Havf ve Recâ (Korku ve Ümit) Dengesi

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 2, 171 - 192, 27.12.2016

Mansur Gökcan

Öz

Havf ve recâ (korku ve ümit), sûfinin her halinde bulunması gereken iki haslet-tir. Kulluğun sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için, havf ve recânın tek taraflı olmaması, birbirine eşit ve dengeli olması gerekir. Recânın hâkim olduğu kim-se, “nasıl olsa affedileceğim.” ümidiyle ibadetleri terk edebilir. Havfın hâkim olduğu kimse ise, “affedilmeme” endişesi ile kendisine, ailesine ve etrafındaki-lere zarar verecek şekilde aşırı ibadete yönelebilir. Bu durum, birtakım ruhî hastalıklara dahi sebep olabilir. Havf ve recâ, nefsin iki dizginine benzetilmiştir. Dizginler müsavi tutulursa, nefs zapt edilir ve doğru istikamette gitmek mümkün olur. Havf ve recâ, kuşun iki kanadına da benzetilmiştir. Kanatları eşit olmayan kuşun doğru istikamette uçması mümkün olmadığı gibi, havf ve recâsı eşit olmayan kişinin de kulluğunu doğru istikamette yürütmesi ve dengeli bir dinî hayat yaşaması mümkün olmaz.

Anahtar Kelimeler

Havf (korku), recâ (ümit), denge, sûfî, tasavvuf

Kaynakça

• Ahmed, b. Hanbel, Müsned, Çağrı Yayınları, İstanbul 1982.
• Bernd Radtke (hazırlayan), Edebü’l-mülûk, el-Matba’atü’l-Katolikiyye, Beyrut 1991.
• Bustânî, Abdullah, el-Bustân, Mektebetü Lübnan, Beyrut 1992.
• Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman, Müsned, Dâru’l-muğnî, Riyad 1420/2000.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvûd, el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1409/1988.
• Âyid, Ahmed ve diğerleri, el-Mu’cemü’l-Arabiyyi’l-esâsî, Lârûs Yayınları, Alecso 1989.
• Erkaya, Mahmut Esad, Kur’an Kaynaklı Tasavvuf Kavramları, Giriş, Adana 2016.
• Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, İhyâu ulûmi’d-din, Dâru İhyâi’t-turâsi’l-Arabî, Beyrut 1996.
• --------, İhyâu ulûmi’d-din, Terc. Ali Arslan, İstanbul 1975.
• Gökcan, M. Mansur, Tasavvufta Allah Korkusu (havf), Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Adana 2004 (2), 249-276.
• Cur, Halil, Lârûs, Lârûs Yayınları, Paris 1973.
• Hucvirî, Keşfu’l-Mahcûb, Çev. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 1996.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, Sünenu İbn. Mâce, Kahire trs.
• --------, Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1981.
• İbn Manzûr, Lisânü’l-Arab, Dâru’l-meârif, Kahire 1979.
• Kelâbâzî, Ebû Bekr, et-Ta’âruf, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1993.
• --------, Ta’arruf, Haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 1992.
• Kuşeyrî, Abdülkerim b. Hevâzin, er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, Dâru’l-hayr, Beyrut 1997.
• --------, el-Cevâhiru’l-mensûre, Riyad Üniversitesi Kütüphanesi yazma eserler bölümü, no: 1605, vr. 49a.
• --------, Kuşeyrî Risalesi, Haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yayınları, İstanbul 1999.
• Mekkî, Ebû Talib, Kûtü’l-kulûb, Dâru sâdır, Kahire 1892.
• Muhâsibî, Hâris b. Esed, Risâletü’l-müsterşidîn, Dâru’s-selâm, Kahire 2000.
• --------, er-Riâye, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut Trs.
• Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî, Sahîhu Müslim, Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye, Beyrût trs.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali, Sünenu’n-Nesâî, Dâru’l-beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrût 1409/1988.
• Schimmel, Annemarie, Tasavvufun Boyutları, Çev. Ender Gürol, Adam Yayın-ları, İstanbul 1982.
• Serrâc, Ebû Nasr Tûsî, el-Luma, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 2001.
• --------, el-Lüma (İslam Tasavvufu), Çev. Hasan Kamil Yılmaz, Altınok Yayınları, İstanbul 1996.
• Sühreverdî, Şihabüddin, Avârifü’l Maârif, İhyâ Ekinde (Mülhak), Beyrut Trs.
• ---------, Avârif, Terc. Yahya Pakiş, Dilaver Selvi, Umran Yayınları, İstanbul 1988.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sûre, Sünenu’t-Tirmizî, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrût trs.
• --------, Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1981.
• Uludağ, Süleyman, Kuşeyrî, DİA. İstanbul 2002.
• --------, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yayınları, İstanbul 1991.
• Yafiî, Ali b. Süleyman, Neşrü’l-mehâsini’l-ğâliyye, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Bey-rut 2000.
• Yavuz, Kerim, İnam, Ahmet ve diğerleri, Sosyal Bilimlerde Güven, Vadi Yayın-ları, Ankara 2003.
• Zebîdî, Tâcu’l-arûs, Beyrut 1986.