Türk Din Musikisinde Nevbe Formu ve Keyyâlîyye Tarîkindeki İcrasının İncelenmesi

Yıl 2022, , 101 - 120, 15.06.2022

Safiye Şeyda Erdaş

https://doi.org/10.18505/cuid.1067752

Cited By: 2

Öz

Yaklaşık bir asır öncesine kadar icrasının yaygın olarak devam ettiği fakat bugün örneklerine coğrafyamızda pek de rastlayamadığımız nevbe üzerine yaptığımız bu çalışma ile onun farklı mekân ve zamanlardaki icrası hakkında yeni bilgiler açığa çıkmıştır.
Sn. Hasan Sevil’in şahsi gayretleri ile kayıt altına alınan nevbe kaydından ilk kez 2018 yılında haberdar olduk ve 2021 yılı itibari ile yaklaşık bir saatlik bu kayıt üzerinde çalışmaya başladık. 14 kişinin katılımı ile yapılan bu icranın akışını inceledik ve bazı neşîde ve ilâhileri notaya aldık. Güfte eksiklerimiz ve nevbenin icra edilişi ile ilgili ayrıntılı bilgi için nevbe reîsi Şeyh Muhammed Keyyâli ile görüştük.
Keyyâli ailesi, Şeyh İsmail Keyyâlî’den itibaren Halep’te tasavvufi geleneği devam ettirmiştir. 2013 senesinde mücbir sebeplerden dolayı ailenin bir kısmı Türkiye’ye göç etmiştir. Bu şekilde hakkında çok da fazla bilgi sahibi olmadığımız İsmail Keyyâlî, Keyyâliyye tariki ve tasavvufî kültürü hakkında yeni bilgiler edinmiş olduk. Bu çalışma ile Keyyâlîyye örneği üzerinden nevbe formunun genel akışını ve bazı neşîde örneklerini vermeyi amaçladık, kayıt içerisindeki bütün icraların notasyonu makale formatının hacmi için fazla olacağından bunları daha geniş bir çalışmada ele almayı uygun gördük.

Anahtar Kelimeler

Dini Musiki, Tekke Musikisi, İlahi, Nevbe, Keyyâlî, Rifâî

The Nawba in Turkish Religious Music and Its Tariq of Kayyali Performance Examination

Öz

With this study we have done on the nawba, which was widely performed until about a century ago, but whose examples we can not find very often in our geography today, new information has emerged about its performance in different places and times. We first became aware of the nevbe record, which was recorded with the personal efforts of Hasan Sevil, in 2018, and as of 2021, we started to work on this record for approximately one hour. We examined the flow of this performance, which was performed with the participation of 14 people, and recorded some of the naşîde and hymns. We talked to the head of the nawba, Sheikh Muhammed Kayali, for detailed information about our deficiencies in the lyrics and the performance of the nawba. The Kayali family has continued the mystical tradition in Haleb since Sheikh İsmail Kayali. In 2013, a part of the family immigrated to Turkey by necessity. In this way, we gained new information about İsmail Kayali, Kayaliya tariq and mystical culture, about which we do not know much. With this study, we aimed to give the general flow of the nevbe form and some examples of naşîde through the example of Kayaliya. Since the notation of all the performances in the recording would be too much for the volume of the article format, we thought it appropriate to consider them in a larger study.

Anahtar Kelimeler

Religious Music, Lodge Music, Hymns, Nawba, Kayali, Rifai.

Kaynakça

• Agayeva, Süreyya. “Nevbe” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi, 2002.
• El-Keyyâlî, Muhammed Salih. Er-Risâletü’l-Keyyâliyye. Halep: 1994.
• Özcan, Nuri. “Devran”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1993.
• Revnakoğlu, Cemaleddin Server. Eski Sosyal Hayatımızda Tasavvuf ve Tarikat Kültürü, haz. M. Doğan Bayın-İsmail Dervişoğlu. İstanbul: Kırkambar Kitaplığı, 2003.
• Şemseddin Sâmî. Kamûs-ı Türkî. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1989.
• Tahralı, Mustafa. “Rifâiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Tekfurdağlı, eş-Şeyh el-Hâc Hâfız Mehmed Rıfat Efendi. Ebhe’n-Nagâmât Fî Terennümâti’l-İlâhiyyât. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, 1316.
• Tevakku Sözlük. Sağlayıcı: Musab Gültekin. https://tevakku.com/ (Erişim tarihi: 27.01.2022)
• Topaloğlu, Bekir- Karaman, Hayreddin. Arapça-Türkçe Yeni Kamus. İstanbul: 1980.
• Uygun, Mehmet Nuri. “Zikir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Vassaf, Hüseyin. Sefîne-i Evliyâ. haz. Akkuş, Mehmet – Yılmaz, Ali. İstanbul: Kitabevi, 2006.
• Yönetken, Halil Bedii. “Kıyâmî Zikirler ve Türk Dinî Raksları”. Tasavvuf Kitabı. haz. Cemal Çiftçi. İstanbul: Kitabevi, 2003.
• Şeyh Muhammed Keyyâlî ile yapılan görüşme, 7 Kasım 2021.