Yayın Etiği İhlâllerinin Fikrî Mülkiyet Hakları Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 2, 21 - 57, 31.12.2022

Beşir Orak

Öz

Temeli bilimsel dürüstlük olan bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkeleri, bilim insanlarının bilimsel araştırma ve yayın yaparken uyacakları etik normları belirler. Etik normlara aykırı davranışlar, etik ihlal olarak ifade edilmektedir. Etik ihlali sayılan bazı eylemler, başkalarının eser sahipliği dolayısıyla sahip oldukları hakları da ihlal eder. Bu noktada etik ihlallerin fikri mülkiyet hukuku bağlamında değerlendirilmesi gündeme gelir. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda yer verilen usulsüz iktibaslar ve bir usulsüz iktibas türü olan intihal, fikri mülkiyet haklarının ihlaline neden olmaktadırlar. Usulsüz iktibasların dışında Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesinde düzenlenmiş birtakım yayın etiği ihlalleri aynı zamanda fikri hakları da ihlal etmektedirler.

Anahtar Kelimeler

etik, yayın etiği, Fikrî mülkiyet, İntihal, Usûlsüz iktibas

Kaynakça

• ARSLANLI, H. (1954): Fikri Hukuk Dersleri II, İstanbul. BGH, GRUR 1994, s. 800-803, Museumskatalog. BOZBEL, S. (2012): Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku 1. Baskı. İstanbul: XII Levha Yayıncılık. BULUT, N., KOCA, M. (2013): İktibas Serbestisinin İhlali, İntihal ve Bunlara Bağlanan Hukuki Sonuçlar. Fikri Mülkiyet Hukuku Yıllığı ( Ed. Tekin Memiş).Yetkin.
• CERİTOĞLU SENGEL F. (2009). Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda İntihal ve Esinlenme 1. Baskı. Seçkin.
• DEMİRCİOĞLU, M. Y. (2014): İdari Yargı Kararları Çerçevesinde Bilimsel Yayın Etiği Soruşturmaları. Ankara Barosu Dergisi. (1). 147-217. ERDİL, E. (2005): İçtihatlı ve Gerekçeli Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Şerhi. Beta. İstanbul EREL, Ş. N. (2008). Türk Fikir ve Sanat Hukuku. 3. Bası. Ankara :Yetkin.
• GÖKYAYLA, E. (2009). Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda İntihal Kavramı. Fikri Mülkiyet Hukuku Yıllığı ( Ed. Tekin Memiş). GÖZLER, K. (2013): Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa, Yazarın Kendi Yayını.
• KILIÇOĞLU, A. M. (2017). Fikri Haklar. 3. Basım. Yetkin. Ankara KÖKSAL, M . (2020). Bilim Dünyamızın Kanayan Yarasında Yeni İcatlar veya Adı Konulmamış Yayın Etiği İhlalleri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 20 (1) , 209-218 . MEMDUHOĞLU, H. B. (2007). Bilimsel araştırma ve yayın etiği. Milli Eğitim. 173. 27-38.
• ÖNCÜ, Ö. (2010): Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda İktibas Serbestisi ve Sınırları. Ankara: Yetkin. ÖZTAN, F. (2008): Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku. Ankara : Turhan Kitabevi.
• SULUK, C., KARASU, R., NAL, T. (2020). Fikri Mülkiyet Hukuku. 4. Baskı. Seçkin.
• TEKİNALP, Ü. (2012): Fikri Mülkiyet Hukuku, 5. Bası, Vedat Yayıncılık, İstanbul. TÜBA (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları. s. 14. ULMER, E.(1980): Urheber-und Verlagsrecht, Berlin-Heidelberg-New York. USLU, R.(2019): Alıntıda Hukuka Uygunluk Kriterleri, AÜHFD, 68 (4), 913-958. ÜNAL, M., TOPRAK, M., BAŞPINAR, V.(2012): Bilim Etiğine Aykırı Davranışlar ve Yaptırımlar: Sosyal ve Beşeri Bilimler İçin Bir Çerçeve Önerisi, Amme İdaresi Dergisi, c. 45, S. 3, 1-27.
• YAMAN, D. (2010): Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Düzenlenen Bir Eserden Kaynak Göstermeksizin İktibasta Bulunma Suçu, DEÜHFD. c. 12, s.1158 YAVUZ, L., ALICA, T., MERDİVAN, F. (2013): Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yorumu. c. I. Seçkin Yayıncılık. YAVUZDOĞAN, S. (2017): İdari Yargı Kararlarından Hareketle “İntihal”. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. c. 8. S.1.
• YILMAZ, K. (2012): Etik Dışı Davranış Olarak Haksız Yazarlık, Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, c. 2 S. 1