Antik Atina'da Hukuk ve Ekonomik Büyüme

Yıl 2022, Sayı: 2, 164 - 184, 31.12.2022

Çevirmen: Eda Yıldız Çevirmen: Atıl Buğra Karadaş

Öz

Polis dergisinin Ocak 2022 sayısında, Eskiçağ tarihçisi Edward M. Harris’in bu çeviriye konu olan kitap incelemesi yayınlandı. Profesör Harris, yaptığı incelemede Federica Carugati’nin Creating a Constitution başlıklı çalışmasını ele alıyor. Çalışmanın literatürdeki konumunu, hayli sert bir eleştiriyle beraber belirlemeye çalışıyor. Öyle ki yaptığı incelemenin nihayetinde vardığı sonuç, bu çalışmanın literatürde önemli bir yeri olmadığı yönünde oluyor. Öte yandan Profesör Harris’in, çalışmanın literatüre katkı sunmadığını düşünmesi, bizi bu çeviriyi yapmaktan alıkoymadı. Bunun iki sebebi var. Bunlardan ilki, eserde Carugati’nin çalışması eleştirilirken aynı zamanda bilhassa Atina demokrasisi hakkındaki güncel literatürdeki kimi önemli eserlerin okuyucuya tanıtılıyor oluşudur. Literatürün bu ele alınış biçiminin, özellikle kariyerinin başındaki araştırmacılara faydalı olacağını düşündük. Bununla bağlantılı ve ikinci olarak kitap incelemelerinin yaygınlaşmasına katkıda bulunmayı amaçladık. Zira özenle yapılmış bir kitap incelemesi hem potansiyel okuyucuya literatürü tanıtmakta hem de bilimsel eleştirinin ve yanlışlanabilirliğin imkanını ortaya koymaktadır.
Anayasa teorisi, anayasa tarihinden soyut düşünülemez. Anayasa tarihiyse kuruluş, teşkilatlanma ve yönetimin, bir diğer deyişle devleti oluşturan kurumların tarihidir. Bir toplumun teşkilatlanması ve geliştirdiği siyasa ile toplumdaki ekonomik gelişmeler arasında bir etkileşim vardır. Çevirisini yapmış olduğumuz kitap değerlendirmesinin konu edindiği eser, Antik Yunan toplumunda ekonomik ilişkilerle siyasa arasındaki etkileşimi açıklama gayesini taşımaktadır. Kitap değerlendirmesindeyse yazarın savları, literatürde bu etkileşimin nasıl belirlendiği hususunda kurulan fikri bağlantılar ile ortaya atılan savların delillendirilme biçimleri ele alınmakta ve tartışılmaktadır. Çevirmen olarak bizler, Anayasa tarihinin liberal anayasacılık hareketleri ve bununla bağlantılı gelişmelerden yahut anayasa değişikliklerinin izlenmesinden ibaret olmayabileceğini göstermek bakımından bu çeviri eserdeki tartışmaların önem taşıdığını düşünüyoruz. Siyasal teşkilatlanma ve ekonomik yapı ilişkisinin tarihinin, demokratik kurumların gelişiminde oynadığı bir rol olduğu tezi üzerine etraflı tartışmaların yapıldığı bu çalışmayı, Anayasa tarihi bakımından incelenmeye değer buluyor ve Türk Anayasa Hukuku literatürünün istifadesine sunuyoruz. İfade edilen konuların önemine dikkat çekmek için kitap değerlendirmesinin çevirisini yapmayı tercih etmemizin bir sebebi elbette var. Şöyle ki, Anayasa Hukuku teorisi kurmak, tarihsel ve kültürel bağlam ile bunlar çevresinde yükselen düşünceler, akımlar, önemli şahsiyetler ve siyasi teşkilatın kuruluşu ve gelişmesiyle ilgili atılmış adımlar arasında doğru ilişkilendirmeyi kurmayı gerektirir. Bu da sayılan veriler arasında kurulan ilişkiler üzerine spekülatif tartışmalar yapmayı zorunlu kılmaktadır. Sonraki bölümde çevirisi yer alan kitap değerlendirmesi, demokratik kurumlar ve ekonomik gelişmeler arasında kurulan bağlar üzerine eleştirel yaklaşımları ve tartışmaları güncel literatür eşliğinde sunması bakımından, bu anlamda örnek teşkil etmektedir. Bu verimli inceleme, Türk yazınında eleştiri kültürüne mütevazı bir katkıda bulunduğu takdirde, çeviri hedefine ulaşmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çalışmada, Anahtar kelime, yer almamaktadır

Kaynakça

• ACKERMAN, B. (1998). We The People: Transformations (Cilt II). Cambridge, MA.
