Relations Between Elements of Sentence in the Light of the Syntactic Connection

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 1, 255 - 272, 15.06.2019

Yaşar Daşkıran

https://doi.org/10.18505/cuid.543687

Cited By: 1

Öz

This
research aims to show grammatical relations between the elements of the
sentence based around the syntactic connection.  The phenomenon of syntactic connection is one
of the basic concepts for al-Jurjānī’s theory of nazm (construction). This view, which makes more understanding the
structure of Arabic sentence, is studied in the light of the ideas of classic
and modernists linguists. This attempt to facilitate Arabic grammar has
continued routinely from relationships between grammar and meaning. The integration
of grammar, which consists of words, is an important property for native
speakers and others. This field is open to new developments considering the
successive developments in the field of linguistics. It is important to develop
the principles that will help in understanding the grammatical structure of a
language in which communication pathways are growing. Reinterpretation of
prominent approaches appeared in classical sources and updating the concepts
that explain the basic structures of language are needed to increase the
effectiveness of Arabic.

Summary: The linguists, who accept the language structures as a system
of expressing thoughts, search out the
relationship between meaning and grammar. The rules of
grammar, which maintain its importance from the past to the present is one of
the basic language areas. In the looking at the researches in the field of
Arabic language, it is seen that the grammatical structures of this language is
much emphasized. In this context, the grammatical markers theory, which is
trying to explain the connection between the sentence elements in the light of
different scientific disciplines, such as philosophy and logic is a theory,
which the linguists put to explain the Arabic grammar. The grammatical
discussions around the grammatical markers have continued for a long time. ‘Abd
al-Qāhir al-Jurjānī (d. 471/1078) is one of the most prominent Arabic
grammarians whose opinions are widely mentioned in this field. Al-Jurjānī,
who found that the discipline of grammar area was limited, established a new
method in language studying. In this context, the linguistic researches
continue around the views of al-Jurjānī’s theory of construction. The term of
construction, which describes the relationship between meaning and grammar,
means composition and arrangement. The current linguistic studies have ensured
the magnificence and accuracy of this theory. According to this theory, grammar
meaning is arising from the choice of word and grammatical elements. The
relation between words in the sentence is explained as a construction.
According to al-Jurjānī, grammar is the result of various language skills
beyond the distinction of truth and error. This comprehensive language
understanding, which evaluates the grammar from a different point of view, has
started as of Sībawayhi (d. 180/796). The Arabic linguistic studies from the
early period are characterized by taking care of both form and meaning, in
addition to semantic.

Term of
the syntactic connection is one of the basic concepts, which al-Jurjānī focuses
on while explaining views on grammar. He gives much importance to the method of
linking words and to the way they join each other to form sentences. The
syntactic connection is an interaction between words and grammatical meanings.
In this process, the mechanism of affixation and association occur between the
elements of sentence. The term affixation refers to direct connection relations
of the elements of sentence, while the term association refers to indirect
relations. This term used to describe the grammar structures, is also closely
related with the meanings of the words. The basic sentence in classical Arabic
consists of the musnad and the musnad ilayhi. In the Arabic language,
besides the basic elements of the sentence, other units are important as well.
These units work together to express a central idea that may be further
developed or refined by other elements. The factor, which determines the
function of a word in the sentence, is the place of word.  In this context, the linguistic studies
carried out within the syntactic connection will make an important contribution
to language teaching.

The
other thing in the context of the syntactic connection is the terms of “deep
and surface structure”, which are the basic concepts of the transformational
grammar theory developed by Chomsky. While the deep structure consists of
simple sentence structures, the surface structure is composed of sentences.
According to the transformational grammar theory, the deep structure is an
important factor for determining the meaning. They draw attention to the mental
side of the language. It is because the language is a phenomenon, which
produces unlimited sentences with limited elements. In this form, the language
cannot be explained by a mechanical interpretation. The language should be
examined in the light of human dynamics. The competence and performance are the
cause of the emergence of deep and surface structure terms. The purpose of the
word is effective in determining the structure of speech. The target language
is to express unlimited meanings with limited words. Classical Arabic
grammarians have introduced the idea of transformation to Arabic grammar –
though they may not know this term. The Arabic grammarians have talked about
preposing, postposing, deletion, increase and interpretation, which used and
developed by Chomsky. Transformational grammar theory has produced a new
paradigm in grammar. This theory is widely discussed among modern linguists.

