Hadislerin Anlaşılmasında Bağlamın Önemi

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 2, 169 - 190, 27.11.2015

Kemal Özcan

Öz

Bir metnin anlaşılabilmesi için onun, kim tarafından, kime, hangi sıfatla, nerede, ne zaman ve niçin söylendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Aynı durum Hz. Peygamberin hadisleri için de geçerlidir. Zira elimizdeki hadis metinlerini doğru anlayabilmek ve Hz. Peygamberin maksadını kavrayabilmek, söz konusu soruların cevaplarına ulaşılmak ile mümkün olacaktır. Bu yöntem uygulanmadığında iki hataya düşüldüğü görülmektedir. Birincisi hadislerin zaman ve mekân üstü olduğu düşüncesiyle tarihsel bağlamın göz ardı edilmesidir. Diğeri ise Hz. Peygamberin I./VII. yüzyıl coğrafyasında yaşayan insanları muhatap alarak söylediği bazı ifadelerin günümüz değer yargılarıyla eleştiriye tabi tutulmasıdır. Bu makalede hadislerin doğru anlaşılabilmesi için, onların dile getirildikleri dönemin şartlarının bilinmesi gerekliliği üzerinde durulmuş ve bu durum örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, sünnet, bağlam, coğrafya, câhiliye, kültür

Hadislerin Anlaşılmasında Bağlamın Önemi

Öz

Kaynakça

• Abdurrazzâk b. Hemmâm, Ebû Bekr es-San'ânî, el-Musannef, Beyrut, 1403.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, el-Müsned, thk. Şuayb el-Arnaut, Adil Mürşid vd., Müessesetü'r-Risâle, y.y., 2001.
• Aruçi, Muhammed, "Sâibe", DİA, İstanbul, 2008, Cilt: 35, ss. 542-543.
• Ateş, Ali Osman, İslam'a Göre Câhiliye ve Ehl-i Kitab Örf ve Âdetleri, İstanbul, 1996.
• el-Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd, Umdetü'l-Kârî Şerhu Sahîhi'l-Buhârî, Dâru İhyâî't-Türasi'l-Arabî, Beyrut, t.y.
• el-Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne, Şerhu's-Sünne, thk. Şuayb el-Arnaut, Muham- med Züheyr eş-Şaviş, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut, 1983.
• el-Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail, el-Câmiu's-Sahîh, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır, y.y., 1422.
• Büyükcoşkun, Kudret, "Arabistan" DİA, İstanbul, 1991, Cilt: 3, ss. 248-252.
• el-Câbirî, Muhammed Âbid, Arap-İslâm Aklının Oluşumu, çev. İbrahim Akbaba, İstanbul, 2001.
• ed-Dârekutnî, Ebü'l-Hasen Ali b. Ömer b. Ahmed, Sünenü'd-Dârekutnî, Beyrut, 2004.
• Döndüren, Hamdi, "Îlâ", DİA, İstanbul, 2000, Cilt: 22, ss. 61-62.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş'as es-Sicistânî, Sünen, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülha- mid, Dâru'l-Fikr, y.y., t.y.
• Erdoğan, Mehmet, Vahiy-Akıl Dengesi Açısından Sünnet, İstanbul, 2009.
• Eroğlu, Muhammed, "Hâmî", DİA, İstanbul, 1997, Cilt: 15, s. 457.
• Erul, Bünyamin, Sahabenin Sünnet Anlayışı, Ankara, 2010.
• Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdillâh, Mefâtîhu'l-Gayb, Beyrut, 1420.
• Görmez, Mehmet, Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Soru- nu, Ankara, 2014.
• el-Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed, Mealimü's-Sünen, Haleb, 1932.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdilazîz ed-Dımaşkî, Reddü’l-Muhtar alâ'd- Dürri’l-Muhtar, Beyrut, 1992.
• İbn Battal, Ebü’l-Hasen Alî b. Halef, Şerhu Sahihi'l-Buhârî, thk. Ebû Temim Yasir b. İbrâhim, Mektebetü'r-Rüşd, Riyad, 2003.
• İbn Dakîkü'l-Îd, Ebü'l-Feth Takıyyüddin Muhammed b. Ali, İhkamü'l-Ahkâm Şerhi Umdeti'l- Ahkâm, y.y., t.y.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr, Musannef, thk. Muhammed Avvame, y.y., t.y.
• İbn Hacer, Ebü'l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed el-Askalânî, Fethü'l-Bari bi-Şerhi Sahîhi'l-Buhârî, Dâru'l-Ma'rife, Beyrut, 1379.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd ez-Zâhirî, el-Muhallâ bi'l-Âsâr, Dâru'l- Fikr, Beyrut, t.y.
• İbn Kayyım el- Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn, Zadü’l- Me’ad, Müessesetü'r-Risale, Beyrut, 1994.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezid el-Kazvînî, Sünenu İbn Mâce, thk. Muham- med Fuâd Abdilbâkî, Dâru İhyai'l-Kütübi'l-Arabiyye, y.y., t.y.
• İbnü'l-Hümâm, Kemâleddîn Muhammed b. Abdilvâhid, Fethu'l-Kadîr, Dâru'l-Fikr, y.y., t.y.
• Kâdî İyâz, Ebü'l-Fazl İyaz b. Mûsâ, İkmalü'l-Mu'lim bi-Fevaidi Müslim, y.y., t.y.
• el-Karadâvî, Yusuf, el-Helâl ve'l-Harâm fi'l-İslâm, Beyrut, 1994.
• el-Karadâvî, Yusuf, Sünneti Anlamada Yöntem, çev. Bünyamin Erul, İstanbul, 2009.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdillâh, el-Muvatta, Dâru İhyai't-Turasi'l-Arabî, Beyrut, 1985.
• el-Mâverdî, Ebü'l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habib, el-Havi'l-Kebir Hüve Şerhu Muhtasa- ri'l-Müzeni, thk. Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdülmevcud, Dârü'l- Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1999.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc, el-Câmiu's-Sahîh, Beyrut, t.y.
• en-Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed, es-Sünenü'l-Kübra, Beyrut, 2001.
• en-Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref, el-Minhac Şerhu Sahîhi Müslim, Dâru İhyai't- Turasi'l-Arabî, Beyrut, 1392.
• Özcan, Kemal, Müslim'e Yöneltilen Eleştiriler, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2014.
• Öztürk, Mustafa, Kur'an'ı Kendi Tarihinde Okumak, Ankara, 2004.
• es-Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl, el-Mebsût, Beyrut, 1993.
• eş-Şâtıbî, Ebû İshak İbrâhim b. Musa, el-Muvâfakât, Dâru İbn Affan, y.y., 1997.
• et-Taberânî, Ebü'l-Kâsım Süleyman b. Ahmed, el-Mu'cemü'l-Kebir, thk. Hamdi Abdülme- cid es-Selefî, Kâhire, t.y.
• et-Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed, Şerhu Meâni'l-Âsâr, thk. Muhammed Seyyid Cadülhak, Muhammed Zühri en-Neccâr, y.y., 1994.
• et-Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed, Şerhu Müşkili'l-Âsâr, thk. Şuayb el-Arnaut, Müessesetü'r- Risâle, Beyrut, 1994.
• et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre, Sünen, Mısır, 1975.
• Yazıcı, İshak, "Bahîre" DİA, İstanbul, 1991, Cilt: 4, s. 487.