Din Görevlilerinin İş Doyumu, İş Stresi, Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkiler: Çok Örneklemli Bir Çalışma

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 3, 1509 - 1536, 15.12.2018

Ali Baltacı

https://doi.org/10.18505/cuid.458233

Cited By: 7

Öz

Bu araştırma din görevlilerin iş stresi, iş doyumu, tükenmişlik ve işten ayrılma niyetlerine ilişkin durumun belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Ayrıca araştırma kapsamında, ilgili kavramların, din görevlilerinin sahip olduğu demografik değişkenlerle olan etkileşimi ve kavramların kendi içindeki ilişki düzeyleri de incelenmiştir. Araştırma Türkiye’nin 7 coğrafi bölgesinden belirlenen büyükşehir merkezlerinde (İstanbul, Ankara, İzmir, Mersin, Gaziantep, Samsun ve Erzurum) çalışan 1125 din görevlisi üzerinde yürütülmüştür. Verileri toplamak amacıyla dört ayrı ölçek formu kullanılmış ve analizler istatistiki analiz programı aracılığıyla yorumlanmıştır. Araştırma sonucuna göre din görevlileri, orta düzeyde tükenmişlik yaşarken, düşük düzeyde iş doyumuna sahiptirler. Bunun yanında din görevlileri çok yüksek düzeyde iş stresine ve orta düzeyde işten ayrılma niyetlerine sahiptirler. Literatürde din görevlilerinin tükenmişlik ve iş doyumlarını belirlemeye çalışan farklı araştırmalar olsa da bu araştırma iş doyumu ve tükenmişliğin kaynağı olarak bilinen iş stresini ve stresin en önemli sonucu olan işten ayrılma niyetini ölçmeyi amaçlayan öncü çalışma olması sebebiyle önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, İş Doyumu, Tükenmişlik, İş Stresi, İşten Ayrılma Niyeti

The Relations among Job Satisfaction, Job Stress, Burnout and Turnover Intentions of Employees of Religious Affairs : A Multi-case Study

Öz

This research was conducted in order to determine job stress, job satisfaction, burnout, and turnover intention of employees of religious affairs.In addition, within the scope of the research, the interrelationships between related concepts, demographic variables that these employees belong to, and their level of relationship within the concepts are also examined. The research was conducted on 1125 employees of religious affairs from Turkey's seven geographical regions, especially from the metropolitan centers (Istanbul, Ankara, Izmir, Mersin, Gaziantep, Samsun and Erzurum). In order to collect the data, four different scale forms were used and the analysis was interpreted through a statistical analysis program.According to the results of the research, these employees have a low level of job satisfaction while experiencing moderate burnout. The employees of religious affairs, on the other hand, have a high level of job stress and moderate turnover intentions.While there are different researches in the literature that try to determine the burnout and job satisfaction of employees of religious affairs, this research is important because it is a pioneering study aiming to measure the work stress, which is known as the source of job satisfaction and burnout, and the turnover intention, which is the most important result of job stress.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Job Satisfaction, Burnout, Job Stress, Turnover Intention

