Necmeddin Tarsusî’nin “Urcûze fî Vefeyâti’l-A‘yân Min Mezhebi Ebî Hanîfeti’n-Nu‘mân” Adlı Eseri: Tedkik, Çeviri ve Değerlendirme
Öz
Necmeddin Tarsusî, Memlukler döneminde yaşamış bir
Hanefî fakihi ve düşünürüdür. Çalışmamızda onun eserlerinden biri olan “Urcûze fî Vefeyâti’l-A’yân min Mezhebi Ebî Hanîfeti’n-Nu’mân” adlı
âlimlerin vefat tarihinden bahsettiği vefeyât türü bilgiler verdiği risalesini
inceleyeceğiz. Eserin Köprülü Kütüphanesi’nin Mehmed Âsım koleksiyonunda 84/3
arşiv numarasıyla kayıtlı bir nüshasını tespit ettik. Tarsusî, “recez” türünde
oluşturduğu eserinde, Ebu Hanife’den başlayarak Alâuddin et-Türkmânî’ye kadar
olan Hanefî âlimlerin vefat tarihlerini kendine has bir üslupla kodlayarak
vermektedir. Eserin genelinde vefat tarihlerini vermek için uygulanan bu metot,
öğretilmesi gereken fıkıhçıların sayısının fazla olmasından öğrencilerin
ezberlemesini kolaylaştırmak gayesiyle vefat tarihi için harflerden oluşan bir
sembol kullanılarak uygulanmıştır. Bu sembolleştirmede Hanefi âlimin ismi
verildikten sonra vefat tarihini bildirmek için kullanılan kelime(ler)deki
harflerin "ebced hesabı” karşılıklarının toplamı vefat tarihini
vermektedir. O, eserde özellikle vefat tarihlerinin kırmızı ile yazıldığını,
bununla öğrenmeyi kolaylaştırmayı amaçladığını açıklar. Biyografi yazarlığı,
Hanefî gelenekte diğer sünni ekoller kadar yaygın değildir. Tarsusi’nin bu
eseri sadece Hanefi âlimleri verirken Hanefi-Mu’tezili, Hanefi-Mâturidi,
Hanefi-Eş’ari ayrımı yapmadan Hanefi olarak bildiklerini sıralar. Bu çalışma,
erken dönem Hanefi biyografi eserleri içerisinde sayılan önemli bir eser olarak
bilim dünyasına katkı sağlayacak verileri barındırmaktadır. Elimizde olan ve
sıklıkla kullandığımız tabakâtlardan hem üslup hem de içerik olarak bazı
farklılıklar içerir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abulkadir b. Muhammed el-Kureşi, el-Cevahiru'l-Mudiyye fî Tabakâti'l-Hanefiyye (thk. Abdulfettah Muhammed Huluvv), Kahire, 1993.
- Ahmet Özel, Hanefî Fıkıh Alimleri, Ankara: TDV Yay., 2014.
- Ayaz, Fatih Yahya, Türk Memlükler Dönemi Saray Ağalığı (Üstâdârlık), İFAV, İstanbul 2008.
- -------- Memlükler Dönemi Vezirlik, İSAM, İstanbul 2009.
- Bağdadlı İsmail Paşa, Hediyyetu 'l-Arifin Esmau’l--Miiellifin ve Asaru’l-Musannifin, M.E. Basımevi, İstanbul.
- Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetû’l-ârifîn esmâü’l-mü’ellifin ve âsâru’l-musannifîn, İstanbul: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1951.
- Bedir, Murteza, “er-Rahbiyye”, DİA.
- Bursalı Muhammed Tabir, Osmanlı Müellifleri, Matbaa-i Amire, İstanbul, 1333.
- Çakan, İsmail Lütfi, “Ahmed b. Seleme”, DİA.
- Çetin, Nihat M., “Arûz”, DİA, III, İstanbul 1999.
- Çubukçu, Asri, et-Tarsusî Hayatı, Şahsiyeti ve Eserleri (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılamamış Doktora Tezi, Ankara 1977.
- Durmuş, İsmail, “Tabakat”, DİA, ss. 288-290, İstanbul 2010.
