Âlûsî’nin Rûhu’l-Meânî’sinde İşârî Tefsir

Yıl 2013, Cilt: 13 Sayı: 2, 173 - 188, 01.06.2013

Vehbi Karakaş

Öz

Ebû’s-Senâ Şihabüddin Mahmud el-Âlûsî, XIX. yüzyılın önde gelen müfessirlerindendir. Onun en meşhur eseri, “Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî” adındaki tefsiridir. Âlûsî, tefsirinde, bir çok konu yanında, tasavvuf ehlince itimat edilen işarî tefsire de kısmen yer vermiştir. Âlûsî’nin bu eseri, selef ile halefin görüşlerinin buluştuğu, ibare ile işaretin bütünleştiği bir tefsirdir. Âlûsî, Kur’an’ın zahirini kabul etmeyen Bâtınîleri reddettiği gibi, bir kısım sûfîlerin ehl-i sünnet akaidini inciten ifratkâr sözlerini de makul ve makbul bulmamıştır. Bu makale ile biz, Âlûsî’nin tefsirdeki rivayet ve dirayet yönünü değil, sadece işârî tefsirini dikkatlere sunmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Âlûsî, tasavvuf, işaret, zahir, batın, işarî tefsir

Âlûsî’nin Rûhu’l-Meânî’sinde İşârî Tefsir

Öz

Kaynakça

• Abdulhamid, Muhsin. (1388/1968). el-Âlûsî Müfessiran, Bağdat: Matbaatü’l-Maarif. Bağdat.
• Ahmed B. Hanbel, (1413/1993). El-Müsned, Beyrut
• Âlûsî, Şihâbuddin Es-Seyyid Mahmud. (1415/1994). Ruhu'l-Meânî fi't-Tefsiri'l-Kur'ani'lAzîm ve's-Seb'l-Mesânî
• Ateş, Süleyman. (1974a). İşârî Tefsir Okulu, Ankara.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. (1974).Büyük Tefsir Tarihi, İstanbul.
• Buhâri, Muhammed B. İsmail. (1991). El-Câmiu’s-Sahîh, Beyrut.
• Cerrahoğlu, İsmail. (1976a).Tefsir Usûlu, Ankara. (t.y.b) Tefsir Târihi
• Ennaıfer, Hamida, (1998). Les Commentaires Coraniques Contemporains Analyse De LeurMethodologie, Pontificio İstituto Di Studie Arabi E D’islamistica, (Psaı’), Roma.
• Eroğlu, Muhammed, (1989). “Âlûsî”,DİA, X, İstanbul.
• Gazâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed, (1985). İhyâu Ulûmi’d-Dîn, İstanbul.
• Hindi, Hüsamüddin. (1405/1908). Kenzü’l-Ummal Fi Süneni’l-Akvali Ve’l-Ef’al, Beyrut.
• İbn Aşur, Muhammed el-Fadıl, (1417/1997). et-Tefsir ve Ricaluhu.Kahire.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî, (t.y.). Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahihi’l-Buhari, (tahk: Abdülaziz b. Abdullah b. Bâz), Riyad.
• İbn Mâce, Muhammed B. Yezid, (t.y.) Sünen, Tahk. Muhammed Fuad Abdulbakî, İstanbul.
• Karakaş, Vehbi, (2002). Âlûsî’nin Tefsirinde Âyetlerin İşârî Açıdan Yorumu, basılmamış doktora tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kattan, Menna’, (1408/1998) Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’an, Riyad.
• Kaysî, Ebu’l-Abbas Ahmed b. Abdulmü’min, (1372/1953). Şerh-u Makâmâtü’l Harîrî elBasrî, Tash. Hafacî, Muhammed Abdulmü’min, Mısır.
• Kırca, Celal, (t.y.). İlimler ve Yorumlar Açısından Kur’an’a Yönelişler, İstanbul.
• Müslim B. Haccac, (1983). El-Câmiu’s-Sahih, Beyrut.
• Nesâi, Ahmed B. Şuayb,(t.y.a)., Sünenü’n-Nesâi, Beyrut.
• Râzî, Fahreddin Muhammed B. Ömer (t.y.). Et-Tefsirü’l-Kebir, Daru’l Kütübi’l-İlmiyye, Tahran
• Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman B. Ebî Bekr, el-İtkan Fî Ulûmi’l Kur’an, Tahk. Mustafa Dîbel-Buğa, Beyrut. (1952b).
• Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman B. Ebî Bekr, Târîhu’l-Hulefâ, Tahk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamit, Mısır.
• Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman B. Ebî Bekr, Tefsîri’l Kur’âni’l-Azîm Ve’s-Seb’il-Mesânî, Beyrut
• Turgut, Ali, (1991). Tefsir Usûlu ve Kaynakları, İstanbul.
• Uludağ, Süleyman, (1991a). “Tasavvuf Istılahları”, (Tercüme Ettiği Feridüddin Attar’ın Tezkiretü’l-EvliyaAdlı Eserinin Sonunda), Erdem Yayınları, İstanbul.
• Uludağ, Süleyman, (1991b) Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yay., İstanbul.
• Uludağ, Süleyman, (1969b) Sülemî Ve Tasavvufî Tefsiri, İstanbul
• Yüce, Abdulhakim, (1996). Râzî’nin Tefsirinde Tasavvuf, İzmir.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin, (1416/1996). Et-Tefsir Ve’l-Müfessirûn, III. Baskı, Beyrut.
• Zerkânî, Muhammed Abdulazîm, (1372). Menâhilu’l-İrfan Fî Ulûmi’l Kur’an, Dâru İhyâi’lKutubi’l-Arabiyye, Mısır.