Francis Bacon’s Secular Ethics

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 2, 879 - 890, 15.12.2020

Tuğba Torun

https://doi.org/10.18505/cuid.782249

Öz

Ethics has been an important discipline that has been discussed for ages without losing its importance or timeliness. With this importance, a problem regarding the source of ethics appears throughout the ages with different views and theories following accordingly. One of the various suggestions made regarding the source of ethics is the secular understanding of ethics. The modern period where knowledge is thought to be power is also the period where secular ethics came into prominence. Accordingly, the purpose of this article is to study secular ethics, a perception of ethics that interprets the source of ethics outside of the religion and within the earthly world and considers reason to be the ethical principle rule maker. The aforementioned way of thinking was put forward in accordance with the English philosopher Francis Bacon (d. 1626) who was referred to as the father of modern science owing to him uttering “Knowledge is power’’ slogan at his age. Although the philosopher is more widely known more for his properties as a scientist, he also shared his thoughts on ethics in his works titled The Essays and in The Advancement of Learning. Although the ideas suggesting that religion is not the source of all ethics were voiced prior to Bacon, he, as a clear reflection of the fundamental characteristic of English empiricism, went down in history as the first person who expressed the modern philosophy approach and enlightenment view replacing classical philosophy approach and teleological universe view in the English history of thought. Bacon stated clearly that experiments and experiences are essential for scientific knowledge and accordingly, emphasized that the mind could explain everything related to humanity and the universe. This emphasis laid the ground for a secular moral understanding which does not base religion as its source, thus making it secular. With that mentioned, it should be noted that the period that he was in had an important role in his acceptance of secularized ethics. The said time period is a period where the Industrial Revolution occurred and colonization policies rose with it. Accordingly, how the Industrial Revolution and the scientific developments that led to it had encircled Bacon could be understood from his motto. This encirclement could easily be seen in his leadership of settling in science as a power in our minds and how he reflects the scientific methods to the ethics. As much as the socio-cultural conditions that were created by the Industrial Revolution had an effect on the ideas of Bacon, the psychological effect that was created by his ‘’Knowledge is Power’’ understanding had an influence over colonial policies. The viewpoint “Knowledge is power’’, which prepared the Industrial Revolution and later on utilized it to increase its own importance and strength, brought mental transformation and changes in consciousness with it. Humanity now believed that they had authority over nature and had the power to rule over it. It developed an ethical viewpoint that it could utilize nature as it likes for its own benefit and comfort. The said consciousness has created differences in ethics and behaviors while causing the purposes of and ways to be ethical to change. Accordingly, having information has emerged as the most important ethical act and sentiment; reality and meaning have been started to be searched in the world where humans could feel and see. It could be said that the secularized ethical viewpoint Bacon laid the foundations of started here. In addition to controversial aspects of secular ethics that Bacon tried to lay the foundations of independent of religion, we could refer to a positive aspect such as this: In the present, religion has sometimes been suggested as the source of the evil deeds that were done by humans and even natural and ethical evils have been used to imply that there is a God that wants bad things for humanity. Secular ethics could be utilized to show how ungrounded these claims are. In other words, secular ethics could be utilized to point out that claims putting the responsibility of immoral attitudes and acts on religion and blaming religion for these acts have no concrete ground. Although his personality as an ethics philosopher has been secondary, the importance he has due to voicing an ethical understanding that is outside of religion, that is secular ethics, makes it clear that there is a need for more studies regarding him. This article was written due to this necessity and utilized secondary sources to present Bacon’s views on ethics.

