Eleştirel Kriterler ve Mezhepsel Önyargılar Bağlamında Muhaddislerin Râvilere Dair Hükümleri

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 1, 389 - 441, 30.06.2017

Salâhuddîn El-idlibî Çev. Arş. Gör. Rıdvan Yarba

https://doi.org/10.30627/cuilah.326648

Öz

Bu çalışma, Suriyeli Hadis âlimlerinden Salâhuddîn
b. Ahmed b. Muhammed Sa‘îd el-İdlibî’nin kaleme aldığı bir makalenin
çevirisidir. Müellif, makalesinde ‘araştırmacı
(bâhis)’ olarak hitap ettiği kişinin, muhaddislere yönelttiği
eleştirilerinden altısına yer vermiştir. Şiî olduğu anlaşılan bu araştırmacının
yönelttiği eleştirilerde iddia ettiği temel husus, muhaddislerin bilhassa cerh
ve ta‘dîl imamlarının tarafgir bir tutum içinde oldukları hususudur. Başka bir
deyişle araştırmacı, mezhep taassubundan dolayı muhaddislerin Şîa’yı mutlak
olarak cerh ettiklerini, buna karşın Nâsıbîleri genellikle ta‘dîl ettiklerini
iddia etmektedir. Müellif, araştırmacının bu iddialarının insaflı ve dürüst bir
çalışmanın ürünü olmadığının tespitinin kayda değer olduğunu söylemektedir. Bu
amaçla muhaddislerin gerçekten Hz. Ali taraftarlarını (Şîa) veya Nâsıbîler
başta olmak üzere Sünnîleri sırf mezheplerinden dolayı cerh veya ta‘dîl edip
etmediklerini ilgili kaynaklardan örnekler getirmek suretiyle ortaya koymaya
çalışmıştır. Bu anlamda Sünnî oldukları ve muhaddislerin mezheplerini
destekleyecek rivayetler naklettikleri halde zayıf kabul edilen ve yine Şiî
olduğu halde ta‘dîl edilen birçok râviyi örnek göstermiştir. Sonuç olarak
müellif, sünnetin intikalinde ciddi bir emek harcayan muhaddislerin titizlik ve
tarafsızlıktan ödün vermeksizin rivayetleri birbirinden ayıkladıklarını
söylemiştir. Râviler hususunda ise Şiî veya Sünnî olmasına bakmaksızın rivayet
ettiği şeylere göre değerlendirildiklerini ifade etmiştir. Münferit şahısların
değerlendirmelerinin bütün muhaddislere teşmil edilmesinin de doğru
olmayacağını dile getirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Cerh, ta‘dîl, rivayet, muhaddis

Kaynakça

• Âşıkkutlu, Emin, “İclî, Ebü’l-Hasan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm An-siklopedisi, XXI, ss. 417, İstanbul 2000.
• ……………, “Teşeyyu‘”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XL, ss. 564-565, İstanbul 2011.
• Atar, Fahrettin, “Şürût ve Sicillât”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansik-lopedisi, XXXIX, ss. 270-273, İstanbul 2010.
• Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İFAV Yayınları, İstanbul 2011.