• AESCHINES (1919). The Speeches of Aeschines. (C. D. ADAMS, Çeviren), Cambridge.
• ANTIPHON (1941). ‘On The Murder of Herodes’. (K. J. MAIDMENT, Çeviren) Minor Attic Orators I: Antiphon, Andocides. Cambridge.
• ARISTOTLE (1935). The Athenian Constituon, The Eudemian Ethics On Virtues and Vices. Cambridge. RACKHAM H. (çev), (T.E. PAGE, E. CAPPS, W.H.D. ROUSE, Düzenleyenler), 2-188.
• BANG, P.F. (1981). Labor: Free and Unfree. A Companion to Ancient History, s. 447-461. (A. ERSKINE, Düzenleyen), Batı Sussex.
• BENEDICT, M. L. (1985). Laissez-Faire and Liberty: A Re-Evaluation of the Meaning and Origins of Laissez-Faire Constitutionalism. Law and History Review, 3(2), 293-331.
• BENEDICT, M. L. (1999). Constitutional History and Constitutional Theory: Reflections on Ackerman, Reconstruction, and the Transformation of the American Constitution. The Yale Law Journal, 108(8), 2011-2038.
• BOARDMAN, J. EDWARDS, I., HAMMOND, N., SOLLBERGER, E. (Düzenleyenler) (1982). The Cambridge Ancient History. Londra.
• CADOUX, T.J ve RHODES, P.J. (2012). Cleisthenes (2): Athenian Politician. The Oxford Classical Dictionary (4. Baskı), Londra.
• CANEVARO, M. (2013). Nomothesia in Classical Athens: What Sources Should We Believe?. Classical Quarterly, 63, 139–160.
• CANEVARO, M. (2016). The Procedure of Demosthenes’ Against Leptines: How to Repeal (and Replace) an Existing Law. Journal of Hellenic Studies, 136, 39- 58.
• CANEVARO, M. (2018). The Authenticity of the Documents at Demosth. Or. 24.20–23, the Procedures of Nomothesia and the So-called ἐπιχειροτονία τῶν νόμων’. Klio, 100, 70–124.
• CANEVARO, M. (2020). On Dem. 24.20– 23 and the So-Called ἐπιχειροτονία τῶν νόμων: Some Final Clarifications in Response to M.H. Hansen. Klio 102, 26–36.
• CARAWAN, E. (2002). The Athenian Amnesty and the Scrutiny of the Laws. Journal of Hellenic Studies, 122, 1-23
• CARAWAN, E. (2007). The Trial of the Arginusai Generals and the Dawn of ‘Judicial Review’’. Dike, 10, 19-56.
• CARAWAN, E. (2013). The Athenian Amnesty and Reconstructing the Law. Oxford.
• CARUGATI, F. (2019). Creating a Constitution. Princeton.
• COHEN, D. (1995). Law, Violence, and Community in Classical Athens. Londra.
• CONOPHAGOS, C. E. (1980). Le Laurium antique. Atina.
• CROSBY, M. (1950). The Leases of the Laureion Mines. Hesperia, 19, 189-312.
• CROSBY, M. (1957). More Fragments of Mining Leases from the Athenian Agora. Hesperia, 16, 1-23.
• DAVIES, J.K. (1971). Athenian Propertied Families, 600-300 B.C. Londra.
• DEMOSTHENES (1926). Orations, Volume II: Orations 18-19: De Corona, De Falsa Legatione. (C. A. VINCE, J. H. VINCE, Çevirenler), Cambridge.
