Tasavvufta Tevekkül Anlayışı

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 131 - 165, 30.06.2018

Mansur Gökcan

https://doi.org/10.30627/cuilah.440614

Cited By: 5

Öz

Dinî
naslarda, her mü’minin mükellef olduğu bir fariza olarak yer alan tevekkül,
tasavvufta da önemli bir makam olarak yer almaktadır. Bir işte acziyet gösterip
işi başkasına havale etmek anlamını taşıyan tevekkülde, Allah’a güven ve
teslimiyet esastır. Güvenmek ve itimat etmek, tanımakla ilgilidir. Bir kimsenin
marifeti arttıkça güveni de artar. Allah’a en çok güvenen kimse, O’nu en çok
tanıyan kimsedir. Peygamberlerin, Allah’a en çok güvenen kimseler olmaları,
Allah’ı en iyi tanıyan kimseler olmalarındandır. Bu durum, tevekkülün
derecesinin, marifetin derecesine bağlı olduğunu da göstermektedir. Eşyanın
varlığı kendisinden olmadığı gibi, sahip olduğu güç de kendisinden değildir.
“Işığın ve hararetin sebebinin güneş” olduğunu zannetmek gaflettir. Bütün
varlıklar Allah’la mevcuttur ve O’nun verdiği güçle varlığını sürdürmektedir.
Bu hakikate yakîn olarak ulaşan kimse, Allah’tan başkasında güç ve kuvvet
olmadığını idrak ederek yaratılana değil yaratıcıya güvenir. Sadece O’ndan
yardım diler ve O’na teveccüh eder. Allah’ın, bütün mahlûkatın rızkına kefil
olduğu bilgisiyle rızık kaygısı çekmeyerek huzur ve sükûn içerisinde yaşar.
Allah’a inanmanın gereği olan tevekkül, başa gelenlere karşı sabır ve rıza
göstermeyi, aza kanaat etmeyi, mutlak bir güveni ve teslimiyeti öngörür.
Tevekkül, sağlam bir havf ve recâ anlayışına sahip olmayı da gerektirir.
Allah’tan korkan kimse, başkasından korkmaz. Allah da, kendisinden korkan ve
ümitvâr olan kimseyi başkasının eline bırakmaz. İyi görünen şeylerin sonu kötü,
kötü görünen şeylerin sonu da iyi olabilir. İşlerin iç yüzünün ve akıbetinin
bilgisi sadece Allah’a ait olduğu için, Allah’a güvenmek, işleri O’na havale
etmek ve takdirine rıza göstermek gerekir. Kalbin işi olan tevekkül, bedenen
çalışmaya engel değildir. Tevekkül, hiçbir şey yapmadan sadece kalben güvenip
beklemeyi değil, aynı zamanda bedenen gereken gayret ve çabayı sarf etmeyi de
icap ettirir. Tevekkül, rızk kaygısı çekmeyerek huzurlu bir hayat yaşamanın,
başkasına muhtaç olamayarak izzet ve şerefi korumanın yoludur.

Anahtar Kelimeler

Tevekkül, kalp, iman, güven

Kaynakça

• Aclûnî, İsmâil b. Muhammed el-Cerrâhî, Keşfu’l-hafâ, I-II, Beyrût 1405.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, thk. Şuayb el-Arnavût ve diğerleri, I-VIII, Müesse-setü’r-risâle, Beyrut 2001.
• Ahmed el-Âyid ve diğerleri, el-Mu’cemü’l-Arabiyyü’l-Esâsî, Mektebetü Lârûs, Alesco 1988.
• Altuntaş, Halil, Muzaffer Şahin, Kur’an-ı Kerim Meâli, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2009.
• Aydın, Mehmet, İslâm Dini İlmihali, Hibaş Yayınları, Konya 1981.
• Bardakçı, M. Necmettin, Sosyo-Kültürel Hayatta Tasavvuf, Isparta 2000.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn, Şuabu’l-iman, I-VIII, Beyrut 1410.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil el-Cu’fî, Sahîhu’l-Buhârî, I-VII, Beyrût 1410/1990.
• Ceylî, Abdülkerim, İnsan-ı Kâmil, trc. Abdülkadir Akçiçek, Kurtuba yayınları, İstanbul 2016.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünenu Ebî Dâvûd, I-III, Beyrût 1409/1988.