İbn Dakīkul‘îd’in el-İḳtirâḥ Adlı Eserinden Hareketle Hadis Öğretimine Dâir Bazı Öneriler

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 193 - 220, 30.06.2018

Üzeyir Durmuş

https://doi.org/10.30627/cuilah.440644

Öz

İbn Dakīkul‘îd, hadis usûlüne dair kaleme aldığı
el-İḳtirâḥ adlı eserinde farklı bir yöntem takip etmiş; kitabının ilk yarısında
hadis ıstılahlarını açıklamış, ikinci yarısında ise hayatın tümünü kuşatan 279
sahîh hadise yer vermiştir. Bir hadis usûlü eserinde bu şekilde çok sayıda
hadis rivâyetine yer verilmesi ondan önce ve sonra başka muhaddislerde pek
görülmemektedir. Makâlede İbn Dakīkul‘îd’in bu özel eseri incelenmiş, ilgili
eserin hadis öğretimi noktasında –her yönden olmasa da bazı yönlerden– güzel
bir örnek teşkil ettiği üzerinde durulmuş, bu eserden hareketle lise ve
üniversitelerdeki hadis öğretiminin muhtevasının nasıl olması gerektiğine dair
bazı önerilerde bulunulmuştur. Bu bağlamda, imam hatip liselerinde ve ilahiyat
fakültelerindeki hadis öğretiminin ilk aşamasında hadis ıstılahlarının gereksiz
yere uzatılmadan yeterli bir şekilde açıklanıp çok sayıda hadis metni
okutulmasının öğrencinin hadis dersine motive olması açısından önemli olduğuna
dikkat çekilmiştir. Ayrıca ilahiyat fakültelerindeki hadis öğretimi kapsamında
ikinci aşamada ülkemizin ihtiyaçlarına göre, geniş kapsamlı, düzenli ve
üniversite tahsili esnasında tamamlanabilecek boyutta hazırlanmış olan bir
hadis metninin okutulmasının faydalı olacağı savunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hadis, İbn Daḳīkul‘îd, el-İḳtirâḥ, Hadis usûlü, Hadis öğretimi

Kaynakça

• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Ṣahîhü’l-Buḫârî. Kâhire: Dârü'l-hadîs, 2011.
• Canikli, İlyas. “Hadis Öğretimi üzerine Bazı Düşünceler”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23 (2010): 141-164.
• Cezâirî, Ṭâhir b. Muhammed Ṣâlih b. Ahmed es-Semʿûnî el-Ḥasenî el-Cezâirî. Tevcîhü’n-naẓar ilâ uṣûli’l-eser. Haleb: Mektebetü’l-matbûâti’l-İslâmiyye, 1995.
• Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Usûlü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Vakfı Yayınları, 43. Baskı, 2017.
• Çakan, İsmail Lütfi. “Hatip Bağdadi’nin Muhtasaru Nasihati Ehli’l-Hadis Risale-si ve İlahiyat Fakültelerinde Hadis Öğretimi”. Marmara Üniversitesi İla-hiyat Fakültesi Dergisi 3 (1985): 207-223.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş’as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. Beyrût: el-Mektebetü’l-asriyye, ty.
• Itr, Nureddîn. Menhecü’n-naḳd fî ʿulûmi’l-hadîs. Beyrût: Dârü’l-fikr, 1997.
• İbn Dakīkul‘îd, Ebü’l-Fetḥ Taḳıyyüddîn Muhammed b. Alî b. Vehb el-Ḳuşeyrî el-Ḳûsî. İḥkâmü’l-aḥkâm şerḥu ʿUmdeti’l-aḥkâm. Kâhire: Âlemü’l-kütüb, 1407.