• DEMOSTHENES (1930). Orations, Volume I: Orations 1-17 and 20: Olynthiacs 1-3. Philippic 1. On the Peace. Philippic 2. On Halonnesus. On the Chersonese. Philippics 3 and 4. Answer to Philip's Letter. Philip's Letter. On Organization. On the Navy-boards. For the Liberty of the Rhodians. For the People of Megalopolis. On the Treaty with Alexander. Against Leptines, (J. H. VINCE, Çeviren), Cambridge.
• DEMOSTHENES (1935). Orations, Volume III: Orations 21-26: Against Meidias, Against Androtion, Against Aristocrates, Against Timocrates, Against Aristogeiton 1 and 2. (J. H. VINCE, Çeviren), Cambridge.
• DEMOSTHENES (1939). Orations, Volume VI: Orations 50-59: Private Cases. (A. T. MURRAY, Çeviren), Cambridge. EDER, W. (2006). Merismos. Brill’s Encyclopaedia of the Ancient World New Pauly, Leiden.
• EHRENBERG, V., RHODES, P. J. (2012). ‘magistracy, Greek’. The Oxford Classical Dictionary (4. Baskı), Londra.
• FARAGUNA, M (1997). Registrazioni catastali nel mondo Greco: il caso di Atene. Athenaeum, 85, 1–33.
• FARAGUNA, M (2000). A proposito degli archivi nel mondo Greco: terra e registrazioni fondiarie. Chiron, 30, 65–115.
• FARAGUNA, M. (2006). La città di Atene e l’amministazione delle miniere di Laurion. Symposion 2003: Vorträge zur griechischen und hellenistischen Rechtsgeschichte, (H.A RUPPRECHT., Düzenleyen), Viyana.
• FIGUEIRA, T.J. (1981). Aegina, Society and Politics. New York.
• FINLEY, M.I. (1973). The Ancient Economy. Berkeley ve Los Angeles.
• GAME, J. (2009). Actes de vente dans le monde grec: Témoignages épigraphiques des ventes immobilières. Lyon.
• GAUTHIER, P. (1972). Symbola. Les étrangers et la justice dans les cités grecques. Nancy.
• GILLMAN, H. (1993). The Constitution Besieged: The Rise and Demise of Lochner Era Police Powers Jurisprudence. Durham/London.
• GOMME, A.W, CADOUX, T.J. ve RHODES, P.J. (2012). Solon. The Oxford Classical Dictionary (4. Baskı), Londra.
• GRIFFIN, S. M. (1996). American Constitutionalism: From Theory to Politics. Princeton, NJ.
• GRIFFIN, S. M. (1999). Constitutional Theory Transformed. The Yale Law Journal, 108(8), 2115-2163.
• HANSEN, M.H. (1983). Two Notes on the Athenian dikai emporikai. Symposion 1979: Vorträge zur griechischen und hellenistischen Rechtsgeschichte, (P. DIMAKIS, Düzenleyen), Viyana.
• HANSEN, M.H. (1999). The Athenian Democracy in the Age of Demosthenes: Structure, Principles, and Ideology. Norman.
• HARRIS, E. M. (2006) Democracy and the Rule of Law in Classical Athens: Essays on Law, Society, and Politics in Classical Athens, Cambridge. HARRIS, E.M. (2013a). The Plaint in Athenian Law and Legal Procedure. Archives and Archival Documents in Ancient Societies. (M. FARAGUNA, Düzenleyen), Trieste.
• HARRIS, E.M. (2013b). The Rule of Law in Action in Democratic Athens, Londra.
• HARRIS, E.M. (2013–2014). The Document at Andocides 1.96–98. Tekmeria, 12, 121–153.
• HARRIS, E. M. (2015a). Review of Carawan. Classical Review, 65(1), 175-176.
• HARRIS, E.M. (2015b). The Meaning of the Legal Term Symbolaion, the Law about Dikai Emporikai and the Role of the Paragraphe Procedure. Dike, (18), 7-36.
