al-Quds Trip of Muṣṭafā Asʿad al-Luqaymī as a Poet

Yıl 2022, , 781 - 801, 15.12.2022

Orhan İyişenyürek

https://doi.org/10.18505/cuid.1144211

Öz

The subject of this study is a part of the trip of Muṣṭafā Esʿad al-Luqaymî (d. 1178/1765), one of the Egyptian poets who lived in the 18th century. It is among the aims of the study to reveal the poems he said during this trip and to introduce the al-Ḳuds section of his work named Mevâniḥ al-uns bi riḥlatî li wādī al-Ḳuds, in which he tells about his journey, as a travel book in terms of Arabic literature. In this work, the poet describes his 6-month journey. This journey started from Dimyāṭ in 1143/1731, continued to al-Ḳuds, Damascus and Lebanon, and ended again in Dimyāṭ. In this study, only the poems that the poet recited during his trip to al-Ḳuds were discussed. Revealing the verse and prose literary materials found in the travelogues will contribute to the riḥla/raḥālāt literature, which is a type of Arabic literature, and will make the works that have been copyrighted in this field more recognizable. Literary prose, poetry, correspondence between authors, treatises, notes on the history of literature can be found in such works. In the study, information about the poet al-Luqaymî and his life will be given and his poems about the places and people he visited in the al-Ḳuds part of his trip will be included.

Anahtar Kelimeler

Arabic Literature, Travelogue, al-Quds, Muṣṭafā Asʿad al-Luqaymī, Mawāniḥ al-uns bi-riḥlatī li-Wādī al-Quds.

Bir Şair Olarak Mustafa Esad el-Luḳaymî’nin Kudüs Gezisi

Öz

Bu çalışmanın konusu, 18. yy.’da yaşamış Mısırlı şairlerden Mustafa Esad el-Luḳaymî’nin (öl. 1178/1765) yaptığı gezinin bir bölümüdür. Bu gezi esnasında söylediği şiirlerin ortaya konulması ve seyahatini anlattığı Mevâniḥu’l-uns bi riḥletî li vâdi’l-Ḳuds isimli eserinin Kudüs bölümünün bir seyahatname olarak Arap edebiyatı açısından tanıtılması çalışmanın amaçları arasındadır. Bu eserde şair, 6 ay süren yolculuğunu anlatmaktadır. Bu yolculuk 1143/1731 tarihinde Dimyat’tan başlamış, sırasıyla Kudüs, Şam ve Lübnan’la devam etmiş, tekrar Dimyat’ta son bulmuştur. Bu çalışmada sadece, şairin Kudüs gezisinde söylediği şiirler ele alınmıştır. Seyahatnamelerde bulunan manzum ve mensur edebi malzemenin gün yüzüne çıkarılması, Arap edebiyatının bir türü olan riḫle/reḫalât literatürüne katkı sağlayacak ve bu alanda telif edilmiş yapıtların daha da tanınır olmasını sağlayacaktır. Edebi nesir, şiir, edebiyatçılar arası yazışmalar, risaleler, edebiyat tarihi ile ilgili notlar bu tür eserlerde bulunabilmektedir. Çalışmada şair el-Luḳaymî ve hayatı hakkında bilgi verilecek ve yaptığı seyahatin Kudüs kısmında ziyaret ettiği yerler ve şahıslar hakkında söylediği şiirlere yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Edebiyatı, Seyahatname, Kudüs, Mustafa Esad el-Luḳaymî, Mevâniḥu’l-uns bi riḥletî li vâdi’l-Ḳuds