The
term grammatical coherence is a new terminology used by the modern linguists
for definition of sentence structure.  This
term, which shows evidence and relation between both things, is divided into
two namely: verbal and semantic coherence. When the definitions of grammatical
terms in the classical grammar sources, it is possible to see the emphasis of
the grammatical coherences. This language understanding, which tries to
substitute the inflection theory, aims to bring innovations in sentence
analysis. The linguists point to the importance of this theory, which bring a
new perspective in understanding the Arabic grammar. Tammām Ḥassān (1918-2011)
attempts to link the grammatical coherences with ‘Abd al-Qāhir al-Jurjānī’s
theory of semantic formation and its relationship to linguistic analysis.
Tammām Ḥassān, likened to Sībawayhi, is regarded as one of the most important representatives of the innovative
language understanding with his theory. According to him, the system of
language, which provides a framework to shape man's thinking, is constituted by
three subsystems: phonetics, vocabulary and grammar. Grammar may be defined as
a system of word changing and other means of expressing relations of words in
the sentence.

In this
context, the concepts of syntagmatic and paradigmatic structure are important
to understand the general structure of languages. According to linguistics,
grammar should study both paradigmatic and syntagmatic relations of sentences.
The syntagmatic structure refers to the relationship between language units
depending on the language system in the language. The relationship network
between words that belong to the same semantic field is called paradigmatic
structure. The paradigmatic structure provides similar criteria for all
languages. Such approaches that introduced by linguistics, provides significant
contributions to language learning. The modern linguistic studies have made the
sentence a starting point to clarify the linguistic structures and relations to
achieve the sound linguistic communication. A sentence is the largest unit in a
language described by grammar.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Grammar, The grammatical coherences, Syntactic connection, Abd Qāhir al-Jurjānī, Tammām Ḥassān

Ta‘lik Karinesi Çerçevesinde Cümle Ögeleri Arasındaki İlişkiler

Öz

Makalede, Arapçada cümle ögeleri arasında gerçekleşen gramatik bağlantı
ta‘lik kavramı ekseninde açıklanmaya çalışılmıştır. Ta‘lik olgusu, Curcânî’nin
(ö.471/1078)  nazm teorisini oluşturan
temel kavramlar arasında yer alır. Arapça cümle yapısının daha kolay
anlaşılmasına katkı sağlayacağı düşünülen bu yaklaşım klasik ve çağdaş
dilcilerin görüşleri ışığında ele alınmıştır. Anlam gramer ilişkisinden
hareketle Arapçanın gramer yapısını daha anlaşılır hale getirme çabaları her
zaman olmuştur. Dilin en temel unsuru olan sözcüklerin birlikte kullanımından
doğan gramerin, sistematik bir yapıya sahip olması ana dil sahipleri dâhil
herkesin arzu ettiği bir gelişmedir. Dilbilim alanında birbirini takip eden
gelişmelere bakıldığında, bu alanın yeni gelişmelere açık olduğu görülür.
İletişim yollarının çoğaldığı günümüzde bir dilin gramer yapısını anlamada
yardımcı olacak ilkelerin geliştirilmesi önemlidir. Bu bağlamda, dilin daha
kolay ve etkili bir yöntemle öğretilmesine katkısı olacak teoriler ve görüşler
ortaya konulmaktadır. Klasik kaynaklarda öne çıkan yaklaşımların yeniden
yorumlanması ve dilin temel yapılarını açıklayan kavramların güncellenmesi,
Arapçanın etkenliğini artırmak için önemli katkılar sağlayacaktır.

