The Issue of Giving the Reward of Deeds Tenfold in Tafsir: A Thematic and Problematic Study

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 679 - 698, 15.12.2022

Muhammed Ersöz

https://doi.org/10.18505/cuid.1149220

Cited By: 2

Öz

It is stated in the Qur'an that there will be punishments and rewards for the deeds done. In addition, some details about the punishments and rewards to be given are given. While talking about punishment and reward, another issue that the Qur'an mentions is the issue of doubling of deeds. When the Qur'an is examined, two, ten, and seven hundred numbers are encountered as the coefficients for good deeds. As the coefficient that bad deeds will be doubled, either a solid or a double expression is encountered. In our study, we will try to determine the reasons for using the expression tenfold, how it is interpreted that a good deed is rewarded tenfold, and the place of tenfold reward in the interpretation of the verses about giving the reward of a good deed. In addition to these, we will touch on the differences in interpretation that have emerged about the interpretation of this verse. The claim that it would be unjust to connect the subject with the subject of ru’yatullah and to give an absolute tenfold reward for each deed gives a different dimension to the difference in interpretation. In other words, there are conflicts that can be considered as a richness of interpretation, and there is a conflict in which theological principles are decisive. The fact that the issue of giving tenfold reward is handled in the context of between justice and the distinction sawāb-lutf shows that the theological paradigm difference is decisive in this conflict. In our study, we will deal with the issue that good deeds will be rewarded tenfold, both in terms of nature and problematic. The problematic aspect of this issue is which part of the tenfold reward is deserved and which part is the grace of God, and the difference in the nature of these two. In addition, the question of whether the additional rewards that will be given to the servants can be interpreted as seeing Allah instead of tenfold reward is the problematic aspect of our study.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qur, Reward, Sawāb, Ru’yatullah.

Tefsirlerde Amellerin Karşılığının On Kat Verilmesi: Tematik ve Problematik Bir İnceleme

Öz

Kur’an’da, yapılan amellere karşılık ceza ve mükâfatlar olacağı bildirilmektedir. Bunun yanında verilecek olan ceza ve mükâfatlarla alakalı bazı detaylara yer verilmektedir. Ceza ve mükâfattan bahsederken Kur’an’ın değindiği bir konu da amellerin karşılıklarının katlanması konusudur. Kur’an incelendiğinde güzel amellerin katlanacağı katsayılara dair iki, on, yedi yüz rakamlarıyla karşılaşılırken kötü amellerin katlanacağı katsayı olarak ya misli ya da iki kat ifadesine rastlanmaktadır. Çalışmamızda on kat ifadesinin kullanılmasının gerekçelerini, güzel bir amelin on katıyla mükâfatlandırılmasının nasıl yorumlandığını ve iyi amelin karşılığının verilmesine dair ayetlerin tefsirinde on katıyla mükâfat vermenin yerini tespit etmeye çalışacağız. Bunlara ilave olarak bu ayetin tefsirinde ortaya çıkmış yorum farklılıklarına değineceğiz. Konunun özellikle rü’yetullah konusuyla irtibatlandırılması ve amellerin karşılıklarının verilmesinde her amel için mutlak olarak on kat ecir verilmesinin adaletsizlik olacağı iddiası yorum farklılığına farklı bir boyut kazandırmaktadır. Yani bu konuyla alakalı ihtilaflar yorum zenginliği ve çeşitlilik sayılabilecek ihtilaflar olduğu gibi kelami prensiplerin belirleyici olduğu ihtilaflar da olmaktadır. On kat ecir verme konusunun özellikle adalet ve sevap-lütuf ayrımı bağlamında ele alınması kelami paradigma farklılığının bu ihtilafta belirleyici olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla çalışmamızda iyi amellerin ecrinin on kat olarak verileceği konusunun mahiyetini problematik açıdan ele alacağız. Bu konunun problematik yönü on kat mükâfatın hangi kısmının hak edilmiş olduğu ve hangi kısmının Allah’ın lütfu olduğu ve bu ikisinin mahiyetindeki farklılıktır. Bunun yanında kullara verilecek olan ilave ecirlerin on kat mükâfat yerine Allah’ın görülmesi olarak yorumlanıp yorumlanmayacağı konusu da çalışmamızın problematik tarafıdır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, Mükâfat, Sevap, Rü’yetullah