Kaynakça

• ’Arif, ’Arif. el-Mufaṣṣal fî târîḫi’l-Ḳuds. Beyrût: el-Müessesetu’l-’Arabiyyeti li’d-dirâsât ve’n-neşr, 3. Basım, 2005.
• Asiltürk, Bâki. “Edebiyatın Kaynağı Olarak Seyahatnameler”. Turkish Studies 4 /1-I Winter (2009), 911-995.
• ‘Askerî, Ebû Hilâl el-Ḥasen b. Abdullah. Kitâbu’ṣ-ṣınâ‘ateyn el-kitâbe ve’ş-şi’r. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-‘Arabiyye, 1. Basım, 1952.
• Bedevî, ’Ammâr Tevfik Ahmed. “’Arḍ ve tahlil riḥletu’l-Luḳaymî ile’l-Ḳuds ‘Mevaniḥu’l-uns fî ziyaretî li vâdi’l-Ḳuds’”. Mecelletu’l-İsrâ 55 (ts.).
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
• Cebertî, Abdurrahman b. Ḥasan. Târîḫu ‘acâibi’l-âsâr fi’t-terâcim ve’l-aḫbâr. 4 Cilt. Mısır: Dâru’l-Kutubi’l-Mıṣriyye, 1998.
• Ḍayf, Şevḳî. er-Reḥalât. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, 2. Basım, 1987.
• Demircan, Abdurrahman. Arap Edebiyatında Seyahatname Türü ve Seyahatnameler. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Gemi, Ahmet. “Arap Edebiyatında Seyahatnâme/Rihle Türü Bağlamında Meşhur Arap Seyyahların Gözüyle Mardin”. Doğu Araştırmaları 16 (Şubat 2016), 39-55.
• İbn Ebu’d-Dünya, Abdullah b. Muhammed. et-Teheccüd ve ḳıyâmu’l-leyl. Kahire: Mektebetu’l-Kur’ân, 1414.
• İbn Ebü’l-İsba‘, Abdülazîm b. Abdilvâhid. Taḥrîrü’t-Taḥbîr fî ṣınâʿati’ş-şiʿr ve’n-nes̱r ve beyâni iʿcâzi’l-Ḳurʾân. Kahire: Lecnetu iḥyâi’t-turâsi’l-İslâmî, 1963.
• Kandîl, Fuad. Edebü’r-Riḥle. Kahire: Mektebetu Dâr’il-’Arabiyye, 2002.
• Kasımî, Muhammed Raḍî Rahman. “er-Riḥle ve âdabuha fîl-luġati’l-‘Arabiyye”. Mecelle Daril-‘ulûm (Deoband-Hindistan) 6-7 (2013), 58-65.
• Ḳayrevânî, İbn Reşîḳ. el-‘Umde fî meḥâsini’ş-şi‘ri ve âdâbihî ve naḳdih. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 5. Basım, 1981.
• Keḥḥâle, Ömer Rıza. Mu‘cemu’l-müellifîn terâcimu muṣannifî’l-kutubi’l-‘arabiyye. Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 1. Basım, 1993.
• Kılıç, Hulusi - Yetiş, Kazım. “Cinas”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8/12-14. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Kračkovskıj, Ignatij Julianovič. Târîḫu’l-edebi’l-cuġrâfi’l-‘Arabî. çev. Ṣalâḥuddin ’Usmân Haşim. 2 Cilt. Kahire: Lecnetu’t-te’lîf ve’t-terceme ve’n-neşr, 1963.
• Luḳaymî, Mustafa Esad. Mevâniḥu’l-uns bi-riḥletî li-vâdi’l-Ḳuds. Kahire: Dâru’r-Risâle, 2013.
• Mevâfî, Nasır Abdurrazık. er-Riḥle fi’l-Edebi’l-’Arabî. Kahire: Camiatu Kahire, 1995.
• Murad, Riyâḍ Abdülhamid. (Mukaddime) Tehzîbu Mevaniḥu’l-uns bi-riḥletî li-vâdi’l-Ḳuds. Dımaşk: Vizâratu’s-sekâfe, 2012.
• Murâdî, Muhammed Halîl. Silku’d-durer fî a‘yâni’l-ḳarni’s-sâniye ‘aşer. Beyrût: Dâru İbn Hazm, 1988.
• Râzî, Muhammed b. Ebubekir. Muḫtâru’ṣ-Ṣıḥâḥ. Mektebetu Lübnan, 1986.
• Yazıcı, Hüseyin. “Seyahatnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/9-11. İstanbul: TDV Yayınları, 2009. https://islamansiklopedisi.org.tr/seyahatname
• Yurt, Ali İhsan. “Bekrî, Kutbüddin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/369. İstanbul: TDV Yayınları, 1992. https://islamansiklopedisi.org.tr/bekri-kutbuddin
• Ziriklî, Hayreddin. el-A‘lâm li eşheri’r-ricâli ve’n-nisâi mine’l-‘arabi ve’l-musta‘ribîne ve’l-musteşriḳîn. Beyrût: Dâru’l-’İlmi li’l-Melâyîn, 15. Basım, 2002.