Kur’an-ı Kerim’de Lağv Kelimesi ve Kullanımı

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 1, 127 - 149, 03.03.2014

Sami Kilinçli

Öz

Dil canlı bir varlık olduğu için kelimeler, kavramlar fikrî, sosyal ve siyasal olayların etkisiyle zaman içerisinde anlam değişimine, genişlemesine ve daralmasına uğramaktadırlar. Kelimelerin ilk/aslî anlamının değişmesi, unutulması, yeni anlamların aslî anlam gibi anlaşılması metnin anlam dünyasının değişimiyle sonuçlanmaktadır. Bu durumda metnin ilk/direkt muhataplarının anladıklarıyla sonraki muhataplarının anladıkları değişmiş olmaktadır. Kelimeler ve kavramlardaki anlam değişimi olgusu Kur’an’ı Kerim için de geçerlidir. Nüzul zamanından günümüze kadar geçen dönemde yapılan tefsir ve te’vil faaliyetleri sürecinde bazı ayetlere ve kelimelere yüklenen anlamlarda değişmeler olmuştur. Kur’an-ı Kerim’de geçen “lağv” kelimesinin da anlam değişimine uğradığını düşünüyoruz. Bundan dolayı bu makalede “lağv” kelimesinin nüzul dönemindeki anlamı, klasik ve son dönemde yazılan tefsirlerdeki anlaşılma şekilleri ve meallerde nasıl çevrildiği, dolayısıyla tarih içerisinde gerçekleşen anlam değişimi tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, tefsir, lağv, kelime, kavram

Kur’an-ı Kerim’de Lağv Kelimesi ve Kullanımı

Öz

Kaynakça

• Atay, Hüseyin, Kutluay, Yaşar, Kur’an’ı Kerim ve Türkçe Anlamı, Ankara, 1985.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’an’ı Kerim’in Türkçe Meâlisi ve Tefsiri, İstanbul, 1990.
• Cevherî, İsmail b. Hammad, es-Sıhah Tâcu’l-Lügati ve Sıhâhu’l-Arabiyye, III. Baskı, Beyrut, Dâru’l-İlm, 1948.
• Ebüssuûd, Muhammed el-İmâdî, İrşadü’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâyâ’l-Kitâbi’l-Kerîm, thk. Abdulkadir Ahmed Atâ, Riyad, trs.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyad b. Abdullah, Meâni’l-Kur’an, thk. İbrahim Şemsuddin, Beyrut, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2002.
• Ebu Ubeyde, Ma‘mer b. Müsennâ, Mecâzu’l-Kur’an, I. Baskı, Mısır, 1954.
• Feyizli, Hasan Tahsin, Feyzu’l-Furkan Kur’an Meâli, İstanbul, 2001.
• Fîruzabâdî, Mecduddin Muhammed b. Ya‘kub, Besâiru Zevi’t-Temyîz fî Letâifi’l-Kitâbi’lAzîz, thk. Muhammed Ali en-Neccâr, Beyrut, Mektebetu’l-İlmiyye, trs.
• Hamidullah, Muhammed, Aziz Kur’an, çev. Abdulaziz Hatip, Mahmut Kanık, İstanbul,2000.
• Hayrat Neşriyat İlmî Araştırma Merkezi Meâl Heyeti, Kur’an’ı Kerim ve Muhtasar Meâli, İstanbul, 2001.
• Heyet (Hayreddin Karaman, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kâfi Dönmez, Sadrettin Gümüş) Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, Ankara, 2006.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemaluddin Abdurrahman Ali, Zâdu’l-Mesîr fi İlmi’t-Tefsir, Beyrut, el-Mektebu’l-İslamî, 1948.
• …………, Nüzhetu’l-E‘yuni’n-Nevâzir fî İlmi’l-Vucûh ve’n-Nezâir, thk. Muhammed Abdulkerim Kâzım er-Râdî, II. Baskı, Beyrut, Müessetu’r-Risale, 1985.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İmâduddîn İsmâil, Tefsîru Kur’ani’l-Azîm, thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed ve diğerleri, trs.
• İsfahânî, er-Râğıb, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’an, thk. Muhammed Halil Aytânî, IV. Baskı, Beyrut, Dâru’l-Ma‘rife, 2005.
• İslamoğlu, Mustafa Hayat Kitabı Kur’an Gerekçeli Meal Tefsir, İstanbul, XI. Baskı, İstanbul,2012.
• Keskin, Hasan, Kur’an’da Lağv Kavramı, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı. IV, Sivas, 2000, s. 129-150.
• Kilinçli, Sami, Mekkî Surelerde Mü’min Kimliğinin Oluşumu ve Gayrimüslimlerle İlişkileri, Araştırma Yay., Ankara, 2013.
• Koçyiğit, Talat, Kur’an’ı Kerim ve Türkçe Meali, Ankara, 1997.
• Kutup, Seyyid, Fî Zilâli’l-Kur’an, çev. Salih Uçan, Vahdettin İnce, Mehmet Yolcu, I. Baskı, Dünya Yayıncılık, İstanbul, 1991.
• Mevdudî, Tefhimu’l-Kur’an, çev. Kayanî, Muhammed Han ve diğerleri, II. Baskı, İstanbul, İnsan Yayınları, 1991.
• Mukâtil, Ebu’l-Hasen b. Süleyman, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, thk. Ahmad Ferid, I. Baskı, Beyrut, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2003.
• Mustafavî, Hasen, et-Tahkîk fî Kelimâti’l-Kur’âni’l-Kerim, Tahran, Merkezü Neşr Âsaru’lAllame Mustafavî, 1973.
• Râzî, Fahruddîn İbn Ziyâuddîn b. Ömer Muhammed, Mefâtihu’l-Ğayb, I. Baskı, Beyrut, Dâru’l-Fikr, 1981.
• Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetu’t-Tefâsîr, çev. Sadreddin Gümüş, Nedim Yılmaz, İstanbul,1995.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr Câmiu’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’an, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Dâru Hicr, trs.
• Yavuz, Ali Fikri, Kur’an’ı Kerim ve İzahlı Meâli Âlisi, III. Baskı, İstanbul, 1967.
• Yazır, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, I. Baskı, İstanbul, Yenda Yayın-Dağıtım, 2000.
• Zebîdî, Muhammed Murtezâ el-Huseynî Tâcu’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, thk. Abdussettar Ahmed, Kuveyt, Matbaatu Hukumeti Kuveyt, 1965.
• Zeccâc Ebû İshak İbrahim b. Seriyy, Meani’l-Kur’an ve ‘İrâbuhû, thk. Abdulcelil Abduh Şelebî, Beyrut, Âlemu’l-Kütüp, 1988
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzil, Beyrut, Dâru’lMa’rife, 2008.
• …………Esâsu’l-Belâğa, Beyrut, 1979.