FRITJOF SCHUON'UN DÜŞÜNCESİNDE EZELİ HİKMET VE DÜNYEVİLİK KAVRAMLARI ÜZERİNE FELSEFİ BİR İNCELEME

Yıl 2025, Cilt: 29 Sayı: 3, 239 - 259, 15.12.2025

Mücella Can

https://doi.org/10.18505/cuid.1743330

Öz

İnsanlığın entelektüel tarihinde bilgi, varlık ve hakikat arayışı sadece aklın sınırlarıyla şekillenmemiştir. Aksine, insanın kutsalla kurduğu ilişki bilgi anlayışının ve varoluş tasavvurunun temel belirleyicilerinden biri olmuştur. Fritjof Schuon’un düşüncesi, özellikle modern dönemde bu ilişkinin nasıl zedelendiğini ve insanın hakikat yolculuğunda nasıl bir kırılma yaşadığını anlamak için önemli bir bakış açısı sunmaktadır. Schuon’un düşüncesinde ezeli hikmet ve dünyevilik kavramları bu kopuşun hem nedeni hem de sonucu olmaları bakımından oldukça önemlidir. Schuon, çağdaş insanın dünyevileşme süreciyle birlikte kutsalla bağını büyük ölçüde yitirdiğini, bunun da hem bireysel hem de toplumsal düzeyde derin bir varoluşsal bunalıma yol açtığını öne sürer. Ona göre insan doğası gereği aşkın olanla temas halinde yaşamak zorundadır ancak moderniteyle birlikte bu temas zayıflamış ve insan maddi, duyusal ve geçici olanla sınırlı hale gelmiştir. Schuon, insanın manevi olandan koparak dünyevi olana mahkûm olmasıyla birlikte bireysel ve toplumsal anlamda yabancılaşma ve bunalımların başladığını ifade etmektedir. Söz konusu yabancılaşma ve bunalımlara modern düşüncenin çözüm üretebilme kudreti bulunmamaktadır. Bu nedenle Schuon, kaynağını metafiziksel geleneklerden alan manevi disiplinlerin birey ve toplumun sorunlarına çözüm üretebileceğini iddia etmektedir. Ona göre insan, geleneksel öğretilere dayalı bir hayat inşa ettiği zaman hem iç dünyası aydınlanacak hem de manevi yolculuğu kolaylaşacaktır. Schuon, bir taraftan tasavvufi düşüncenin tezlerine dayanarak diğer taraftan gelenekselci anlayışın kabullerinden hareketle dünyevileşmenin olumsuz etkilerine karşı konulabileceğini ve bunun da ancak ezeli hikmet çerçevesinde yapılabileceğini iddia eder. Bu çalışma, Fritjof Schuon’un düşüncesinde ezeli hikmet ve dünyevilik kavramlarının birbirine karşıt yapılar içinde nasıl şekillendiğini, bu kavramların insan ve toplum üzerindeki etkilerini ve modern dünyanın epistemolojik-ontolojik kırılmalarını nasıl açıkladığını felsefi bir bakış açısıyla incelemeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle Schuon’un düşüncesinin temellerini oluşturan bu kavramların felsefi arka planı ayrıntılı bir şekilde ele alınmakta, düşünürün bu sorunlara getirdiği çözümler tarihsel ve güncel bağlamlarda tartışılmaktadır. Analitik yöntem ve kavramsal analiz temelinde, ezeli hikmet ve dünyevilik kavramlarının tarihsel ve felsefi kökenleri incelenmekte, ardından Schuon’un özgün yorumları ve sorunlara getirdiği çözüm önerileri aktarılmaktadır. Bu bağlamda Schuon’un temel fikirleri en genel anlamları çerçevesinde analiz edilmiş ve hermenötik bir bakış açısıyla derinlemesine yorumlanmıştır. Ancak bu yorumlarda düşünürün ortaya koyduğu sistematik anlam bütünlüğünün dışına çıkılmamaya çalışılmıştır. Çalışmada metodolojik olarak takip ettiğimiz derin yorumlama ve kavramsal analiz süreci, Schuon’un düşüncelerindeki iç tutarlılık ve kavramsal örüntü dikkate alınarak ilerlemiştir.

Anahtar Kelimeler

Schuon , Gelenekselci Okul , Ezeli Hikmet , Dünyevilik , Modern Dünya

A Philosophical Review on The Concepts of Eternal Wisdom and Worldlıness in Frithjof Schuon’s Thought