• HARRIS, E.M. (2015c). The Legal Foundations of Growth in Ancient Greece: The Role of Property Records. The Ancient Greek Economy, Markets, Households and City-States, s.116–146. (E.M. HARRIS, D.M. LEWIS, and M. WOOLMER, Düzenleyenler), Londra.
• HARRIS, E.M. (2017). Applying the Law about the Award of Crowns to Magistrates: (Aeschin. 3.9–31): Epigraphic Evidence for the Legal Arguments at the Trial of Ctesiphon. Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik, 202, 105–117.
• HARRIS, E.M. (2018a). Trials, Private Arbitration, and Public Arbitration in Classical Athens or the Background to [Arist.] Ath. Pol. 53, 1–7. Athenaion Politeiai tra storia, politica e sociologia: Aristotele ePseudo-Senofonte. (C. BEARZOT, M. CANNEVARO, T. GARGIULO, and E. PODDIGHE, Düzenleyenler), Milan.
• HARRIS, E.M. (2018b). Some Recent Developments in the Study of Ancient Greek Law. Journal of Ancient Civilizations, 33 (2), 187-266.
• HARRIS, E.M. (2018c). The Athenian View of an Athenian Trial. The Use and Abuse of Law in the Athenian Courts. (C. CAREY, I. GIANNADAKI ve B. GRIFFITH-WILLIAMS, Düzenleyenler), Leiden.
• HEICHELHEIM, F.M., RHODES, P.J. (2012). Eisphora. The Oxford Classical Dictionary (4. Baskı), Londra.
• HEICHELHEIM, F.M., RHODES, P.J. (2012). Symmoria. The Oxford Classical Dictionary (4. Baskı), Londra.
• HEREDOTUS (1921). The Persian Wars, Volume II: Books 3-4. (A. D. GODLEY, Çeviren) Cambridge.
• HORNBLOWER, S. (2012). Patrios Politeia. The Oxford Classical Dictionary (4. Baskı), Londra.
• HORNBLOWER, S. (2012). Peloponnesian War. The Oxford Classical Dictionary (4. Baskı), Londra.
• HYPERIDES (1954). Against Philippides. Minor Attic Orators, Volume II: Lycurgos, Dinarchus, Demades, Hyperides, (J. O. BURTT, Çeviren), Cambridge.
• ISOCRATES (1980). Isocrates with an English Translation in three volumes. (George NORLIN, Çeviren), Cambridge.
• JACOBSOHN, G., SCHOR, M. (2018). Introduction: the comparative turn in constitutional theory. Comparative Constitutional Theory. (JACOBSOHN G., SCHOR M. Düzenleyenler) Cheltenham/Northampton, MA.
• JOYCE, J. (2014). Μὴ μνησικακεῖν and “All the Laws” (Andocides On the Mysteries 81–82): A Reply to E. Carawan. Antichthon, 48, 37–54.
• KAGAN, D. (1987). The Fall of the Athenian Empire. Ithaca.
• KAGAN, D. (2004). The Peloponnesian War. Londra.
• KOERNER, R. (1993). Inschriftliche Gesetzestexte der frühen grieschen Polis. Köln.
• MARKLE, M. (1985). Jury Pay and Assembly Pay at Athens. History of Political Thought, 6 (1/2), 265-297.
• MCDOWELL, D. M. (2012). Draco. The Oxford Classical Dictionary (4. Baskı), Londra.
• MCDOWELL, D. M. (2012). Autodikai. The Oxford Classical Dictionary (4. Baskı), Londra.
• MEIGGS, R. ve LEWIS, D. (1969). A Selection of Greek Historical Inscriptions to the End of the Fifth Century B.C.. No. 2, Londra.
• MIGEOTTE, L. (2010–2014). Économie et finances publiques des cités grecques. Lyon.
• MIGEOTTE, L. (2014). Les finances des cités grecques aux périodes classique et hellénistique. Paris.
• NYVLT, P. (2016). Review of Carawan. Eirene, 52, 512-517.
• OGILVIE, S., CARUS, A.W. (2014). Institutions and Economic Growth in Historical Perspective. Handbook of Economic Growth, (P. AGHION, S. N. DURLAUF, Düzenleyenler), Amsterdam.
