Sahîh-i Buhârî İcâzetli Kadın Muhaddis: Kerîme bnt. Abdülvehhâb

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 453 - 476, 30.06.2018

Abdurrahman Kurt

https://doi.org/10.30627/cuilah.440719

Cited By: 1

Öz

Hicrî VI. (XII) asrın ikinci yarısı ile VII. (XIII)
asrın birinci yarısında Şâm bölgesinde yaşayan Kerîme bnt. Abdülvehhâb’ın
içinde bulunduğu dönem ve muhit, sebep ve sonuçları itibariyle dünya ve İslâm
tarihini yakından ilgilendiren Haçlı ve Moğol saldırıları gibi iki önemli
hâdiseye tanık olmuştur. Bununla birlikte söz konusu hâdiselerin yol açtığı
büyük kayıp ve yıkımlara rağmen bu dönemde ilmî faaliyetlerin tüm hızıyla devam
ettiği ve câmi, medrese, dârülhadis, hânkâh gibi eğitim ve öğretim kurumlarının
tesisinde büyük artışın meydana geldiği görülmektedir. Dımaşk şehrinde doğup
büyüyen Kerîme, yetiştirdiği hadis âlimleriyle ön plana çıkmış saygın ve köklü
bir aileye mensuptur. Bu durum onun henüz erken yaşlarda ilimle tanışmasına
ortam hazırlamıştır. Gerek ilmiye sınıfından bir ailede yetişmiş olması gerekse
ilim yolundaki şahsî gayret ve başarısı onu kısa sürede hadis ilminde şöhrete
kavuşturmuştur. Bir döneme damgasını vurmuş ender şahsiyetlerden olan bu kadın
muhaddis, yaşadığı uzun ömür sayesinde âlî isnâd sahibi olma pâyesi elde
etmiştir. Bu sebeple çok sayıda hocayla görüşme ve onlardan hadis dinleme
fırsatı bulmuş, nice talebenin yetişmesinde de aktif rol almıştır. Hadis
ilminin önemli simaları, onun meclislerine katılabilmek için büyük bir şevkle
evinin yolunu tutmuşlardır. Ömrünü hadis rivâyetine ve tedrisatına adayan
Kerîme’nin en önemli hususiyeti ise Horasan bölgesinin meşhur hadis
âlimlerinden Ebü’l-Vakt es-Siczî’den aldığı icâzetle İmâm Buhârî’nin el-Câmi‘u’s-Sahîh’ini ve ayrıca
kendisinin rivâyet iznine sahip olduğu bir takım kitap ve cüzleri defalarca
okutmuş olmasıdır. Kerîme’nin hayatı ve hadis ilmine katkısını konu edinen bu
çalışma, onun özelinde tarihteki kadın muhaddislerin varlığını ve etkinliğini
ortaya koymayı hedeflemiştir.

Anahtar Kelimeler

Kerîme bnt. Abdülvehhâb, icâzet, rivâyet, kadın muhaddis, Sahîh-i Buhâri

Kaynakça

• Cum‘a Fethî, Rivâyâtü’l-Câmi‘i’s-Sahîh ve nüsahuhu, I-II, Vezâretü’l-evkâf ve’ş-şuûni’l-İslâmiyye, Katar, 1434/2013.
• Ebû Şâme, Abdurrahman b. İsmâîl el-Makdisî, el-Müzeyyel ale’r-Ravzateyn (thk. İbrâhîm ez-Zeybek), I-II, Dârü’l-beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut, 1431/201.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddîn, Fihrisü mahtûtâti Dâri’l-Kütübi’z-Zâhiriyye (el-Müntehab min mahtûtâti’l-hadîs), Mektebetü’l-ma‘ârif, Riyâd, 1422/ 2001.
• Hamevî, Yâkût b. Abdullah el-Hamevî, Mu‘cemü’l-büldân, I-V, Dârü sâdır, Bey-rut,1397/1977.
• Fâsî, Muhammed b. Ahmed el-Fâsî, Zeylü’t-Takyîd li ma‘rifeti ruvâti’s-sünen ve’l-mesânîd (thk. Muhammed Sâlih), I-III, Merkezü ihyâi’t-türâsi’l-İslâmî, Mekke, 1418/1997.
• Hatiboğlu, İbrahim, “İbn Ebü’d-Dünyâ”, DİA, XIX, 457-462.
• Hüseynî, Ahmed b. Muhammed el-Hüseynî, Sılatü’t-Tekmile li-Vefeyâti’n-nakale (thk. Beşşâr Avvâd), I-II, Dârü’l-garbi’l-İslâmî, Beyrut, 1428/2007.
• İbn Asâkir, Târîhu medîneti Dımaşk (thk. Muhibbüddîn Ebû Saîd Ömer), I-LXXX, Dârü’l-fikr, Beyrut, 1415/1995.
• İbn Cemâa, Muhammed b. İbrahîm, Tezkiretü’s-sâmi‘ ve’l-mütekellim fî edebi’l-âlim ve’l-müteallim (thk. Muhammed Mehdî), Dârü’l-beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut, 1433/2016.
• İbn Ebü’d-Dünyâ, Abdullah b. Muhammed, el-İşrâf fî menâzili’l-eşrâf (neşr. Necm Abdurrahman Halef), Riyâd, 1411/1990.