Kaynakça

• Aktaş, Aliye Mavili. “Bir Kamu Kuruluşunun Üst Düzey Yöneticilerinin İş Stresi Ve Kişilik Özellikleri”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 56/04 (2001): 25-42.
• Apaydın, Halil - Eker, Rukiye. “Din Görevlilerinde Meslekî Tükenmişlik: Kahramanmaraş Örneği.” Dinbilimleri Journal 15/01 (2015): 207-234.
• Bakker, Arnold B. - Demerouti, Evangelia. “Job Demands–Resources Theory”. Wellbeing: A Complete Reference Guide. New York: Routledge, 2014.
• Baltacı, Ali. “Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri Ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme”. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/1 (2018): 231–274.
• Baltaci, Ali. “Okul Müdürlerinin İş Doyumları İle Öz Yeterlik Algıları Arasındaki İlişki”. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi 2/1 (2017): 49-76.
• Baycan, Aslı. An Analysis Of The Several Aspects Of Job Satisfaction Between Different Occupational Groups. Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, 1985.
• Bayrakdar, Nazım. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Mesleklerinden Beklentileri Ve Mesleki Tükenmişlik Algıları”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1/37 (2014): 40-60.
• Blau, Gary. “An Empirical İnvestigation Of Job Stress, Social Support, Service Length, And Job Strain”. Organizational Behavior And Human Performance 27/2 (1981): 279-302.
• Cengil, Muammer. “Din Görevlileri ve Kur’an Kursu Öğreticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/3 (2010): 79-101.
• Cherniss, Cary. Staff Burnout: Job Stress in The Human Services. New York: Sage, 1980.
• Cordes, Cynthia L. - Dougherty, Thomas W. “A Review and an Integration of Research on Job Burnout”. Academy Of Management Review 18/4 (1993): 621-656.
• Coşkun, Mehmet Kamil. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 41/41 (2012): 11-41.
• Coştu, Yakup. “Din Görevlilerinde Meslekî Doyum; Çorum İl Merkezi Örneği”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6/1 (2013): 1-18.
• Davis, Louis E. “Job Satisfaction Research: The Post‐Industrial View”. Industrial Relations: A Journal of Economy and Society 10/2 (1971): 176-193.
• Elmas, Sevgi. İşyerinde Mobbing ve Çalışanların İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkilerine İlişkin Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2012.
• Ergin, Canan. “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik Ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları (Türkiye-Ankara, 22 Eylül 1992). Ed. Rüveyda Bayraktar- Hasan Dağ, 143-154, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1993.
• Freudenberger, Herbert J. “Burnout: Past, Present, and Future Concerns”. Loss, Grief & Care 3/1-2 (1989): 1-10.
• Glaser, William A. “Intention and Voting Turnout”. American Political Science Review 52/4 (1958): 1030-1040.
• Goldthorpe, John H. “Women and Class Analysis: A Reply to the Replies”. Sociology 18/4 (1984): 491-499.
• Gruneberg, Michael M. Understanding Job Satisfaction. New York: Halsted Press, 1979.
• Izgar, Hüseyin. “Okul Yöneticilerinde İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık”. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 25 (2008): 317-334.
• Jamal, Muhammad. “Job Stress and Job Performance Controversy: An Empirical Assessment”. Organizational Behavior and Human Performance 33/1 (1984): 1-21.
• Jex, Steve M. Stress And Job Performance: Theory, Research, And Implications For Managerial Practice. New York: Sage, 1998.
• Kalleberg, Arne L. “Work Values and Job Rewards: A Theory of Job Satisfaction”. American Sociological Review 42/1 (1977): 124-143.
• Kayıklık, Hasan. “Din Görevlilerinde Tükenmişlik”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2007): 1-19.
• Kim, Hansung - Stoner, Madeleine. “Burnout and Turnover Intention among Social Workers: Effects of Role Stress, Job Autonomy and Social Support”. Administration in Social Work 32/3 (2008): 5-25.
• Leiter, Michael P. “Burnout as a Developmental Process: Consideration Of Models”. Professional Burnout (2017): 237-250.
• Locke, Edwin A. “What is Job Satisfaction?” Organizational Behavior and Human Performance 4/4 (1969): 309-336.
• Maslach, Christina. “Burnout: A Multidimensional Perspective”. Professional Burnout (2017): 19-32.
• Maslach, Christina - Jackson, Susan E. “The Measurement of Experienced Burnout”. Journal Of Organizational Behavior 2/2 (1981): 99-113.
• Nickerson, David W. “Quality is Job One: Professional and Volunteer Voter Mobilization Calls”. American Journal of Political Science 51/2 (2007): 269-282.
• Özdemir, Şuayip - Apaydın, Halil - Gün, Ayşegül. “Din Görevlilerinde Meslekî Tükenmişlik: Amasya Örneği”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/10 (2018): 7-37.
• Parry, Julianne. “Intention to Leave The Profession: Antecedents and Role in Nurse Turnover”. Journal of Advanced Nursing 64/2 (2008): 157-167.
• Pines, Ayala M. “Burnout: An Existential Perspective”. Professional Burnout (2017): 33-51.
• Spector, Paul E. Job Satisfaction: Application, Assessment, Causes, And Consequences. New York: Sage publications, 1997.
• Staufenbiel, Thomas - König, Cornelius J. “A Model for the Effects of Job Insecurity on Performance, Turnover Intention, and Absenteeism”. Journal of Occupational and Organizational Psychology 83/1 (2010): 101-117.
• Tett, Robert P. - Meyer, John P. “Job Satisfaction, Organizational Commitment, Turnover Intention, and Turnover: Path Analyses Based on Meta‐Analytic Findings”. Personnel Psychology 46/2 (1993): 259-293.
• Vogt, W. Paul. Quantitative Research Methods for Professionals in Education and Other Fields. Columbus: Allyn & Bacon, 2006.
• Weiss, Howard M. “Deconstructing Job Satisfaction: Separating Evaluations, Beliefs and Affective Experiences”. Human Resource Management Review 12/2 (2002): 173-194.
• Yeğin, Hüseyin İbrahim. “Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri”. EKEV Akademi Dergisi 58/58 (2014): 315-332.