki Sorumluluğu. ERÜHFD, XI(1), 33-81.
• ÖZTÜRKLER, C. (2006). Hukuk Uygulamasında Tıbbi Sorumluluk, Teşhis, Tedavi ve Tıbbi Müdahaeden Doğan Tazminat Davaları. Ankara. PAKEL, E. D. (2019). Tıp Hukukunda İzin Verilen Risk. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• POLAT, O. (2015). Tıbbi Uygulama Hataları (2. b.). Ankara.
• REİSOĞLU, S. (1982). Hekimlerin Hukuki Sorumluluğu. Sorumluluk Hukukundaki Yeni Gelişmeler V. Sempozyumu, MHAUM, s. 1-19.
• SAVAŞ, H. (2012). Tıbbi Malpraktis ve Komplikasyondan Doğan Sorumluluklar. İ. B. Kurulu içinde, Sağlık Hukuku Makaleleri (s. 259-295). İstanbul.
• STEHLE, B., REICHLE, S. (2019). ERSTER TEIL . H. LANDOLT, B. STEHLE içinde, Arzthaftpflicht 2019 (s. 7-118). Zürich.
• ŞENOCAK, Z. (1998). Özel Hukukta Hekimin Sorumluluğu. Ankara.
• ŞENOCAK, Z. (2008). Hekimin Hukuki Sorumluluğunda Özel Sorunlar. Sağlık Hukuku Kurultayı 1-3 Kasım 2007, (s. 241-254). Ankara.
• UYGUR, A. B. (2019). Hekimin Kusurunun Değerlendirilmesi. TBB Dergisi(144), 355-381.
• VERZELETTI, A., VASSALINI, M., BIN, P., LANCINI, L., RESTORİ, M., FERRARI, F. (2016). Malpractice claims related to recurrent laryngeal nerve injury: Forensic remarks regarding 15 cases. Egyptian Journal of Forensic Sciences, 6(4), 501-504.
• VOJKOVIC, H. (2019). Differantiating Medical Malpractice From Medical Complications. Medicine, Law & Society, 12(1), 39-64.
• YAVUZ, F. (2007). Malpraktis – Komplikasyon Ayırımı. A’dan Z’ye Sağlık Hukuku Sempozyum Notları (s. 97-106). içinde İstanbul.
• YILDIRIM, İ. (2015). Tıbbi Malpraktis ve Hekim Mesleki Sorumluluk. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 121-129.
• YILMAZ, B. (2020). Açıklamalı - İtihatlı Hekimin Hukuki Sorumluluğu (4. b.). Ankara.