Transhumanism in the Triangle of Education, Religion, and Technology: Is Humanity Ready for a New Era?

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 1, 250 - 272, 30.06.2025

Nursena Demirkol

https://doi.org/10.30627/cuilah.1634776

Öz

This study aims to examine transhumanism within the framework of education, religion, and technology. While transhumanism aims to overcome the physical and mental limits of human beings with technologies such as biotechnology, artificial intelligence and cybernetics, it creates many moral and theological debates. The study discusses how transhumanist technologies affect individuals’ perceptions of morality and values, how educational systems can adapt to this change, and how religious education can shape the concepts of humanity and morality in a transhumanist age. While evaluating the opportunities and risks that transhumanism poses in education, the study also addresses how religious values can be preserved in this transformation process. Through a qualitative literature review, the current debates on transhumanism, education and religion are analysed, and the relationship among humans, morality and technology is examined in terms of theological and pedagogical approaches. As a result, it is emphasised that religious education can play an important role in the moral development of individuals in a future shaped by transhumanist technologies.

Anahtar Kelimeler

Religious Education , Education , Religion , Technology , Transhumanism

EĞİTİM, DİN VE TEKNOLOJİ ÜÇGENİNDE TRANSHÜMANİZM: İNSANLIK YENİ BİR ÇAĞA HAZIR MI?

Öz

Bu çalışma, transhümanizmi eğitim, din ve teknoloji çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Transhümanizm, biyoteknoloji, yapay zekâ ve sibernetik gibi teknolojilerle insanın fiziksel ve zihinsel sınırlarını aşmayı hedeflerken, ahlâkî ve teolojik açıdan birçok tartışma yaratmaktadır. Çalışma, transhümanist teknolojilerin bireylerin ahlâk ve değer algılarını nasıl etkilediğini, eğitim sistemlerinin bu değişime nasıl uyum sağlayabileceğini ve din eğitiminin transhümanist bir çağda insanlık ve ahlâk kavramlarını nasıl şekillendirebileceğini tartışmaktadır. Araştırma, transhümanizmin eğitimde ortaya çıkardığı fırsatlar ve riskleri değerlendirirken, dinî değerlerin bu dönüşüm sürecinde nasıl korunabileceğini ele almaktadır. Nitel araştırma yöntemiyle yapılan literatür taramasında, transhümanizm, eğitim ve din eksenindeki mevcut tartışmalar analiz edilmiş ve teolojik ile pedagojik yaklaşımlar açısından insan, ahlâk ve teknoloji ilişkisi irdelenmiştir. Sonuç olarak, din eğitiminin transhümanist teknolojilerle şekillenen bir gelecekte bireylerin ahlâkî gelişiminde önemli bir rol üstlenebileceği vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

