Lise Öğrencilerinin Manevi- İnsani Değerler Eğilimi

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 2, 807 - 831, 15.12.2020

Ayşe İnan Kılıç

https://doi.org/10.18505/cuid.765415

Cited By: 4

Öz

Bilim ve teknolojinin büyük bir ivmeyle geliştiği 21. Yüzyıl, önceki yüzyıldan tevarüs eden küreselleşmenin de etkisiyle insanlar arasında fiziksel ve sosyal mesafeleri iyice geçirgen hale getirmiştir. Herkesin her şeyden haberdar olduğu böyle bir çağda sadece olumlu olan gelişmeler değil, insanlık için olumsuz olabilecek her türlü bilgi, inanç ve eylem de anında tüm dünyaya yayılmakta ve yaygınlaşabilmektedir. Örneğin tüketim, bencillik, özbeğeni, gösteriş, kibir, aşağılama, alay etme gibi insani değerlerle örtüşmeyen tutum ve davranışların özellikle gençler arasında benimsenmesi endişe vericidir. Teknolojinin kucağına doğan Z neslinin, teknoloji karşısında savunmasız ve onun zararlarına daha açık olduğu bir gerçektir. Teknoloji ve enformasyon çağı olarak da nitelendirilen günümüz dünyasında gençler, internet aracılığıyla her türlü yazılı ve görsel bilgi kirliliğine de maruz kalabilmektedir. Üstelik bu durum gençlerde zaman ve enerji israfı, tüketim alışkanlığı, bağımlılık, değerlerden uzaklaşma, yabancılaşma, aidiyet sorunu, doyumsuzluk gibi olumsuz tutum ve davranışların ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Bu nedenle içinde bulunduğumuz çağ gençleri sadece zihinsel olarak değil aynı zamanda ruhsal açıdan da kirletmektedir. İnsanın maddi ve manevi boyutunun sağlıklı ve uygun şekilde tatmin edilememesinin faturasını sadece bireyin kendisi değil toplumlar da ödemek zorunda kalır. Bu nedenle yeni yetişen neslin eğitimi başta aile olmak üzere eğitimciler, sivil toplum kuruluşları ve toplumun tümünün üzerine bir vazifedir. Gençleri tüm bu menfi gidişattan koruyabilmek ve sağlıklı bir birey olarak topluma katılımlarını sağlayabilmek için atılması gereken ilk ve en önemli adımlardan biri şüphesiz onların değer sahibi olarak yetişmeleridir. Zira değerler, bir gencin kişilikli, ahlaklı, sorumluluk sahibi, ötekine ve çevresine duyarlı, dünyada kendi anlamını ve önemini keşfetmiş bir yetişkin olarak var olabilmesinin önkoşuludur. Dolayısıyla geleceğin teminatı olan gençlerin sahip olduğu manevi-insani değerlerin bilinmesi bugün ve gelecek adına öngörüde bulunabilme ve gerekli tedbirleri alabilme konusunda yetişkinlere fikir verebilecektir. Bu çalışmanın amacı; lise gençlerinin sahip olduğu manevi-insani değer eğilimlerini tespit etmektir. Araştırma Sinop ilinde 2019-2020 eğitim öğretim yılında farklı tür liselerde öğrenim gören toplam 450 öğrenci üzerinde yapılmıştır. Nicel araştırma yöntemlerinden anket ve ölçek yolu ile toplanan araştırma verileri, yaş, cinsiyet, sınıf, ekonomik durum, başarı algısı, aile yapısı, aile tutum algısı, sosyal medya kullanım süresi ve sosyal medya kullanım amacı değişkenlerine göre incelenmiştir. Araştırma sonucuna göre öğrenciler en yüksek puan ortalamasını (4.28) manevi değerlerden, en düşük puan ortalamasını ise (3.19) saygı değerinden almıştır. Manevi-insani değerler eğilimi ölçeğinin bütün boyutları arasında pozitif yönde bir korelasyon çıkmıştır. Normal dağılım göstermeyen ölçeğin analizinde non-parametrik testlerden Mann Witney U- Testi ve Kruskal Wallis H- Testi kullanılmıştır. Söz konusu test sonuçlarına göre ölçeğin alt boyutları olan manevi değerler, sevgi, saygı ve duyarlılık puan ortalaması ile cinsiyet, yaş, başarı algısı, aile tutum algısı, sosyal medya kullanımı süresi ve sosyal medya kullanım amacı değişkenleri arasında p>0.05 olduğu için anlamlı bir ilişki çıkmamıştır. Ancak örneklem grubuna ait manevi değerler eğilimi puan ortalaması ile okul türü, anne eğitimi ve baba eğitimi arasında; sevgi değeri puan ortalaması ile okul türü değişkeni arasında; saygı değeri puan ortalaması ile sınıf, okul türü, algılanan ekonomik durum ve anne eğitimi arasında; duyarlılık değeri puan ortalaması ile de aile yapısı değişkeni arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0.05).

