Subjektif ve Objektif Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Araç Seçiminde Etkili Olan Kriterlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, , 173 - 190, 28.10.2023

İbrahim Tolga Çoşkun

https://doi.org/10.51945/cuiibfd.1215799

Cited By: 3

Öz

Fosil yakıtlar endüstriyel üretim sektörü, elektrik üretimi ve ulaşımda yoğun olarak kullanılmaktadır. Kullanılan fosil yakıtlar sera gazı yoğunluğunu artırmakta ve küresel ısınmanın en önemli nedenlerinden birini oluşturmaktadır. Sera gazı salımını azaltmak amacıyla son yıllarda ulaştırma teknolojilerinde önemli gelişmeler kaydedilmiş ve ülke yönetimleri tarafından alternatif politikalar benimsenmeye başlanmıştır. Bu doğrultuda elektrikli araçların arzı ve talebi de her geçen gün artmaktadır. Bu çalışmada elektrikli araç seçiminde etkili olan kriterler ele alınarak değerlendirilmiştir. Kriterlerin değerlendirilmesinde ve sıralanmasında çok kriterli karar verme teknikleri kullanılmıştır. Objektif ağırlıklandırma tekniklerinden ENTROPI ve CRITIC, subjektif ağırlıklandırma tekniklerinden ise AHP ve WINGS yöntemleri kullanılmıştır. Elektrikli araçların sahip olduğu 8 farklı kriter için değerlendirmeler yapılmış olup, fiyat kriteri önem düzeyi en yüksek kriter olarak bulunmuştur. En önemli kriter dışındaki kriterlerin sıralamalarında ise yöntemler arasında farklılıkların oluştuğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elektrikli Araç Seçimi, Çok Kriterli Karar Verme, Objektif ve Subjektif Ağırlıklandırma, ENTROPI, CRITIC, AHP, WINGS

Evaluation of Effective Criteria for Electric Vehicle Selection with Subjective and Objective Decision-Making Techniques

Öz

Fossil fuels are used extensively in the industrial production sector, electricity generation and transportation. The use of fossil fuels increases the greenhouse gas density and constitutes one of the most important causes of global warming. In order to reduce greenhouse gas emissions, significant improvements have been made in transportation technologies in recent years and alternative policies have been adopted by country's administrations. In this direction, the supply and demand of electric vehicles increase day by day. In this study, the criteria that are effective in the selection of electric vehicles are discussed and evaluated. Multi-criteria decision making techniques were used to evaluate and rank the criteria. ENTROPY and CRITIC methods were used as objective weighting techniques, AHP and WINGS methods were used as subjective weighting techniques. Evaluations were made for 8 different criteria of electric vehicles, and the price criterion was found to be the most important criteria. It was determined that there were differences between the methods in the ranking of the criteria other than the most important criteria.

Anahtar Kelimeler

Elektrikli Araç Seçimi, Çok Kriterli Karar Verme, Objektif ve Subjektif Ağırlıklandırma, CRITIC, AHP, WINGS, ENTROPY

Kaynakça

• Arslan, E. T. (2010). Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemiyle Strateji Seçimi: Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesinde Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 455-477.
• Biswas, T. K., ve Das, M. C., (2019). Selection of Commercially Available Electric Vehicle Using Fuzzy AHP-MABAC. Journal of The Institution of Engineers (India): Series C, 100(3), 531-537.
• Bulğurcu, B. (2019). Çok nitelikli fayda teorisi ile CRITIC Yöntem Entegrasyonu: Akıllı Teknoloji Tercih Örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), 1930-1957.
• Cengiz, Y. (2021), Elektrikli Araçlara Yönelik Kamusal Teşvikler ve Beklentiler: İstanbul Saha Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Çoşkun, İ. T. (2022). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57(1), 68-82.
• Demircioğlu, M., ve Çoşkun, İ. T. (2018). CRITIC-MOOSRA Yöntemi ve UPS Seçimi Üzerine Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 183-195.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G., ve Papayannakis, L. (1995). Determining Objective Weights in Multiple Criteria Problems: The Critic Method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
• Fidan, H. (2021). CRITIC ve MAIRCA Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Uluslararası Hedef Pazar Seçimi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23(41), 291-309.
• Gavcar, E., & Kara, N., (2020). Elektrikli Otomobil Seçiminde Entropi ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulanması. İş ve İnsan Dergisi, 7(2), 351-359.
• Gavcar, E., ve Kara, N. (2020). Elektrikli Otomobil Seçiminde Entropi ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulanması, İş ve İnsan Dergisi, 7(2), 351-359.
• Karakul, A. K., ve Akpınar, H. (2022). Covid-19 Salgın Dönemi Şartlarında İşletmeler İçin Ahp Temelli Topsıs Yöntemi ile Personel Seçimi. Journal of Business Innovation and Governance, 5(1), 73-89.
• Kaviani, M. A., Tavana, M., Kumar, A., Michnik, J., Niknam, R. ve de-Campos, E. A. R. (2020), An Integrated Framework for Evaluating the Barriers to Successful Implementation of Reverse Logistics in the Automotive Industry, Journal of Cleaner Production, (272), 122714, 1-16.
• Khan, F., Ali, Y., ve Khan, A. U. (2020). Sustainable Hybrid Electric Vehicle Selection in the Context of a Developing Country. Air Quality, Atmosphere & Health, 13(4), 489-499.
• Michnik, J. (2013), Weighted Influence Non-linear Gauge System (WINGS)–An Analysis Method for the Systems of Interrelated Components, European Journal of Operational Research, 228(3), 536-544.
• Onat, N. C., Gumus, S., Kucukvar, M., ve Tatari, O. (2016). Application of the Topsıs and Intuitionistic Fuzzy Set Approaches for Ranking the Life Cycle Sustainability Performance Of Alternative Vehicle Technologies, Sustainable Production and Consumption, (6), 12-25.
• Oztaysi, B., Onar, S. C., ve Kahraman, C. (2021). Electric Vehicle Selection by Using Fuzzy KEMIRA. Journal of Multiple-Valued Logic & Soft Computing, 37, 437-461.
• Sonar, H. C., ve Kulkarni, S. D. (2021). An Integrated AHP-MABAC Approach for Electric Vehicle Selection. Research in Transportation Business & Management, 41, 100665, 1-8.
• Şener, S. (2022) Legatum Refah Endeksi Göstergeleri ve Verileri Kullanılarak Refahın Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1), 46-70.