Özet: Dil yapılarının, düşünceleri ifade eden sistem
olduğunu vurgulayan dilciler, gramer anlam ilişkisi üzerinde dururlar.
Geçmişten günümüze önemini koruyan gramer kuralları, dilin temel alanlarından
biridir. Arap dili alanında yapılan araştırmalara bakıldığında, bu dilin gramer
yapısı üzerinde çokça durulduğu görülür. Bu bağlamda, felsefe ve mantık gibi
farklı ilmî disiplinlerin de etkisinde kalarak, cümle ögeleri arasındaki
irtibatı açıklamaya çalışan ‘âmil nazariyesi, dilcilerin Arap gramerini izah
için ortaya koydukları bir teoridir. ‘Âmil merkezli gramer anlayışı etrafında
yapılan tartışmalar uzun süre devam etmiştir. Ortaya koyduğu görüşleriyle
etkili olan  ‘Abdilḳâhir el-Curcânî (ö.
471/1078), bu alanda adından çokça bahsedilen bir dilcidir. Bu bağlamda, onun görüşleriyle
ilgili dil çalışmaları devam etmektedir. Nahvin alanının sınırlandırıldığını
gören Curcânî, dil araştırmasında yeni bir metot inşa etmiştir. Gramer
yapılarının anlamla ilişkisini açıklayan nazm, sözlükte telif, dizme, bir araya
getirme gibi anlamlara gelir. Çağdaş dilbilim çalışmaları, bu teorinin önemini
ve yerindeliğini doğrulamaktadır. Nahiv anlamının, sözcük ve gramer ögesi
seçiminden doğan bir yapı olduğu görüşü, nazm anlayışını yansıtır. Cümlede,
kelimeler arasındaki ta‘likten doğan ilişki nazm teorisiyle açıklanmıştır.
Curcânî’ye göre nahiv, sözün doğruluk ve yanlışlık ayrımını yapan bir bilim
olmasının ötesinde zengin dil yapılarının neticesidir. Grameri farklı bir
açıdan değerlendiren bu kapsamlı dil anlayışı Sîbeveyhi’den (ö. 180/796)
itibaren başlar. Arapça dil çalışmalarının, erken dönemden itibaren
anlambilimin yanında şekil ve anlamı birlikte düşündüğü görülür.

Curcânî’nin nahve bakışını açıklarken üzerinde durduğu temel kavramlardan
biri ta‘likdir. O, gramer hakkındaki görüşlerini açıklarken, sözcükler
arasındaki irtibata ve cümle yapısında birlikte kullanımlarına dikkat çeker.
Ta‘lik düşüncesi, sözcükler arasında ve gramer anlamlarıyla gerçekleşen bir
etkileşim olup, bu süreçte cümle ögeleri arasında rabt ve irtibat ilişkisi
doğar. İrtibat terimi, cümle ögeleri arasında doğrudan, rabt terimi ise ögeler
arasında bir vasıtayla kurulan bağlantıya işaret eder. Nahiv yapılarını
açıklamak için kullanılan ta'lik terimi, sözcüklerin sahip olduğu anlamlarla da
yakından ilgilidir. Arapça cümle yapısının temel ögeleri klasik ifadeyle müsned
ve müsned ileyhten oluşur. İsnâd ilişkisinin temel ögeleri olan fiil-fâil,
mübteda–haber ögelerinin yanında, diğer ögeler de önemlidir. Temel ögelerle
kullanılan bu unsurlar, cümlede anlamı belirleyici etkiye sahiptir. Sözcüğün
işlevini belirleyen çoğu zaman cümledeki konumudur.  Bu bağlamda, ta‘lik terimi çerçevesinde
yapılacak dil çalışmalarının dil öğretimine önemli katkıları olacaktır.

