Abdülkâhir Bağdâdî’nin Mucize ve Keramet Anlayışı

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 2, 93 - 112, 27.12.2016

İsmail Şık Mehmet Arıcı

Öz

Mucize kavramı İslam dâhil olmak üzere bütün
dinlerin üzerinde durduğu bir konudur. Peygamberin risaletini inkâr
edilemeyecek şekilde ortaya koyan bu delil, bazen hissi bazen de akli olabilir.
Hissi olması Kitab-ı Mukaddes geleneğinde yer alan anlatılara uygundur. Hz.
Muhammed ile beraber insanlığın ulaştığı akli seviyede dikkate alınarak akli
mucize ön plana çıkarılmıştır. Keramet, mucize gibi bütün dinlerde var olan
peygamber dışı kişiler tarafından sergilenen olağanüstü durum olarak kabul
edilir. Bağdâdî her iki kavrama da farklı bakış açısıyla düşünsel bir derinlik
kazandırmaktadır.Mucize ile keramet arasında olağanüstü olmaları açısından bir
ortaklık söz konusu olduğunu düşünen Bağdâdî, adetleri bozma noktasındaki
gerekçeleri ve konumlarındaki farklılığa dikkati çeker. Mucize göstermede ilahi
vahyin güvenirliliğini, nübüvvetin sıhhatini ortaya koyma söz konusu iken,
keramette böyle bir endişe ve çaba yoktur. Ayrıca mucize, keramet ve istidrac
dışındaki olağanüstü hallerden ayrıntılı bir şekilde bahsedilmemesi Bağdâdî’nin
yaklaşımının diğer bir orijinalliğidir. Bağdâdî, sistemli bir tarzda ele aldığı
kelam konularını aynı metotla incelerken Ehl-i Sünnet itikadına sıkıca
bağlanmayı doğru bir tavır olarak ortaya koyar. Bunu yaparken akli ve nakli
delillerden elde ettiği bilgiyi sistemli bir şekilde sunar. Onun teolojik
yaklaşımı her ne kadar o günün şartlarından ayrı tutulmayacak kadar dönemin renklerini
barındırsa da aynı zamanda sistemini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mucize, keramet, peygamber, kitap, vahiy

Kaynakça

• Adudiddin el-İci, el-Mevakıf, Beyrut 2000.
• Ali Arslan Aydın, Amentü Şerhi, Tuğra Neşriyat İstanbul 1982.
• Ahmed Mithad Efendi, Beşâir-i Sıdk-i Nübüvve, İstanbul 2007.
• Bekir Tatlı, Ayet ve Hadislerde İsra ve Miraç Olayı, Adana, 2008, ÇÜBE.
• Bekir Topaloğlu-İlyas Çelebi, Kelam Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2010.
• Abdülkāhir el-Bağdâdî, Usulü’d-Din, İstanbul 1928.
• Ebû Nasr Taceddin İbnü's-Sübki Abdülvehhab b. Ali b. Abdilkafi Sübkî, Ta-bakâtü’ş-Şâfiiyyeti’l-kübrâ, thk. Mahmûd Muhammed Tanâhî, Abdülfet-tah Muhammed el-Hulv. Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabî, Kahire 1964/1383.
• Ebü’l-Hasan el Eş’ari, el-İbane ve Usulü Ehli’s-Sünne, Beyrut 2000.
• Ebü’l-Muin en-Nesefi, Tebsiratü’l-Edille, I-II, Ankara 2003.
• Emrullah Yüksel, Sistematik Kelam, İstanbul 2011.
• Ethem Ruhi Fığlalı, “Abdülkāhir el-Bağdâdî”, DİA. İstanbul 1988.
• Fahredin er-Razi, Tefsiru’l-Kebir, Matbaa-i Amire, İstanbul 1891/1307.
• Firuzabadi, Kamus, Mısır 1960.
• H. İbrahim Bulut, “Sünni Gelenekte Mucize Kavramı ve Hz.Salih’in Deve Muci-zesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi ,Cilt. 4, s. 137- 150.
• İbrahim Kaplan, Kelam Açısından Tahrif ve Kutsal Kitapların Mevsûkiyeti Me-selesi, Ankara 2016, Gece Kitaplığı.
• “Şemsüddîn es-Semerkandî’nin Nübüvvet Anlayışı”, İTOBİAD, Cilt 5, S4.
• İsmail ŞIK, Hanefi-Maturidi Geleneğin Usulu’d-Din Anlayışı Lamişi Perspektifin-de Kelam-Usulu’l Fıkıh Diyaloğu, Ankara 2009.
• İsmail Yürük-İsmail Şık, Şemsüddin es-Semerkandi İslam İnanç İlkeleri, Araştırma Yay. Ankara 2011.
• M. F. Abdulbaki, el-Mucem, “’acz’” md, Beyrut 1190.
• Mâturîdî, Kitabut-Tevhid, thk: Bekir Topaloğlu- Muhammed Aruçi, İrşad Yay., İstanbul 2001.
• Muslihiddin Mustafa el-Kestelli, Şerhil-Akaid Kestelli, İstanbul 1973.
• Nail Karagöz, Hanefi-Maturidi Gelenekte Kıyas İçerikli İstidlâl (Hulviyyât Örne-ği), Gece Kitaplığı, Anakara 2015.
• Seyyid Şerif Cürcânî, et-Tarifat, Beyrut 1998.
• Süleyman Uludağ, “Keramet” DİA. Ankara 2002. XXV.
• Şerafettin Gölcük, “Abdu’l-Kāhir Bağdâdî” AÜ.İslami İlimler Fak Der., Ankara 1979, sayı: 3.
• Taftâzânî, Saduddin, Şerhul-Akaid, Haz: Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İs-tanbul 1991.
• Yusuf Rahman, “Klasik Dönemdeki Kelam Ekollerine Göre Mucize Anlayışı”, trc. Mustafa Akçay-H.İbrahim Bulut, S.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 / 2001.