Reflecting the Differences of Qirā’āt on Translation of Qur’ān - The Example of Mustafa Öztürk and His Work Kur’an-ı Kerim Meali

Yıl 2022, , 345 - 365, 30.12.2022

Ali Temel

https://doi.org/10.30627/cuilah.1159389

Öz

The science of tafsir, which aims to reveal the meaning meant by the verses of the Qur’ān, has to interact with many sciences. The variant readings of Qur’ān is one of the elements that provide richness of comment in the science of tafsir. In Qur’ānic translation studies, which are considered as a narrow-framed commentary, it is worth researching issue to what extent and how the opportunities provided by the differences in recitation are utilized. This article aims to investigate the work Kur’an-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri by Mustafa Öztürk, in the context of its interaction with the science of recitation. In the related translation, some words have been given a different meaning from the Ḥafṣ narration of the ʿĀṣim recitation, which is common recitation, both because it is more suitable for context and it better reflects the meaning in the relevant verse. When the examples related to the subject are examined, it has been determined that not only ṣaḥīḥ recitations are used in the translation, but also shād recitations when appropriate. As a result, it has been stated that the related work is in a different position from many other translations in terms of reflecting the different aspects of recitation to the translation, and it has been emphasized that the work has a unique style in terms of benefiting from the recitations.

Anahtar Kelimeler

Qirā’āt (recitations), Ma’āl (translation of Qur’ān), Mustafa Ozturk

KIRÂAT FARKLILIKLARININ MEALE YANSITILMASI - MUSTAFA ÖZTÜRK VE KUR’AN-I KERİM MEALİ ÖRNEĞİ

Öz

Kur’ân ayetlerinden kastedilen manayı ortaya koymayı amaçlayan tefsir ilmi birçok ilimle etkileşim içerisindedir. Kur’ân kırâatine dair farklı okuyuş vecihleri de tefsir ilminde yorum zenginliği sağlayan unsurlardan biridir. Dar çerçeveli bir tefsir olarak değerlendirilen meal çalışmalarında kırâat farklılıklarının sağladığı imkânlardan ne derecede ve nasıl istifade edildiği araştırmaya değer bir konudur. Bu makale, Mustafa Öztürk tarafından kaleme alınan Kur’an-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri adlı meal çalışmasını kırâat ilmiyle etkileşimi bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır. İlgili mealde bazı kelimelere gerek siyak-sibaka daha uygun düşmesi, gerekse ilgili ayette kastedilen manayı daha iyi yansıtması sebebiyle yaygın kırâat olan ‘Âsım kırâatinin Hafs rivayetinden farklı bir kırâate göre anlam verilmiştir. Konuyla ilgili örnekler incelendiğinde mealde sadece sahîh kırâatlerden değil, yeri geldiğinde şâz kırâatlerden de istifade edildiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak ilgili eserin farklı kırâat vecihlerinin meale yansıtılması açısından diğer birçok mealden farklı bir konumda olduğu ifade edilerek kırâatlerden istifade noktasında eserin özgün bir üsluba sahip olduğu vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıraat, Meal, Mustafa Öztürk