Anahtar Kelimeler

Moral Philosophy, Philosophy, Francis Bacon, Ethics, Secular

Francis Bacon’ın Lâik Ahlâk Anlayışı

Öz

Ahlâk, her dönemde tartışılan ve güncelliğini ve önemini yitirmeyen bir disiplindir. Bu önemiyle birlikte ahlâkın kaynağının ne olduğu sorusu da yine bir problem alanı olarak her dönemde karşımıza çıkmakta, buna dair farklı görüşler, teorilerle karşılaşılmaktadır. Ahlâki değerlerin kaynağıyla ilgili ileri sürülen farklı teorilerden birisi de lâik ahlâk anlayışıdır. Bilginin bir güç olduğu yönündeki düşüncenin benimsendiği modern dönem aynı zamanda lâik ahlâkın da öne çıktığı bir dönemdir. Buna binaen bu makalenin amacı da ahlâkın kaynağını dinden ayrı tamamen dünyevi alan içinde açıklayan, ahlâki ilke koyucu olarak da aklı kabul eden lâik ahlâk anlayışını ele almaktır. Söz konusu ahlâki düşünce, modern dönemin başlangıcına damgasını vuran, “Bilgi güçtür” sloganını açık bir biçimde dile getiren ve bu sebeple modern bilimin babası olarak kabul edilen İngiliz filozofu Francis Bacon’dan (öl. 1626) hareketle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Filozof daha çok bilim adamı vasfı ile öne çıkmış olsa da hem The Essays hem de The Advancement of Learning isimli eserlerinde ahlâkla ilgili görüşlerine yer vermiştir. Her ne kadar ahlâkın kaynağının din olamayacağına yönelik fikirler, Bacon’dan daha önceleri de dillendirilmiş olsa bile o, İngiliz düşüncesinin temel karakteri olan emprizmi yansıtacak şekilde, klâsik felsefe anlayışının ve teleolojik evren görüşünün yıkılıp yerine doğal yasalar ve akıl merkezli bir evren açıklamasının geçtiği modern felsefe ve aydınlanma görüşünü İngiliz düşünce tarihinde ilk dillendiren kişi olarak tarihe geçmiştir. Bacon, deneye ve tecrübeye dayalı bilimsel bilginin insan için vazgeçilmez bir güç olduğunu açık ve net olarak ifade etmiş; buna bağlı olarak aklın insana ve evrene dair her şeyi açıklayabileceğini kuvvetli bir şekilde vurgulamıştır. Bu vurgu ise kaynağını dinden almayan dolayısıyla rasyonel temelli seküler bir ahlâkın ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bununla birlikte onun lâik bir ahlâkı benimsemesinde içinde bulunduğu dönemin önemli bir etkisinin olduğu da göz ardı edilmemelidir. Söz konusu dönem, Sanayi devriminin yaşandığı ve onunla birlikte sömürge politikalarının arttığı bir zaman dilimidir. Nitekim Sanayi devriminin ve onu hazırlayan bilimsel gelişmelerin Bacon’ı nasıl kuşattığı filozofun ismiyle birlikte anılan mottosundan da anlaşılmaktadır. Bu kuşatılmışlık, bilimin bir güç olarak zihinlere yerleşmesindeki ve bilim metodunu ahlâka yansıtmasındaki öncülüğünde rahatlıkla görülebilir. Sanayi devriminin ortaya çıkardığı sosyo-kültürel şartların Bacon’ın düşünceleri üzerinde etkili olması kadar Bacon’ın “bilgi güçtür” anlayışının yarattığı psikolojik hissiyat da sömürgeci politikalarda etkili olmuştur.
Sanayi devrimini hazırlayan daha sonra ise ondan beslenerek önemini ve gücünü artıran bilginin bir güç olduğuna yönelik telakki, zihinsel dönüşümü ve bilinç değişikliğini de beraberinde getirmiştir. Artık insan tabiata hâkim ve onu yönetecek güce sahip olduğuna inanıyordu. Bu inançla tabiatı kendi menfaat ve konforu için istediği gibi kullanabileceğine dair bir bilinç geliştirdi. Bu bilinç, beraberinde, ahlâki görüş ve tavırlarda da değişikliğe sebep olmuş ve ahlâklı olmanın amaç ve biçimleri farklılaşmıştır. Buna binaen bilgi sahibi olmak en önemli ahlâki düşünce ve davranış olarak ortaya çıkmış; hakikat ve anlam insanın hemen yanı başında, eliyle dokunup gözüyle gördüğü bu dünyada aranmaya başlamıştır. Bacon’la başlatılan lâik ahlâkın fikri zemini de burada oluşmuştur denilebilir. Bacon’ın dinden bağımsız olarak temellendirmeye çalıştığı lâik ahlâkın tartışmalı yönlerinin yanında şöyle bir olumlu yönünden bahsedilebilir: Günümüzde insanın yaptığı ahlâki kötülüklerin kaynağında dinin olduğu zaman zaman iddia edilmekte hatta tabii ve ahlâki kötülüklerden hareketle insanlar için kötülük isteyen bir Tanrı’nın varlığı iddiaları ileri sürülmektedir. İşte lâik ahlâk bu tür iddiaların ne kadar temelsiz olduğunu göstermek için bir çıkış yolu olabilir. Yani insan iradesinin ürünü gayr-i ahlâki tutum ve davranışların, ahlâki kötülüklerin dine yüklenmesinin ve dinin bu kötülükler sebebiyle suçlanmasının sağlam bir temelden yoksun olduğunun anlaşılmasına lâik ahlâk vesile olabilir. Ahlâk filozofu kimliği ikincil planda kalmış olmakla birlikte din dışı bir ahlâk anlayışını, lâik ahlâkı dile getiren ilk kişi olmasının kazandırdığı öneme binaen Bacon hakkında çalışma yapılmasının gerekliliği açıktır. Böyle bir gerekliliğin neticesinde varlık bulan bu makalede de Bacon’ın ahlâka dair görüşleri, daha çok ikincil kaynaklara başvurularak tasviri bir yöntemle ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ahlâk Felsefesi, Felsefe, Francis Bacon, Ahlâk, Lâik