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Değerler, İnsani Değerler, Manevi Değerler, Lise Gençleri.

Training Of High School Students Spiritual-Human Values

Öz

The 21st century, in which science and technology developed with great acceleration, made the physical and social distances between people more permeable with the effect of globalization inherited from the previous century. In such an age where everybody is aware of everything, not only positive developments but also all kinds of information, beliefs and actions that may be considered negative for humanity can instantly spread and become widespread all over the world. For example, the adoption of attitudes and behaviors that do not correspond to human values such as consumption, selfishness, narcissism, vanity, arrogance, humiliation, mockery, especially among young people, is worrisome. It is a fact that the generation Z, who was born in the lap of technology, is vulnerable to technology and more susceptible to its damages. In today's world, which is also defined as the age of technology and information, young people can be exposed to all kinds of written and visual information pollution via the internet. Moreover, this situation paves the way for negative attitudes and behaviors such as waste of time and energy, consumption habits, addiction, estrangement from values, alienation, problem of belonging, dissatisfaction among young people. For this reason, this age is polluting the young people not only mentally but also spiritually. Not only the individual themself but also societies have to pay the bill for the inability to satisfy the material and spiritual dimension of the human in a healthy and appropriate manner. For this reason, the education of the new generation is a duty on the family, educators, non-governmental organizations and society as a whole. One of the first and most important steps to be taken in order to protect young people from all these adverse developments and to ensure their participation in the society as a healthy individual is undoubtedly their upbringing with moral values. Because values are the preconditions for a young person to exist as an adult with personality, morality, responsibility, sensitivity to the other and their environment, and who has discovered their own meaning and importance in the world. Therefore, knowing the spiritual-humanistic values of young people, who are the guarantors of the future, will give adults an idea about predicting today and the future and taking necessary measures. The aim of this study is; to determine the spiritual-humanistic value tendencies of high school students. The research was conducted on a total of 450 students studying at different types of high schools in the province of Sinop in the 2019-2020 academic year. The research data was collected through questionnaires and scales from quantitative research methods were analyzed according to age, gender, class, economic status, perception of success, family structure, family attitude perception, duration of social media use and social media usage purpose variables. According to the results of the research, the students got the highest average score (4.28) from moral values and the lowest average score (3.19) from respect value. There is a positive correlation between all dimensions of the spiritual-humanistic values disposition scale. Mann Witney U-Test and Kruskal Wallis H-Test, which are non-parametric tests, were used in the analysis of the scale that did not show normal distribution. According to the test results, there was no relationship between the sub-dimensions of the scale; moral values, love, respect and sensitivity mean scale score and gender, age, perception of success, family attitude perception, duration of social media use and social media use purpose variables, because p> 0.05. However, there was a significant correlation between the point average of moral tendency of the sample group and school type, mother education and father education; between the average score of love value and the school type variable; respect value average score and class, school type, perceived economic situation and mother education; between the mean score of sensitivity value and the variable of family structure (p <0.05).

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Values, Human Values, Spiritual Values, High School Yought.

