The Kalām Method of Abū Isḥāq al-Zāhid al-Ṣaffār (PhD Thesis Summary)

Yıl 2016, , 581 - 582, 15.06.2016

Abdullah Demir

https://doi.org/10.18505/cuid.238973

Öz

Abū Isḥāq Ibrāhīm al-Zāhid al-Ṣaffār is one of the important representatives of the Kalām thought of the Ḥanafī-Māturīdī School. He was born in A.H. 450/ C.E. 1058 in Bukhara that is one of the city of Transoxiana/Mawara al-nahr where Maturidi School has emerged around this socio-cultural environment. He completed his education and served as a leader (rais/ ṣadr) of the Hanafite scholars there until he was exiled to the city of Marv. Upon his return from exile, he passed away in Bukhara in A.H. 534/ C.E. 1139. The present study aims to determine his method in Kalām. The introduction outlines the subject, significance, purpose, method, and sources of the research. In this study, it was employed a method that focuses on a person in which he/she is examined with his/her views and thoughts by taking into account his/her socio-cultural factors. By doing this, the first chapter of this study deals with the political, socio-economic, and scientific situation in Transoxiana, and the activities of diverse religions, sects, and philosophical schools in this region in A.H. V-VI/C.E. XI-XII. In the second chapter, it studies al-Ṣaffār’s life, scientific personality, works as well as the sources that he made references to in his works in detail. In the third chapter, the kalām method of al-Ṣaffār has been tried to be determined. For this purpose, it analyzes his extant works, Talkhīṣ al-adilla li-qawāʿid al-tawḥīd and Risālah fī al-kalām and elaborates first on his defense of the Kalām that gives great importance to reason (ʿaql) and to intellectual debates, if necessary, in theological issues. Then it explores his theory of knowledge with his ideas on the definition, possibility, sources, and types of knowledge, and the epistemological understandings he defensed or criticised. Furthermore, to determine his Kalām method, it evaluates his approach towards the value of ‘aql and naql (Qurʾān-Ḥadīth) as sources of knowledge. Since this issue is a distinctive tool for unveiling the kalām methods of different mutakallims and Muslim sects. Finally, it finds out the types of istidlāl, meaning inference of one thing from the other that he used when he argues and defends his views, and illustrates with examples.

Anahtar Kelimeler

Māturidism, Abū Isḥāq Ibrāhīm b. Ismāʿīl Zāhid al-Ṣaffār al-Bukhārī, Talkhīṣ al-adilla li-qawaʿid al-tawḥīd, Method of the Kalām, Defense of the Kalām, Theory of knowledge, Aql and Naql

Ebû İshâk Zâhid es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi (Doktora Tez Özeti)

Öz

Ebû İshâk İbrâhim ez-Zâhid es-Saffâr, Mâtürîdî kelâm anlayışının önemli bir temsilcisidir. O, Mâtürîdîliğin ortaya çıktığı sosyokültürel çevre olan Mâverâünnehir bölgesinin Buhara şehrinde, takriben 450/1058 yılında doğdu, öğrenimini burada tamamladı ve Merv şehrine sürgüne gönderilinceye kadar Buhara Hanefî âlimlerinin reisi olarak anıldı. Sürgün dönüşü Buhara’da 534/1139 yılında vefat etti. Bu çalışmada, onun kelâm yöntemi konu edildi. Giriş bölümünde; araştırmanın konusu, önemi, amacı, yöntemi ve kaynakları hakkında bilgi verildi. Saffâr’ın yaşamını sürdürdüğü Mâverâünnehir bölgesinin V. (XI.) ve VI. (XII.) yüzyıllardaki siyasî, sosyoekonomik ve ilmî durumu ile bölgede varlık gösteren din, mezhep ve felsefî akımların etkinlikleri birinci bölümde tespit edildi. İkinci bölümünde onun hayatı, ilmî kişiliği, eserleri ve atıf yaptığı kaynaklar belirlendi. Son bölümde ise Saffâr’ın kelâm yöntemi tanıtılmaya çalışıldı. Bunun için onun günümüze ulaşan Telḫîṣü’l-edille li-ḳavâʿidi’t-tevḥîd ve Risâle fi’l-kelâm adlı kelâm eserleri tahlil edilerek öncelikle itikadî konularda akla değer vermeyi ve gerektiğinde fikrî tartışmalara girmeyi savunan kelâm ilmine bakışı ve kelâm müdâfaası tespit edildi. Daha sonra bilgi teorisi kapsamına giren bilginin tanımı, imkânı, kaynakları ve bilgi türleri hakkındaki görüşleri ile savunduğu ve eleştirdiği bilgi anlayışları belirlendi. Ayrıca onun kelâm yöntemini ortaya koyabilmek adına aklın ve naklin bilgisel değeri konusuna bakışı ele alındı. Zita bu husus, mütekellimlerin ve İslâm mezheplerinin yöntemlerinde belirleyicidir. Son olarak görüşlerini temellendirirken ve savunurken Saffâr’ın kullandığı istidlâl türleri belirlendi ve örneklerle tanıtıldı.

Anahtar Kelimeler

Mâtürîdîlik, Ebû İshâk İbrâhim b. İsmâil ez-Zâhid es-Saffâr, Telḫîṣü’l-edille li-ḳavâʿidi’t-tevḥîd, Kelâm Metodu, Kelâm Müdâfaası, Bilgi Teorisi, Akıl-Nakil İlişkisi.

Kaynakça

• Demir, Abdullah. "Ebû İshâk Zâhid es-Saffâr'ın Kelâm Yöntemi". Doktora tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• Demir, Abdullah. “The Kalām Method of Abū Isḥāq al-Zāhid al-Ṣaffār”. PhD. Dissertation, Cumhuriyet University Graduate School of Social Sciences, Sivas/Turkey 2014.