A Critical Approach to “Burhan-ı Temanu” (The Evidence of Being Unique of God)

Yıl 2010, Cilt: 10 Sayı: 2, 68 - 95, 01.06.2010

İsmail Şık

Öz

Theologians and philosophers approached the question of the unity of God in different from the Qur'an, tried to prove the unity of God's mental and philosophical methods. Almighty to do whatever He wills, the will and the Lords Almighty could not be more than one attempted to explain. Qur'an, revealed by the cases of creation, and movement within the layout, in temanu proof, left its place on assumptions and constructs and specific discussions were sacrificed. We study the "burhan-ı temanu" discussing and evaluate different aspects of the evidence. 

Anahtar Kelimeler

Theologians, philosophers, the unity of God’s, burhan-ı temanu

Burhan-ı Temanû’ya Eleştirel Bir Yaklaşım

Öz

Kelamcılar ve filozoflar, Allah’ın birliği meselesine Kur’an’dan farklı yaklaşmışlar, Allah’ın birliğini akli ve felsefi yolla ispata çalışmışlardır. Bu yolla dilediği zaman dilediğini yapmaya kâdir olan irade ve kudret sahibi ilah algısının birden fazla olmayacağı açıklanmaya çalışılmıştır. Kur’an’ın var olan alem ve içerisindeki düzenden hareketle ortaya koyduğu veriler, temânu delilinde yerini faraziye ve kurgulara bırakmış, spesifik tartışmalara kurban edilmiştir. Biz bu çalışmamızda “Burhan-ı Temânu” isimli delili farklı yönleriyle ele alıp değerlendirdik.