din eğitimi , eğitim , din , teknoloji , transhümanizm

Kaynakça

• Aksakal, Oğuz. “Transhümanizme Giriş – 1”. Her-An, 2002. https://her-an.org/2012/11/transhumanizme-giris-1/
• Akyüz, İsmail. “İslam’da Dini Pratiklerin Toplumsal Dayanışmaya Etkisi”. The Journal of Academic Social Science Studies 25/1 (2014), 461-482.
• Alighieri, Dante, Paradiso. https://danteworlds.laits.utexas.edu/credits.html
• Arslan, Ganime Beyza vd. “Eğitimde Teknoloji Entegrasyonu ile İlgili Türkiye’de Yapılan Çalışmaların İncelenmesi”. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 6/1 (10 Şubat 2022), 39-55. https://doi.org/10.34056/aujef.976627
• Avcı, Mahmut. “Transhümanist Düşünceye Temel Bir Paralel Evren Ütopyası: ‘Tanrı İnsanlar’”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 62 (24 Aralık 2024), 158-169. https://doi.org/10.29288/ilted.1541357
• Bilgen, Hülya. “Biyoteknoloji ve İnsan Hakları: Transhümanizm Hukuk Alanına Nasıl Girdi?” Medikal Akademi, 2014. https://www.medikalakademi.com.tr/biyoteknoloji-ve-insan-haklari-transhuemanizm-hukuk-alanina-nasil-girdi/
• Bishop, J. P. “Transhumanism, Metaphysics, and the Posthuman God”. Journal of Medicine and Philosophy 35/6 (01 Aralık 2010), 700-720. https://doi.org/10.1093/jmp/jhq047
• Bostrom, Nick. The Transhumanist FAQ. Oxford: World Transhumanist Association, 26.01.2025., 2003. https://nickbostrom.com/views/transhumanist.pdf
• Buchanan, Allen. “Cognitive Enhancement and Education”. Theory and Research in Education 9/2 (2011), 145-162.
• Çetin, Münevver - Aktaş, Abdussamet. “Yapay Zekâ ve Eğitimde Gelecek Senaryoları”. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 18/Eğitim Bilimleri Özel Sayısı (20 Mayıs 2021), 4225-4268. https://doi.org/10.26466/opus.911444
• Dağ, Ahmet. “Hümanizmin Radikalleşmesi Olarak Transhümanizm”. Felsefi Düşün 9 (2017), 46-68.
• Dağ, Ahmet. Transhümanizm; İnsanın ve Dünyanın Dönüşümü. Ankara: Elis Yayınları, 1. Basım, 2018.
• Dastur, Françoise - Oruç, Sinan. Ölümle Yüzleşmek Felsefi Bir Soruşturma. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2019.
• Demir, Aysel. “Ölümsüzlük ve Yapay Zekâ Bağlamında Trans-hümanizm”. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology 9/31 (02 Şubat 2018), 95-104. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2018.1.006.
• Dinçer, Mehmet. “Eğitimin Toplumsal Değişme Sürecindeki Gücü”. Ege Eğitim Dergisi 3/1 (2003), 102-112.
• Doyle, D. John. What Does it Mean to be Human? Life, Death, Personhood, and the Transhumanist Movement. Cham Switzerland: Springer, 2018.
• Elvan, Duygu - Mutlubaş, Halil. “Eğitim-Öğretim Faaliyetlerinde Teknolojinin Kullanımı ve Teknolojinin Sağladığı Yararlar”. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4/6 (2020), 100-109.
• Erçetin, Ş. Şule. “Biyoteknoloji ile Değişen Dünya Düzeni ve Eğitim-1”. Uygulamada Eğitim Yönetimi 18 (1999), 169-180.
• Erpay, İlyas. “Yaygın Din Eğitim Kurumlarında Teknolojinin Önemi ve Kullanımı”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 11/3 (2019), 1318-1352. https://doi.org/Doi: 10.26791/sarkiat.629520
• Feyzi, Volkan - Bilgiz, Musa. “Transhümanizmin Ölümsüzlük İddiasının Kur’an Açısından Değerlendirilmesi”. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/20 (28 Temmuz 2023), 347-367. https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.1262346
• Grau, Carles vd. “Conscious Brain-to-Brain Communication in Humans Using Non-Invasive Technologies”. ed. Mikhail A. Lebedev. PLoS ONE 9/8 (19 Ağustos 2014), e105225. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0105225
• Gül, Ali - Sipahioğlu, Mete. “Yapay Zekânın Din Eğitimindeki̇ Rolü: Fırsatlar, Zorluklar ve Geleceğe Yönelik Çıkarımlar”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 24/3-Özel Sayı (2024), 293-323. https://doi.org/10.33415/daad.1592841
• Haraway, Donna. Siborg Manifestosu Geç Yirminci Yüzyılda Bilim, Teknoloji ve Sosyalist-Feminizm. çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2006.
• Holmes, Wayne vd. Artificial Intelligence in Education: Promises and Implications for Teaching and Learning. Boston: Center for Curriculum Redesign, 2019.
• Hughes, James. Citizen Cyborg: Why Democratic Societies Must Respond To The Redesigned Human Of The Future. Cambridge: Westview Press, 2004.
• Huxley, Julian. New Bottles for New Wine. London: Chatto and Windus Publishing, 1957.
• Kayhan, Kadriye. Türkçe Eğitimi ve 21. Yüzyıl Eğitim Vizyonu Bağlamında Transhümanizm. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2024.
• Kılıç Ahmedi, Büşra. “İslam ve Transhümanizm Bağlamında Süper Müslüman Kavramının Analizi”. Kocatepe İslami İlimler Dergisi 4/2 (2021), 238-258. https://doi.org/10.52637/kiid.1001949
• Kızıler, Hamdi. “Ahlakî Değerlerin Şahsiyet Oluşumuna Etkisi”. Millî Eğitim 204 (2014), 5-17.
• Kocalan, Elif Büşra. “Doğa Bilimi Çalışmalarının Tanrı İnancı Üzerindeki Etkisi”. Eskiyeni 48 (2003), 7-28. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1206336