• PANAGOU, T. (2015). Patterns of Amphora Stamp Distribution: Tracking Down Export Tendencies. (E.M. HARRIS, D.M. LEWIS, and M. WOOLMER, Düzenleyenler), Londra.
• PEČÍRKA, J. (1966). The Formula for the Grant of Enktesis in Attic Inscriptions. Prag.
• PLUTHARCH (1967). ‘Solon’. Bernadotte Perrin (çev), Plutharch’s Lives I: Theseus and Romulus, Lycurgus and Numa, Solon and Publicola. Cambridge, (E.H. WARMINGTON, Düzenleyen).
• REED, C.M. (2003). Maritime Traders in the Ancient Greek World. Londra.
• RHODES, P.J. (1972). The Athenian Boule. Londra.
• ROBERTS, J.T. (2017). The Plague of War: Athens, Sparta and the Struggle of the Ancient Greece. Londra.
• ROHDE, D. (2019). Von der Deliberationsdemokratie zur Zustimmungsdemokratie: Die öffentlichen Finanzen Athens und die Ausbildung einer Kompetenzelite im 4. Jahrhundert v. Chr.. Stuttgart.
• SCHEIBELREITER, P. (2018). Nomos, Enklema und Factum. Symposion 2017. Vorträge zur griechischen und hellenistischen Rechtsgeschichte. (G. Thür, U. Yiftach ve R. Zelnick-Abramovitz, Düzenleyenler), Viyana.
• SCHÜTZE, R. (2019). Constitutionalism(s). The Cambridge Companion to Comparative Constitutional Law. (R. MASTERMAN, R. SCHÜTZE, Düzenleyenler) Cambridge/New York, NY/Melbourne, VIC/New Delhi.
• SMITH, W. (1878) (ed), A Dictionary of Greek and Roman Antiquities. New York.
• STROUD, R.S. (1998). The Athenian Grain-Tax Law of 374/3 B. C. Hesperia, 29, Supplements, iii-v, vii, ix-xi, xiii, xv, 1, 13, 15-117, 119-140.
• TAYLOR, C. (2007). From the Whole Citizen Body: The Sociology of Election and Lot in the Athenian Democracy. Hesperia, 76 (2), 323-345.
• THOMAS, R. (2012). Hippias 1. The Oxford Classical Dictionary (4. Baskı), Londra.
• THUCYDIDES (2009). The Peloponnessian War. Martin Hammond (çev), Londra.
• THUR, G. (2004). Emporikai dikai. Brill’s Encyclopaedia of the Ancient World New Pauly, Leiden.
• VAN ALFEN, P. (2015). Aegean-Levantine Trade, 600–300 BCE: Commodities, Consumers, and the Problem of Autarkeia, (Harris, Lewis ve Woolmer, Düzenleyenler), Londra.
• VAN EFENTERRE, H., RUZÉ, F. (1994). Nomina. Recueil d’inscriptions politiques et juridiques de l’archaïsme grec I. Roma.
• VAN EFENTERRE, H., RUZÉ, F. (1995). Nomina. Recueil d’inscriptions politiques et juridiques de l’archaïsme grec II. Roma.
• VELISSAROPOULOS, J. (1980). Les nauclères grecs: Recherches sur les institutions maritimes en Grèce et dans l’Orient hellenisé. Cenevre
• WOLFF, H.J. (1970). ‘Normenkontrolle’ und Gesetzesbegriff in der attischen Demokratie. Heidelberg.
• XENOPHON (1925). Poroi. Xenophon: Scripta Minora, (E. C. MARCHANT, Çeviren), Cambridge.
• XENOPHON (1986). Hellenica: Books 5-7. Carleton L. Brownson (çev) Cambridge.
• XENOPHON (2006). Hellenica: Books 1-4. Carleton L. Brownson (çev), Cambridge.
• ZUCCA, L. (2009). Montesquieu, Methodological Pluralism and Comparative Constitutional Law. European Constitutional Law Review, 5(3), 481-500.
• http://telota.bbaw.de/ig/.