Kaynakça

• Akbaş, Oktay. Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının İlköğretim II. Kademedeki Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2004.
• Alp, İlkay - Faruk Levent. “Dijital Dönüşümün Öğrencilerin Değerleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Öğretmen Görüşleri”. Turkish Studies. Erişim 9 Aralık 2020. https://www.turkishstudies.net/sayi/6ae3ed69-6947-42fc-a21f- 7d70132fb38b.pdf.
• Avcı, Nazmi. Toplumsal Değerler ve Gençlik. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2007.
• Aydın, Muhammet Şevki. Açık Toplumda Din Eğitimi Yeni Paradigma İhtiyacı. Geliştirilmiş 2. Basım. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2018.
• Beldağ, Adem. “Ahlak ve Değerler Eğitimi”. Din Eğitimi. ed. İbrahim Turan, Bayramali Nazıroğlu. 203-218. Ankara: Bilay Yayınları, 2019.
• Covell, Katherine - Howe R. B. Moral Education through the3 Rs: Rights, Respect And Responsibi-Lity, Journal of Moral Education, 30/1 (2001), 29-41.
• Çapcıoğlu, İhsan - Nurullah Karakaş. “Din, Kimlik ve Müfredat Ekseninde İmam-Hatip Liselerinin Değişen Profili”. 2. Uluslararası İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Kongresi. ed. Mustafa Yiğitoğlu, Enver Kapağan. 2/683- 693. İstanbul: Kitabi Yayınları, 2019.
• Çınar, Fatih. “Gençlik Değerler ve Bağımlılık Profilleri Üzerine Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/43 (2019), 164-186.
• Dilmaç, Bülent. İnsanca Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2002.
• Doğan, İsmail. Sosyoloji. Ankara: Sistem Yayınları, 1995.
• Güneş, Adem. “Manevi-İnsani Değerler Eğilim Ölçeği: Geçerlik Güvenirlik Çalışması” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8/41 (Aralık 2015), 1354-1360.
• Güneş, Adem. Şiddet, Din Eğitimi ve Değerler. İstanbul: Arı Sanat Yayınları, 2018.
• Güngör, Erol. Değeler Psikolojisi. Amsterdam: Hollanda Türk Akademisyenler Birliği, 1993.
• Güngör, Erol. Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar. Ankara: Ötüken Yayınları, 1998.
• Hökelekli, Hayati. Değerler Psikolojisi ve Eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2011.
• https://www.insanvetoplum.com/content/6-sayilar/4-4/8-m0051/mustafa-tekin.pdf.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 17. Basım, 2007.
• Kaya Mevlüt- Taşkın Osman. “Okulda Değerler Eğitimi”. Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2016.
• Kaya, Zöhre vd. “"Lise Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2017), 662-674.
• Kayır, Gökhan. Ortaöğretim Öğrencilerinin Değer Algılarının İncelenmesi: Eskişehir İli Örneği. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011. Erişim 2 Ekim 2020. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Kaymakcan, Recep. “Değer Kavramı ve Gençlerin Dini Değerleri”. Eğitime Bakış. 6/18 (Ekim- Kasım- Aralık 2010), 10-16.
• Keskin, Yakup. “Değerler Hakkında Genel Bilgiler”. Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2016.
• Keskin, Yusuf - Bekir Öğretici. Sosyal Bilgiler Dersinde “Duyarlılık” Değerinin Etkinlikler Yoluyla Kazandırılması: Nitel Bir Araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi. 11/25 (Haziran 2013), 143-181.
• Kısaç, İbrahim- Zülfü Turan. “Ortaöğretim Öğrencilerinin Değer Yönelimleri”. Değerler Eğitimi Dergisi. 13/29 (Haziran 2015), 495- 509.
• Köylü, Mustafa. Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2016.
• Kurtuluş, Begüm. "Aşırılıklar Çağı"nın Mirası: Hobsbawm'in Tarih Anlayışı Çerçevesinde Savaşın Dönüşümü”. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8 /2 (2015), 6-31.
• Küçükşen, Kübra - Budak, Hatice. “Lise Öğrencilerinin Sosyal Değer Tercihlerinin Küresel Sosyal Sorumluluk Düzeylerine Etkisi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları 3 (2017), 1813–1826.
• Meydan, Hasan vd. “Sosyal Medya ve Gençlik Değerleri: Zonguldak’ta Liselerde Öğrenim Gören Gençler Üzerine Bir İnceleme”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi. (2019) 7, 125-143.
• Omurtag, Yıldırım -Timur Karaçay. “21. Y.y.’da Yeni Dünya Düzeni ve Eğitim”. Erişim 6 Aralık 2020. http://www.baskent.edu.tr/~tkaracay/etudio/agora/egitim/21yy.html .
• Özensel, Ertan. “Sosyolojik Bir Olgu Olarak Değer”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/3 (2003), 217-239.
• Patton, Michael Quinn. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. 3. Baskı. çev. ed. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir. Ankara: Pegem A, 2014.
• SEKAM. Türkiye’de Gençlik, Gençliğin Özellikleri, Sorunları, Kimlikleri ve Beklentileri. İstanbul: Sekam Yayınları, 2016.
• Tantik, Abdülaziz. “Aklın Kalbin ve Ruhun Acı Çekmesi”. Şarkul Avsat. Erişim 8 Haziran 2020. https://turkish.aawsat.com/home/article/1978556/abdulaziz-tantik/aklın-kalbin-ve-ruhun-acı çekmesi.
• Tarhan, Nevzat. Bilinçli Genç Olmak. 10. Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2015.
• Tekin, Mustafa. “Batı’da Sekülerlik ve Türkiye Müslümanlığının Seküler İçerimleri”. Erişim 10.12.2020.
• Türkçe Güncel Sözlük. ”Değer”. Erişim 28 Mayıs 20209. https://sozluk.gov.tr/?kelime=değer.
• Türkçe Güncel Sözlük.”Manevi”. Erişim 28 Mayıs 2020. https://sozluk.gov.tr/?kelime=manevi.
• Uysal, Veysel. “Gençlerde Empati Eğilimi, Anne-Baba Tutumları ve Dindarlık”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (2016), 7-40.
• Yaşaroğlu, Cihat. “Hayat Bilgisi Dersi Kazanımlarının Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi”. Journal of Turkish Studies, 8/7 (2013) 849–849. Erişim 20 Nisan 2020. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.48382013).
• Yeniyol, Abdülaziz. Ortaöğretimde Manevi Değerler ve Eğitimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016. Erişim 28 Ekim 2020.