Öz

Throughout human history, the quest for truth has not been confined solely to the realm of reason. Man's relationship with the spiritual and the divine has been shaped within the framework of tradition-based knowledge and revelation. Fritjof Schuon's ideas offer important clues for understanding the rupture experienced by humanity in its search for truth in the modern world, where the relationship with divine knowledge based on tradition has been destroyed. In this context, the concept of eternal wisdom lies at the heart of Schuon's ideas. On the one hand, Schuon highlights the support of eternal wisdom in man's spiritual journey, while on the other hand, he attempts to explain the obstacles that secularisation presents to this process. According to Schuon, contemporary man, shaped by the conceptual framework of modernism, has severed his connection with the sacred. This disconnection has led to alienation on an individual and societal level, causing an existential crisis. According to him, human nature requires contact with the transcendent, but with modernity, this contact has weakened and humans have become limited to the material, sensory, and temporary. Schuon states that alienation and crises began both individually and socially when man became estranged from the spiritual and was condemned to the worldly. Modern thought lacks the power to produce solutions to these alienations and crises. Therefore, Schuon argues that spiritual disciplines rooted in metaphysical traditions can provide solutions to the problems of individuals and society. According to him, when a person builds a life based on traditional teachings, both their inner world will be illuminated and their spiritual journey will be facilitated. Schuon argues that, based on the theses of mystical thought on the one hand and the tenets of traditionalist understanding on the other, it is possible to counter the negative effects of secularization, and that this can only be done within the framework of eternal wisdom. This study aims to examine, from a philosophical perspective, how the concepts of eternal wisdom and worldliness are shaped within opposing structures in Fritjof Schuon's thought, the effects of these concepts on humans and society, and how they explain the epistemological-ontological fractures of the modern world. Therefore, the philosophical background of these concepts, which form the basis of Schuon's thought, is examined in detail, and the solutions the thinker offers to these problems are discussed in historical and contemporary contexts. Based on analytical methods and conceptual analysis, the historical and philosophical origins of the concepts of eternal wisdom and worldliness are examined, followed by Schuon's original interpretations and proposed solutions to the problems. In this context, Schuon's fundamental ideas have been analyzed in their most general sense and interpreted in depth from a hermeneutic perspective. However, these interpretations strive not to stray from the systematic coherence of meaning presented by the thinker. The process of deep interpretation and conceptual analysis that we methodologically follow in this study has progressed with due consideration for the internal consistency and conceptual patterns in Schuon's thoughts.

Anahtar Kelimeler

Schuon , Traditionalist School , Eternal Wisdom , Worldliness , Modern World

Kaynakça

• Altıntaş, Ramazan. Din ve Sekülerleşme. İstanbul: Pınar Yayınları, 2005.
• Attas, S. Nakib. Modern Çağ ve İslami Düşünüşün Problemleri. çev. Mahmut Erol Kılıç. İstanbul: İnsan Yayınları, 1989.
• Eliade, M. Kutsal ve Dindışı. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: Gece Yayınları, 1991.
• Guenon, René. Modern Dünyanın Bunalımı. çev. Mahmut Kanık. İstanbul: Risale Yayınları, 1986.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Bilgi ve Kutsal. çev. Yusuf Yazar. İstanbul: İnsan Yayınları, 2022.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Bir Kutsal Bilim İhtiyacı. çev. Şahabeddin Yalçın. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. İnsan ve Tabiat. çev. Nabi Avcı. İstanbul: İşaret Yayınları, 3. Basım, 1988.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. İslam İdealler ve Gerçekler. çev. Ahmet Özel. İstanbul: Akabe Yayınları, 1985.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. İslam Kozmoloji Öğretilerine Giriş. çev. Nazife Şişman. İstanbul: İnsan Yayınları, 1985.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Makaleler I. çev. Şahabeddin Yalçın. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Modern Dünyada Geleneksel İslam. çev. Savaş Başak Barkçın - Hüsamettin Arslan. İstanbul: İnsan Yayınları, 1989.
• Öztürk, Cennet Ceren. İbn Arabi ve Schuone. İstanbul: İnsan Yayınları, 2024.
• Plotinos. Enneadlar. çev. Zeki Özcan. Bursa: Asa Kitabevi, 1996.
• Schuon, F. Beşer Tecellisi. çev. Nebi Mehdiyev. İstanbul: İnsan Yayınları, 2025.
• Schuon, F. Bir Merkeze Sahip Olmak. çev. Tahir Uluç. İstanbul: İnsan Yayınları, 2025.
• Schuon, F. Dinlerin Aşkın Birliği. çev. Yavuz Keskin. İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları, 1992.
• Schuon, F. Hristiyanlık ve İslam. çev. Nebi Mehdiyev. İstanbul: İnsan Yayınları, 2025.
• Schuon, F. İslam ve Ezeli Hikmet. çev. Şahabeddin Yalçın. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
• Schuon, F. İslam-ı Anlamak. çev. Mahmut Kanık. İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
• Schuon, F. İslam’ın Metafizik Boyutları. çev. Mahmut Kanık. İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
• Schuon, F. Kalp Gözü. çev. Nebi Mehdiyev. İstanbul: İnsan Yayınları, 2020.
• Schuon, F. Manevi Perspektifler. çev. Nebi Mehdiyev. İstanbul: İnsan Yayınları, 2025.
• Schuon, F. Mantık ve Aşkınlık. çev. Ali Sebetci. İstanbul: İnsan Yayınları, 2023.
• Walters, J. Donald. Modern Düşüncenin Krizi. çev. Şahabeddin Yalçın. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.