Ta‘lik kavramı çerçevesinde işaret edilmesi gereken diğer bir konu da
Chomsky’nin geliştirdiği üretici dönüşümsel dilbilgisi teorisinin temel
kavramlarından olan derin ve yüzey yapı terimleridir. Derin yapı, basit cümle
yapılarından oluşurken yüzey yapıda birden çok cümlenin birlikte kullanılması
söz konusudur. Üretici dönüşümsel dilbilgisi teorisine göre, derin yapı anlamı,
belirleyen önemli bir unsurdur. Bu teoriyi savunanlar, insana ait olması
itibariyle dilin zihinsel yönüne dikkat çekerler. Çünkü dil, sınırlı unsurlarla
sınırsız cümleler üreten bir olgudur. Bu haliyle dil, mekanik bir yorumla
açıklanamaz. Dil, yeti ve performans olarak, insanın sahip olduğu dinamikler
ışığında incelenmelidir. Yeti ve performans kavramları, derin ve yüzeysel yapı
terimlerinin doğuşunun sebebidir. Klasik Arap dilciler, isimlendirme yapmasalar
da dönüşüm kavramını Arap gramerine kazandırmışlardır. Arap gramercilerin
üzerinde durdukları takdim-tehir, hazif-ziyade, yorum gibi konular, Chomksy’nin
geliştirdiği konular arasında yer alır. Chomsky’nin üretici dönüşümsel
dilbilgisi teorisi gramer alanında yeni bir bakış açısı kazandırmıştır. Bu
teori, günümüz dil bilimciler arasında çokça üzerinde durulan bir konudur.
Sözün amacı, söz yapısını belirlemede etkilidir. Dilin hedefi sınırlı
sözcüklerle sınırsız anlamları ifade etmektir.

Karine terimi, modern dilbilimciler tarafından, cümle yapısını anlama
kullanılan yeni bir yaklaşımdır. Daha çok iki şey arasındaki irtibat, bağ,
ilişkiyi gösteren karine, lafzî ve manevî olarak ikiye ayrılır. Klasik nahiv
kaynaklarında yer alan gramer terimlerinin tanımları incelendiğinde, karine
vurgusunun yer aldığını görmek mümkündür. İ‘râb olgusunun yerini almaya çalışan
bu dil anlayışı, cümle tahlilinde yenilikler getirmeyi hedeflemektedir.
Dilbilimciler, Arapça'nın gramer yapısını anlamada yeni bir bakış açısı getiren
karineler teorisinin önemine işaret ederler. Nahiv alanında yenilikçi
yaklaşımlarıyla bilinen Temmâm Ḥassân, karineler teorisi ile Curcânî’nin
anlambilim yöntemi arasında bir bağlantı kurmaya çalışır. Sîbeveyhi’ye
benzetilen Temmâm Ḥassân, ortaya koyduğu bu yaklaşımla, yenilikçi dil anlayışının
en önemli temsilcilerinden biri kabul edilir. Ona göre insana düşüncesini
şekillendirecek bir çerçeve sunan dil sistemi, ses (fonetik), sarf (morfolojik)
ve nahiv (sentax) olmak üzere üç temel birimden oluşur. Dilbilgisi, cümlede
sözcüklerin kullanımından ortaya çıkan anlamı tanımlayan bir sistemdir.

Bu bağlamda, dillerin genel yapısını anlamak için çokca kullanılan
sentagmatik ve paradigmatik yapı terimleri dikkat çeker. Dilbilimciler arasında
kabul gören anlayışı göre, gramer, sentagmatik ve paradigmatik ilişkilerden
oluşan bir bütündür. Sentagmatik yapı, dilde dizim sistemine bağlı olarak dil
birimleri arasındaki ilişkiyi ifade eder. Bir semantik alana ait sözcükler
arasında doğan ilişki ağına ise paradigmatik yapı denir. Pradigmatik yapı,
genellikle bütün diller için benzer ölçütler ortaya koyar. Dilbilimin ortaya
koyduğu bu tür yaklaşımlar, dil eğitimine de önemli katkılar sağlar. Modern
dilbilim araştırmaları, başaralı iletişim gerçekleştirmek için dil yapıları
arasındaki ilişkinin başlangıç noktası olan cümleyi esas alırlar. Cümle, gramer
tarafından tanımlanan dildeki en büyük birimdir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belâgati, Dilbilgisi, Dilsel Karineler, Ta‘lik, Nazm Teorisi, Abdulḳâhir el-Curcânî, Temmâm Ḥassân