• Kolburan Geçer, Aynur - Bakar Çörez, Ayşegül. “Ortaöğretim Öğrencilerinin BİT Kaynaklarından Yararlanma Durumları ve Yaşadıkları Sorunlar: Kocaeli Örneği”. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama 10/1 (2020), 1-24. Konuk Kandemir, Nebiye - Yıldırım, İlteriş. “Toplumsal Düzen, Birey Ve Ahlâk”. Sosyoloji Alanında Uluslararası Teori, Araştırma ve Derlemeler. ed. Nebiye Konuk Kandemir. Ankara: Serüven Yayınevi, 2023.
• Kurt, İsmail. Transhümanizm ve Tekillik Bağlamında Dinin Geleceği. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Esntitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
• Kurzweil, Raymond. İnsanlık 2.0: Tekilliğe Doğru Biyolojisini Aşan İnsan. çev. Şengel Mine. İstanbul: Alfa Yayıncılık, 2017.
• Kurzweil, Raymond. The Singularity Is Near: When Humans Transcend Biology. New York: Viking Penguin, 2005. Lilley, Stephen. Transhumanism and Society the Social Debate over Human Enhancement. London: Springer, 2013.
• Luckin, Rose vd. Intelligence Unleashed: An Argument for Ai in Education. London: Pearson, 2016.
• Mcnamee, Mike J. - Edwards, S. Darren. “Transhumanism, Medical Technology and Slippery Slopes”. Journal of Medical Ethics 32/9 (2006), 513-518. https://doi.org/10.1136/jme.2005.013789
• Messerly, John G. “The Future of Religion”. Reason and Meaning, 2019. https://reasonandmeaning.com/2019/11/24/the-future-of-religion/#more-18076
• More, Max. “The Extropian Principles 2.5”. Extropy Institute, 1993. https://www.aleph.se/Trans/Cultural/Philosophy/princip.html
• More, Max. “The Philosophy of Transhumanism”. The Philosophy of Transhumanism”, Ed. Max More, Natasha-Vita More, The Transhumanist Reader: Classical And Contemporary Essays On The Science, Technology And Philosophy Of The Human Future. 20-34. West Sussex UK: WileyBlacwell Publication, 2013.
• More, Max. The Transhumanist Reader: Classical and Contemporary Essays on the Science, Technology, and Philosophy of the Human Future. Oxford: Wiley-Blackwell, 2013.
• O’Connel, Mark. “Transhümanizm”. Ulusal Demokrasi Enstitüsü, 2020. https://www.ulusaldemokrasienstitusu.org/transhumanizm/
• Okumuşlar, Muhittin. Fıtrattan Dine. Konya: Yediveren Yayınları, 1. Basım, 2002.
• Özalp, Hasan. Bilim-Din İlişkisinde Uzlaşmacı Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2012.
• Özbaş, Zafer. Popüler Sinemada Transhümanist Kahraman: X-Men Serisi Üzerine Bir İnceleme. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Esntitüsü, Yüksek Lisans, 2017.
• Özdoğan, Mustafa. “Genetik Mirası Değiştirmek Mümkün – Kalıtsal Kanseri Durdurmanın Yolu”. www.drozdogan.com, 2024. https://www.drozdogan.com/genetik-mirasi-degistirmek-mumkun-kalitsal-kanseri-durdurmanin-yolu/
• Roser, Max vd. “Life Expectancy-Our World in Data”, 2019. https://docslib.org/download/4904809/life-expectancy-our-world-in-data
• Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• Sezgin, Funda H. - Budak, Yunus. “Teknolojik Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Yükselen Ekonomiler Örneği”. Journal of Emerging Economies and Policy 7/1 (2022), 265-274.
• Sinanoğlu, Ahmet Faruk. “Toplumsal Hayatın Devamlılığı ve Gelişiminde Bilim ve Din İlişkisi”. Akademik Akıl Platformu, 2021. https://www.akademikakil.com/toplumsal-hayatin-devamliligi-ve-gelisiminde-bilim-ve-din-iliskisi/ahmetfaruksinanoglu/
• Steinhart, Eric. “Teilhard de Chardin and Transhumanism”. Journal of Evolution and Technology 20/1 (2008), 1-22.
• Şahin, Levent. “Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Eğitim ve Türkiye’deki Durumu”. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi 6/1 (2017), 122-171.
• Terasem Movement Transreligion. “The Truths of Terasem”. Terasem Faith, 2012. https://terasemfaith.net/beliefs/
• Uğur, Serap. “Transhumanizm ve öğrenmedeki değişim”. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi 4/3 (2018), 58-74.
• UNECSO. “Recommendation on the Ethics of Artificial Intelligence”. Unesdoc Digital Library, 2022. SHS/BIO/PI/2021/1. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000381137
• Winkler, Rofler. “Elon Musk Launches Neuralink to Connect Brains With Computers”. The Wall Street Journal, 2017. https://www.wsj.com/articles/elon-musk-launches-neuralink-to-connect-brains-with-computers-1490642652?msockid=0c425a04974f68f809ab4e1596fd6941
• Yalçınkaya, Yusuf vd. “Dershanecilik Ve Dijital Eğitimde Eğilimler”. Ulusal Eğitim Dergisi 4/1 (2024), 245-259.
• Yeşilyurt, Büşra. Transhümanizm ve Dinî Transhümanist Hareketler. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2024.
• Yeşilyurt, Muhammet. “Hıristiyan Transhümanizmi: Hıristiyanlığın Tekno-Eskatolojik Yeni Yorumu”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 21/2 (30 Eylül 2021), 815-845. https://doi.org/10.33415/daad.938435
• Zengin, Sait vd. “Eğitimde Teknoloji Kullanımına İlişkin Öğretmen Görüşleri”. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi 11/103 (31 Ocak 2024), 165-173. https://doi.org/10.5281/ZENODO.10616592 “Mind Uploading: The Future of Human Consciousness in Robotic Bodies”. Medium, 2023. https://photonnow.medium.com/mind-uploading-the-future-of-hu