Anahtar Kelimeler

Anahtar kemleler: Kelâmcılar, filozoflar, Tanrı’nın birliği, burhan-ı temanu

Kaynakça

• Atay, Hüseyin, Fârâbî ve İbn Sina’ya Göre Yaratma, Ankara 1974.
• Amidî, Gâyetû’l-Merâm fî İlmi’l-Kelâm, Beyrut 2000.
• Ay, Mahmut, Sadruşşeria’da Varlık, İlahiyyât, Ankara 2006.
• Bakıllânî, Kadı Ebu Bekir, el-İnsâf, thk: M. Zahid el-Kevserî, Kahire 1993. --------------, Kitâbû’t-Temhîd, Beyrut 1998.
• Cürcânî, Seyid Şerif, Şerhû’l-Mevâkıf, Beyrut 2000.
• Cüveynî¸İmamu’l-Harameyn, Kitâbû’l-İrşâd, thk: Zekeriyya Amirâ, Beyrut 1995. --------------, eş-Şâmil, Beyrut 2001.
• Çögenli, Mehmet Sadi, Kur’an Ve Hadis Örnekli Arapça Dilbilgisi (Nahiv), İstanbul 2009. el-Eş’ârî, Ebû Hasan, Luma fi Redd ala Ehl-i Zeyğ ve’l-Bida & Risâle fi İstihsani’l-Havz fi
• İlmi’l-Kelâm, haz. Muhammed Zannavi, Beyrut 2000. el-Ensârî, Muğni’l-Lebib, thk: M. Muhiddin Abdulmecid, Beyrut 2005.
• Ebû Yusuf el-Cehnî,Muhammed b. Abdurhman, “et-Temeniu’d-Daallu alâ et-Tevhid fî Kitâbullahı ve Nakdi Mesâliki’l-Mutekellimin”, Mecelletu’l-Cemia’ Ummu’l-Kurâ li Ulu- lumu’l-Şeriyye ve Dırâsetu’l-İslamiyye, Mekke 1429, S 45.
• Emiroğlu, İbrahim, Ana Hatlarıyla Klasik Mantık, Bursa 1999.
• Fârâbî, Kitâbu Arâi Ehl-i‘l-Medînetİ’l-Fâzıla, Kahire 1324 h. --------------, es-Siyâsetü’l-Medeniyye, Beyrut 1964.
• Gazâlî, Tehâfütü’l-Felâsife, nşr: Süleyman Dünya, Mısır 1966. --------------, Mirâcû’s-Sâlikîn Beyrut 1995. --------------, Miyâru’l-Ulum, Kahire 1980. --------------, Makâsıdu’l-Felâsıfe, çev: Cemalettin Erdemci, Vadi Yay., Ankara 2002. --------------, el-İktisâd fi’l-Î’tikâd, Beyrut 1993. --------------, el-Mustesfâ, Kahire 1980.
• Hocazâde, Mustafa b. Yûsuf, Tehâfüt, İstanbul 1302 h.
• İbn Cerir, Tefsirû’l-İbn Cerir, Kahire 1985.
• İbn Ebî Hatim, Tefsiru İbn Ebî Hatim, thk: Esad Muhammed et-Tayyib, Kahire 1980.
• İbn Sina, er-Risâletü’l-Arşiyye fî Hakâiki’t-Tevhid ve İsbâtin-’Nubüvve, thk: İbrahim Hilal, Kahire 1980 --------------, el-Necât fî’l-Mantık ve’l-İlâhiyyât, thk: Abdurrahman Umeyra, Beyrut 1996. --------------, Kitâbû’ş-Şifâ, thk. A. Bedevi, Beyrut 1996.
• İbn Rüşd, Faslu’l-Makâl ve Kitâbu’l-Keşf (Ter: N. Ayasbeyoğlu; İbn Rüşd’ün Felsefesi ), Ankara 1955.
• İcî, Adudiddîn, el-Mevâkıf, Beyrut 2000.
• İzmirli, İ. Hakkı, Yeni İlm-i Kelâm, İstanbul trs. --------------, Mülahhas İlm-i Tevhîd, İstanbul trs. --------------, Fennî-Menâhic, İstanbul trs. Mubahat Türker, Üç Tehâfüt Bakımından Felsefe ve Din Münasebeti, Ankara 1956.
• Maraş, İbrahim, “İbn Sina Felsefesinde Bir (Vahid) ve Birlik (Vahde) Anlayışı”, Dini Araştır- malar, Eylül-Aralık 2007, Cilt 10, S 30.
• Mâturidî, Ebu Mansur, Kitâbû’t-Tevhîd, thk: Fethullah Huleyf, İstanbul 1979.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât, el-İ’timâd, Süleymani ktp/Şehid Ali Paşa, no: 1692/2.
• Öner, Necati, Klasik Mantık, Ankara 1986.
• Râzî, Fahrüddin, el-Metâlibu’l-Âliye ve min İlmi’l-İlâhiyye, thk: A. Saffâ, Kahire 1995. --------------, Me’âlimu Usûli’d-Dîn, Kahire trs. --------------, Şerhu’t-Tasavvurât ve’t-Tasdikât, Beyrut 1996. --------------, Fahreddin, el-Muhassal/Kelâm’a Giriş, çev: Hüseyin Atay, Ankara 2002
• Semâni, Tefsirû’l-Semâni, Kahire trs. Semerkandî, Şemsüddin, es-Sahâhifu’l-İlâhiyye, thk: Ahmed Abdurrahman Şerif, Riyad --------------, el-Meârifu’l-İlahiyye, Süleymaniye Ktp, Laleli 2432/2
• Şehristânî, Nihâyetû’l-İkdâm, Kahire 1998. --------------, “fî Tevhid-i Vâcibü’l-Vücud”, Kitâbu’l- Musaraa’,çev: Aygün Akyol-Aytekin Özel, HÜİFD, 2007/2, C. 6, S. 12, s. 158
• Şenkıti, Muhammed el-Emîn, Edvâu’l Beyân, Beyrût 2003.
• Taftazanî, Sa’duddin, Şerhu’l-Makâsıd, Beyrut 2001. --------------, Şerhû’l-Akâ’id, Beyrut 1986.
• Yürük, İsmail, Şemseddin es-Semerkandî’nin Belli Başlı Kelâmi Görüşleri (Allah ve İman Anlayışı), Basılmamış Doktora Tezi, AÜSBE, Erzurum 1987
• Yazır, Elmalı Hamdi, Hak Dini Kuran Dili, İstanbul trs. A Critical Approach to “Burhan-ı Temanu” (The Evidence of Being Unique of God) Citation / ©- Şık, İ. (2010). A Critical Approach to “Burhan-ı Temanu” (The Evidence of Being Unique of God), Çukurova University Journal of Faculty of Divinity 10 (2), 17-44 .
• Abstract: Theologians and philosophers approached the question of the unity of God in different from the Qur'an, tried to prove the unity of God's mental and philosophical methods. Almighty to do whatever He wills, the will and the Lords Almighty could not be more than one attempted to explain. Qur'an, revealed by the cases of creation, and movement within the layout, in temanu proof, left its place on assumptions and constructs and specific discussions were sacrificed. We study the "burhan-ı temanu" discussing and evaluate different aspects of the evidence.