Kaynakça

• ‘Abdullaṭîf, Muḥammed Ḥamâse. Binâu‘l-cumleti’l-‘arabiyye. Kahire: Dâru Ġarîb, 2003.
• ‘Abdullaṭîf, Muḥammed Ḥamâse. en-Naḥvu ve’d-delâle. Beyrut: Dâru’ş-Şurûḳ, 2000.
• el-‘Afîfî, Aḥmed. Naḥvu’n-naṣ itticâh cedîd fi’d-dersi’n-naḥvî. Ḳahire: Mektebetu Zehrâi’ş-Şarḳ, 2001.
• ‘Azîz, Gülizar. el-Ḳarîne fi’l-luġati’l-‘arabiyye. Amman: Dâru Dicle, 2009.
• el-Baṭalyevsî, İbnu’s-Sîd. Iṣlâḥu’l-ḫaleli’l-vâḳi‘ fi’l-cumel li’z-Zeccâcî. Thk. Ḥamza Abdullah eş-Şenterî. Riyaḍ: Daru’l-Merîh, 1979.
• Behensâvî, Ḥusâm. Ehemmiyetu’r-rabṭ beyne’t-tefkîri’l-luġavî ‘inde’l-‘arab ve naẓariyyâtu’l-bahs̱i’l-luġâvi’l-hadîs̱. Ḳahire: Mektebetu’ s̱- S̱eḳâfeti’d-Dîniyye, 1994.
• Bergstrasser, Gotthelf. et-Taṭavvuru’n-naḥvî li’l-luġati’l-‘arabiyye. Thk. Ramaḍân ‘Abduttevvâb. Ḳahire: Mektebetu’l-Ḫancî, 1982.
• el-Cundî, Dervîş. Naẓariyyetu’n-naẓm ‘inde ‘Abdilḳâhir el-Curcânî. Kahire: Mektebetu Nahḍa, 1960.
• el-Curcânî, ‘Abdulḳâhir. Delâ’ilu’l-i‘câz. Thk. Maḥmûd Maḥmâd Şâkir. Ḳahire: Mektebetu’l-Ḫâncî, 1984.
• el-Curcânî, ‘Abdulḳâhir. Delâilu’l-i‘câz Sözdizimi ve Anlam Bilim . Trc. Osman Güman. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2008.
• el-Curcânî, ‘Ali b. Muḥammed b. ‘Ali et-Ta‘rîfât. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘Arabî, ts.
• Demirci, Kerim. “Derin Yapı ve Yüzey Yapı Kavramlarından Ne Anlıyoruz?” Turkish Studies 5/4 (Fall, 2010): 291-304.
• Dervîş, Ahmed. Dirâsetu’l-uslûb beyne’l-mu‘âṣara ve’t-turâs̱. Kahire: Dâru’t-Ṭıbaa‘ ve’n-Neşr, 1998.
• Ebu’l-l-Mekârim, ‘Ali. el-Cumletu’l-fi‘liyye. Kahire: Mu’essetu’l-Muḫtâr, 2007.
• el-Ezherî, Muḥammed b. Aḥmed. Şerḥu’t-Taṣrîḥ ‘ala’t-tavḍîḥ. Thk. Muḥammed Bâsil. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2000.
• el-Ferâhîdî, Ḫalîl b. Aḥmed, Kitâbu’l-‘Ayn. Thk. İbrahim es-Semarrâî. 8 Cilt. Baġdat: Daru’r-Raşîd, 1981.
• el-Ġalâyînî, Mustafa. Câmi‘ud-durûsil’l-‘arabiyye. 3 cilt. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘Aṣriyye, 1993.
• Ḥamide, Muṣtafâ. Niẓâmu’l-irtibâṭ ve’r-rabṭ fî terkîbi’l-cumleti’l-‘arabiyye. Beyrut: Mektebetu Lubnan Nâşirûn, 1997.
• Ḥasan, Abbas. en-Naḥvu’l-vâfî. 4 Cilt. Ḳahire: Dâru’l-Me‘ârif, ts.
• Ḥassân, Temmâm. el-Luġatu’l-‘arabiyye ma‘nâhâ ve mebnâhâ. Ḳahire: Dâru’s̱-S̱eḳâfe, 1994.