Kaynakça

• Altuntaş, Halil - Şahin, Muzaffer. Kur’ân-ı Kerîm Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
• Başkan, Ömer. Tefsirin Bilgi Alanlarından Biri Olarak Anlamı Etkileyen Kıraat Farklılıklarının Tevcihi: el-Muharraru’l Veciz Örneği. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2015.
• Bennâ, Ahmed b. Muhammed. İthâfu fuzalâi’l-beşer bi’l-kırââti’l-erbe‘ate ‘aşer. Beyrut: ‘Âlemu’l-Kütüb, 2007.
• Çantay, Hasan Basri. Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm. İstanbul: Elif Ofset, 1990.
• Dağ, Mehmet. “Kırâat İlminde Şâzz Kavramı -Kavramın Anlamsal Dönüşümü ve Gerçek Anlamının Tespitine Dair-”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi [Bilimsel Birikim] VII/2 (2007), 57-110.
• Dağ, Mehmet. “Mu‘tezile Mezhebine Ehl-i Sünnet’in İsnâdı: ‘Kırâatlar, Tevkîfî Değil; İctihâdîdir’ -Zemahşerî Özelinde Bir İddianın Değerlendirilmesi-”. Marife: Dini Araştırmalar Dergisi [Bilimsel Birikim] III/3, Mu‘tezile Özel Sayısı (2003), 219-258.
• Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd. et-Teysîr fi’l-kırââti’s-seb‘. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2005.
• Ebû Ubeyd, el-Kâsım b. Sellâm. Fezâilü’l-Kur’ân. thk. Mervân el-Atiyye. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1999.
• Endelûsî, Ebû Hayyân Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân. el-Bahru’l-muhît. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 2. Basım, 1990.
• Halebî, Ahmed b Yûsuf es-Semîn. ed-Dürrü’l-masûn fî ’ulûmi’l-kitâbi’l-meknûn. thk. Ali Muhammed Muavvız. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1994.
• Hanay, Necattin. “Zeccâc’ın Kıraat Tasavvuru ve Kendisine Yöneltilen Tenkitler”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi I/1 (2015), 164-184.
• Hatîb, Abdullatîf. Mu‘cemü’l-kırâât. Dımaşk: Dâru Sa‘düddîn, 2009.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib el-Endelûsî. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. thk. Abdüsselâm Abduşşâfî Muhammed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2001.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. ‘Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. Zâdü’l-mesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, Dâru İbn Hazm, 2002.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. Muhammed. en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2006.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf. Müncidü’l-mukri’în ve mürşidü’t-tâlibîn. Mekke: Dâru Âlemi’l-Fevâid, 1419.
• İnanç, Yonis - Abacı, Harun. “Zeccâc’ın Kıraatlere Yaklaşımı”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XVI/30 (2014), 113-133.
• Karaman, Hayreddin - Çağrıcı Mustafa v.d. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Kılıç, Mustafa. Kıraat-Tefsir İlişkisi: Zemahşeri Örneği. İstanbul: M.Ü İlahiyat Fakültesi Vakfı (İFAV), 2015.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1996.
• Nehhâs, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl İbnü’n-Nehhâs. İ‘râbu’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2004.
• Önen, Hacı. “Kıraat Farklılıklarının Meâllere Yansıması: Hasan Basri Çantay ve Kur’an Yolu Meâlleri Örneği”. The Journal of Academic Social Science Studies 1/Number: 54 (01 Ocak 2017), 153-163.
• Öztürk, İsmail. “İbnü’l-Cevzî’nin Zâdü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr’inde Kıraat Olgusu”. Tokat İlmiyat Dergisi X/1 (2022), 145-168.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an, Vahiy Nüzul. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali: Anlam Ve Yorum Merkezli Çeviri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
• Öztürk, Mustafa. Tefsir Tarihi Araştırmaları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2005.
• Öztürk, Mustafa. Tefsirde Ehl-i Sünnet & Şia Polemikleri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2009.
• Râzî, Ebu Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. et-Tefsîrü’l-kebîr = Mefatîhü’l-ğayb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2004.
• Sağlam, Mustafa. “Kıraat Farklılıklarının Meale Yansıtılmasıyla İlgili İyileştirmeye Açık Alanlar: Kur’an Yolu Meali Örneği”. Meallerde Geliştirilmeye Açık Alanlar Çalıştay Tebliğ Metinleri, 600-613.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• Tuğral, Rahim. “Günümüz Türkçe Tefsir ve Meallerde Kıraat Farklılıklarının İzleri”. Tefsirin Dünü ve Bugünü Sempozyumu, 203-216.
• Türcan, Saliha. “Ferrâ’nın Kıraatlere Yaklaşım Tarzı”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29 (2010), 269-292.
• Yüksel, Yakup. “Kıraat Farklılıklarının Meâllere Yansıtılması Sorunu (İsra ve Kehf Sûreleri Örneği)”. EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler - XX/66 (2016), 619-640.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullâh Muhammed b. Ömer. Tefsîru’l-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-Tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2006.
• Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdullah. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2007.
• “www.mealler.org”. Erişim 26 Ocak 2022. https://mealler.org/