Kaynakça

• Aktan, Coşkun Can. "Ahlâk ve Ahlâk Felsefesine Giriş”. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 1, 1, 2009.
• Anay, Harun. “Jeremy Bentham’ın Etkisi ve Yararcılığın Çağdaş Arap Düşüncesine Girişi”. Os-manlı Araştırmaları, 37, 2011.
• Bacon, Francis. The Major Works. ed. Brian Wickers. New York: Oxford University Press, 2002.
• Box, Ian. “Bacon’s Moral Philosohy”. The Cambridge Companian to Bacon. ed. Markku Pel-tonen. Cambridge: The Cambridge University Press, 1996.
• Broad, Charlie D. Ethics and History of Philosophy: Selected Essays. New York: Routhedge, 2014.
• Çağrıcı, Mustafa-Hökelekli, Hayati. “İrade”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstan-bul: TDV Yayınları, 2000. Erişim 10 Ağustos 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/irade# 1.
• Çotuksöken, Betül. “İnsan-Dünya İlişkisi İçin Francis Bacon’ı Yeniden Okumak”. Erişim 16 Eylül 2019. http://www.hidropolitikakademi.org/wp-content/uploads/2017/03/İnsan- Dünyaİlişkisi_İçin_FrancisBacon_YenidenOkumak.pdf.
• Curry, Patrick. Ecological Ethics. Cambridge: Polity Press, 2011.
• Ehrenzwig, Albert Armin. Law, A Personal View. ed. Max Knight. Leiden: Albertus Willem Sijthoff, 1977.
• Engelhardt, H. Tristram. “The Search for a Universial System Of Ethics”. Ethical Problems in Dialysis and Transplantation. ed. Carl M. Kjellstrand vd. Springer, 1992.
• Fox, Michael W. Bringing Life to Ethics: Global Bioethics for a Humane Society. Albany: Univer-sity of New York Press, 2001.
• Green, Ronald R. “Religion and medical ethics”, Ethical and Legal Issues in Neurology. ed. James L. Bernat vd. The Netherland: Elsevier, 2013.
• Keha, Mine Kaya. “Modern Felsefenin Öncüleri: Descartes ve Bacon’da Yöntem Sorunu”. Ata-türk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 56, Haziran 2016.
• McReynolds, Kathy, Enhancing Our Way to Hapiness: Aristotle Versus Bacon on the Nature of True Happiness. Maryland: University Press of America, 2004.
• Phillips, Martin-Mighall, Tim. Society and Exploitation Through Nature. New York: Routledge, 2013.
• Schulman, Alex. The Secular Contract: The Politics of Enlightenment. New York: Continuum, 2011.
• Sidgwick, Henry. Outlines of The History of Ethics for English Readers. Cambridge: Hackett Publishing Company, 1988.
• Wadley, John Henry. Ethics, Principles and Logic. Indiana: Author House, 2009.
• Zagorin, Perez. Francis Bacon. USA: Princeton University Press, 1999.