• Ḥassân, Temmâm. Maḳâlât fi’l-luġa ve’l-edeb. 2 Cilt. Ḳahire: ‘Âlemu’l-Kutub, 2006.
• Ḥassân, Temmâm. “el-Ḳarâinu’n-nahviyye”, el-Lisânu’l-‘arabî 11/1 (1974): 24-63.
• İbn ‘Aḳîl, Bahâeddîn. Şerhu İbni ‘ Aḳīl ‘alâ elfiyyeti İbn Mâlik. Thk. Muḥammed Muḥyiddîn ‘Ab-dulḥamid. 4 Cilt. Ḳahire: Dâru’t-Turâs̱ li’t-Ṭıbaa‘,1980.
• İbni Cinnî. Ebu’l-Feth ‘Us̱mân. Sirru ṣınâ‘ati’l-i‘râb. Thk. Muhammed ‘Ali en-Neccâr. 2 cilt. Ḳahi-re: Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, 1956.
• İbni Cinnî. Ebu’l-Feth ‘Usman. el-Ḫaṣâ’is. Thk. Muḥammed ‘Ali en-Neccâr. 3 Cilt. Dimeşk: Dâru’l-Fikr, 1971.
• İbn Fâris, Ebu’l-Huseyn Ahmed b. Zekeriyya. eṣ-Ṣâhibî fî fıḳhi’l-luġa ve mesâ’ilihâ ve suneni’l-‘arab fî kelâmihâ. Thk. Ahmed Ḥasan Besc. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1997.
• İbn Fâris, Ebu’l-Ḥuseyn Ahmed b. Zekeriyya. Mu‘cemu meḳâyîsi’l-luġa. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, ts.
• İbn Hişam el-Enṣârî. Muġni’l-Lebîb, nşr. Muḥyiddin ‘Abdulḥamîd. 2 Cilt. Ḳahire: Matbaa‘tu Muḥammed, ts.
• İbn Hişâm el-Enṣârî. Evḍahu’l-mesâlik ilâ elfiyeti İbn Mâlik. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1979.
• İbn Mâlik, Ebû Abdillâh Cemâluddîn Muḥammed b. Abdillâh b. Mâlik et-Ṭâî el-Endelusî el-Ceyyânî. Şerḥu’l-Ḳâfiyeti’ş-şâfiye. Thk. ‘Abdulmun‘îm Herîdî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Me’mûn li’t-Turâs̱, ts.
• İbn Serrâc, Ebu Bekr Muḥammed b. Sehl. el-Uṣûl fi’n-naḥvi. Thk. Ḥuseyin el-Fetlî. 3 cilt. Beyrut: Mu’essesetu’r-Risâle,1999.
• İbn ‘Uṣfûr, Ebu’l-Ḥasan ‘Ali b. Mu’min. el-Muḳarrib fi’n- naḥv. Thk. Abdullah el-Cubûri, Ahmed Abdussettar Civari. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1988.
• İbn Ya‘îş, Ebu'l-Beḳâ Muvaffakuddin Ya‘îş b. ‘Ali b. Ya‘îş el-Esedi. Şerḥu’l-Mufaṣṣal. Hz. Emil Bedi‘ Yaḳub. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2001.
• Îsevî, ‘Abdusselam. el-‘Alâḳâtu’l-ma’neviyye fi’l-binyeti’n-nahviyye muḳârene lisâniyye. Tunus: el-Maṭbaa‘tu’r-Resmiyye li’l-Cumhuriyeti’t-Tûnûsiyye, 2010.
• Ḳabâve, Faḫruddin. İ‘râbu’l-cumel ve eşbâhi’l-cumel . Ḥaleb: Dâru’l-Ḳalemi’l-‘Arabî, 1989.
• Ḳalkîle,‘Abduh ‘Abdulaziz. el-Belâġatu’l-ıṣtılâḥiyye. Ḳahire: Dâru’l-Fikr, 1992.