Kaynakça

• Bilgiz, Musa. “Kur’an’da Amellerin Değer Yönünden Değeri”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20 (2003), 129-158.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422/2001.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Ruhu’l-beyân. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. el-Bahru’l-muhît. thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420.
• Ebüssuûd, Muhammed b. Muhammed b. Mustafa el-İmâdî. İrşâdü’l-’akli’s-selim ilâ mezâya’l-kitâbi’l-kerîm. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
• Ergün, Mehmet. “Kur’ân’a Göre Amellerin Dünyadaki Karşılıklar”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (Mart 2021), 145-173.
• Gezer, Süleyman. “Kur’an’da Geçen Sayısal İfadeler Hakkında Bazı Değerlendirmeler”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8/2 (Aralık 2015), 477-492.
• Hâzin, Alâuddin Alî b.Muhammed b. İbrahim el-Bağdâdî, Lübâbu’t-te’vîl fî me’âni’t-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1415.
• İbn Âşûr Muhammed et-Tâhir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru Sehnûn li’n-Neşr ve’t-Tevzî’, ts.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib b. Abdirrahmân b. Gâlib el-Muhâribî el-Gırnâtî el-Endelüsî. el-Muharraru’l-vecîz fî tefsiri’l-kitâbı’l-azîz. thk. Abdüsselam Abdüşşâfî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422.
• İbn Kesîr, İsmail b. Ömer. Tefsiru’l-Kur’ân’i’l-azim. thk. Sâmi b. Muhammed Selâme. 8 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1999.
• Kâ’bî, Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd el-Belhî. Kitâbu’l-Makâlât ve Meahû Uyûnu’l-Mesâil ve’l-Cevâbât. İstanbul-Amman: Kuramer ve Darü’l-Feth, 2018.
• Kaya, Sibel. “Muʻtezile Kelâmında ‘Vücûb Alellah’ İlkesi ile İlişkilendirilen Fiiller”. Journal of Islamic Research 31/2 (2020), 325-45.
• Kaysıcı, Cafer. Kur’an’a Göre Mükâfat ve Ceza. Konya: Hüner Yayınevi, 2006.
• Kur’ân Yolu. Erişim 5 Aralık 2021. https://kuran.diyanet.gov.tr.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’ân. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1964.
• Kurtubî, Ebü’l-Abbâs Ziyâüddîn Ahmed b. Ömer b. İbrâhîm el-Ensârî. el-Müfhim limâ eşkele min şerḥi Telhîsi Sahîh-i Müslim. thk. Muhyiddin Dîb Müstû, Ahmed Muhammed es-Seyyid, Yûsuf Ali Büdeyvî ve Mahmûd İbrâhim Bezzâl. Dımeşk: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, Dâru İbn Kesîr, 1996.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. en-Nüket ve’l-‘Uyûn. 4 Cilt. thk. İbn Abdülmaksûd b. Abdur-rahmân. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• Muhammed Abduh-Reşid Rıza, Muhammed b. Ali. Tefsiru’l-menâr. 12 Cilt. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyye’l-Âmme lil-Kitâb, 1990.
• Mukâtil b. Süleyman. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. thk. Abdullah Mahmûd Şehâte. 5 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
• Namlı, Abdullah. “Nasslar Işığında Ahiret Mükafatları”. Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies 81 (2020), 323-342.
• Necmüddîn-i Dâye, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Şâhâver el-Esedî er-Râzî. et-Teʾvîlâtü’n-Necmiyye fi’t-Tefsîri’l-İşâri’s-Sûfî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1971.
• Nîsâbûrî, Nizâmüddîn Hasen b. Muhammed b. Hüseyn el-A‘rec. Garâʾibü’l-Kurʾân ve regâibü’l-furkân. 6 Cilt. thk. Zekeriye ‘Umeyrât. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1416.
• Râzî, Fahruddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer. Mefâtihu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1420.
• Sabırlı, Esat. Te’vîlâtü’l-Kur’ân’da İmam Mâtürîdî’nin Mu‘tezile Eleştirisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2021.
• Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed. el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Ķur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2002.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu’l-kadîr. 6 Cilt. Dımeşk: Dâru İbn Kesîr, 1414.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmizî. Thk. Beşşâr Ma‘rûf. (Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslâmî, 1996.
• Yahyâ b. Sellâm, Ebû Zekeriyyâ b. Ebî Sa‘lebe et-Teymî. Tefsîru Yahyâ b. Sellâm. 2 Cilt. thk. Hind Şelebî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl el-Bağdâdî. Meâni’l-Kur’ân ve i’râbuh. thk. Abdulcelîl Abduh Şelebî. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım b. Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâikı gavâmizı’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vucûhi’t-te’vîl. thk. Abdürrezzâk el-Mehdî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.