- Ebu’l-Fazl Burhanüddin en-Nesefî, Telîsü’t-Tefsiri’l-Kebir
- ed-Dimeşki, Abdulkadir b. Muhammed en-Nu'aymi, ed-Dâris fi Târihi'l-Medâris, (thk. Cafer Hüsm), Matbaatu't-Terakld, Dimaşk, 1948.
- el-Cevahiru'l-Mudıyye, c. 3, s. 1842. (internet alıntısı)
- Eser, Ercan “Kadi Necmüddin Et-Tarsusi Ve Tuhfetü't-Türk İsimli Eserinin İslam Hukuku Açısından Analizi”, Türk-İslam Kültür Ve Medeniyetinde Tarsus Sempozyumu, 232.
- Eser, Kadi Necmüddin Et-Tarsusi ve Tuhfetü't-Türk İsimli Eserinin İslam Huku-ku Açısından Analizi”.
- Haluk İpekten, Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2001.
Öz
Kaynakça
- Abulkadir b. Muhammed el-Kureşi, el-Cevahiru'l-Mudiyye fî Tabakâti'l-Hanefiyye (thk. Abdulfettah Muhammed Huluvv), Kahire, 1993.
- Ahmet Özel, Hanefî Fıkıh Alimleri, Ankara: TDV Yay., 2014.
- Ayaz, Fatih Yahya, Türk Memlükler Dönemi Saray Ağalığı (Üstâdârlık), İFAV, İstanbul 2008.
- -------- Memlükler Dönemi Vezirlik, İSAM, İstanbul 2009.
- Bağdadlı İsmail Paşa, Hediyyetu 'l-Arifin Esmau’l--Miiellifin ve Asaru’l-Musannifin, M.E. Basımevi, İstanbul.
- Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetû’l-ârifîn esmâü’l-mü’ellifin ve âsâru’l-musannifîn, İstanbul: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1951.
- Bedir, Murteza, “er-Rahbiyye”, DİA.
- Bursalı Muhammed Tabir, Osmanlı Müellifleri, Matbaa-i Amire, İstanbul, 1333.
- Çakan, İsmail Lütfi, “Ahmed b. Seleme”, DİA.
- Çetin, Nihat M., “Arûz”, DİA, III, İstanbul 1999.
- Çubukçu, Asri, et-Tarsusî Hayatı, Şahsiyeti ve Eserleri (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılamamış Doktora Tezi, Ankara 1977.
- Durmuş, İsmail, “Tabakat”, DİA, ss. 288-290, İstanbul 2010.
- Ebu’l-Fazl Burhanüddin en-Nesefî, Telîsü’t-Tefsiri’l-Kebir
- ed-Dimeşki, Abdulkadir b. Muhammed en-Nu'aymi, ed-Dâris fi Târihi'l-Medâris, (thk. Cafer Hüsm), Matbaatu't-Terakld, Dimaşk, 1948.
- el-Cevahiru'l-Mudıyye, c. 3, s. 1842. (internet alıntısı)
- Eser, Ercan “Kadi Necmüddin Et-Tarsusi Ve Tuhfetü't-Türk İsimli Eserinin İslam Hukuku Açısından Analizi”, Türk-İslam Kültür Ve Medeniyetinde Tarsus Sempozyumu, 232.
- Eser, Kadi Necmüddin Et-Tarsusi ve Tuhfetü't-Türk İsimli Eserinin İslam Huku-ku Açısından Analizi”.
- Haluk İpekten, Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2001.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 4 Temmuz 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 17 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
Cited By
Kitābu’t-Tawārīh that Wrıtten by Tarsūsī who One of The Hanafī Qādıs to Source of The Bıographıcal Works of Nuaymī and Ibn Tolun
Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD)
https://doi.org/10.30627/cuilah.1159267
ŞAM HANEFÎ KADISI NECMEDDİN TARSÛSÎ’NİN KİTABÜ’T-TEVÂRÎH’İ: (TAHKİK - TERCÜME - DEĞERLENDİRME)
Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD)
Ömer SADIKER
https://doi.org/10.30627/cuilah.726752
Correspondence Address
Cukurova University, Faculty of Theology, Balcali Campus, 01330, Saricam/Adana.