• Laşîn, ‘Abdulfettâḥ. et-Terâkîbu’n-nahviyye mine’l-vicheti’l-belâġiyye ‘inde ‘Abdilḳâhir el-Curcânî. Riyaḍ: Dâru’l-Merîh li’n-neşr, 1984.
• Laynes, John. Naẓariyyetu Chomsky el-luġaviyye. Trc. Ḥilmi Ḫalîl. İskenderiyye: Dâru’l-Ma‘rifeti’l-Cami‘iyye, 1985.
• Murad, Velid Muhammed. Naẓariyyetu’n-naẓm ve Ḳîmetuhu’l-‘ilmiyye fi’d-dirâsâti’l-luġaviyye ‘inde ‘Abdilḳâhir el-Curcânî. Ḳahire: Dâru’l-Fikr, 1983.
• el-Murâdî, Abdullah b. Ali. Tavḍîhü’l-maḳâṣit ve’l-mesâlik bi şerhi İbn Mâlik, thk. Abdurrahman ‘Ali Süleyman. 3 Cilt. Ḳahire: Daru’l-Fikri’l-‘Arabî, 2008.
• Mubarek, Muḥammed. Fıḳhu’l-luġa ve ḫaṣâisu’l-‘arabiyye. Beyrut: Dâru’l-Fikr li’t- Ṭıbâ‘a ve’n-Neşr ve’t-Tevzi‘, 1981.
• Mutevekkil, Ahmed. et-Terkîbâtu’l-vaẓîfiyye kaḍâyâ ve muḳârabât. Rabaṭ: Mektebetu’d-Dâri’l-Emân, 2005.
• ‘Umer, Ahmet Muḥtar. ‘İlmu’d-delâle. Ḳahire: ‘Âlemu’l-Kutub, 1998.
• Özdoğan, M. Akif. “Arapçada Şibh cümle ve fonksiyonları”. KSÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (2007): 97-122.
• er-Râciḥî, ‘Abduh. et-Taṭbîḳu’n-naḥvî. İskenderiyye: Dâru’l-Marife, 1999.
• Sîbeveyhi, Ebû Bişr ‘Amr b. ‘Us̱mân. el-Kitâb. Thk. ‘Abdusselâm Hârûn. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1991.
• es-Sirâfî, Ebû Saî'd. Şerḥu Kitâbi Sîbeveyhi. Thk. ‘Ali Seyyid ‘Ali. 5 Cilt. Lubnan: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, 1990.
• es- Suyûṭî, Ebu’l-Fadl Abdurraḥman b. el-Kemâl Ebu Bekr Celâluddîn. el-Eşbâh ve’n-neẓâ’ir fi’n-naḥv. Thk. Taha ‘Abdurra‘ûf Sa‘d. 4 cilt. Ḳahire: Mektebetu’l-Kulliyâti’l-Ezheriyye, 1395.
• Şimşek, Mehmet Ali. Arap Dilinde Çok Anlamlılık ve Karine İlişkisi . Doktora Tezi, Selçuk Üni-versitesi, 2000.
• et-Tehânevî, Muḥammed b. ‘Ali, Keşşâfu ıṣṭlâḥâti’l-funûn ve’l-‘ulûm. 2 Cilt Thk. ‘Ali Daḥrûc. Beyrut: Mektebetu Lubnan, 1996.
• Vendryes, Josehp. el-Luġa. Trc. Abdulḥamid ed-Devâhilî vd.). Ḳahire: Mektebetu Angelio el-Mısriyye, 1950.
• Yâkut, Ahmed Süleyman. Ẓâhiratu’l-i‘râb fi’n-naḥvi’l-‘arabî. İskenderiye: Dâru’l-Ma‘rifeti’l-Câmiyye, 1994.
• Yunus ‘Ali, Muḥammed. Medḫal ila’l-lisâniyyât. Bingazi: Dâru’l-Kitâbi’l- Cedîdi’l-Muttehide, 2004.
• Ẓâẓa, Ḥasan. es-Sâmiyyûn ve luġatuhum. Beyrut: Daru’l-Ḳalem, 1990.
• ez-Zemaḥşerî, Ebu’l-Ḳâsım Maḥmûd b. ‘Umer b. Muḥammed. Esâsu’l-belâġa. Beyrut: Dâru’t-Tenvîri’l-‘Arabî, 1984.