KÜRESELLEŞMIŞ DEĞER YASASI: KIYISI OLMAYAN MARX

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 2, 834 - 840, 25.12.2020

Tamer Yıldırım

Öz

Eser, 2011 yılında Fransızca olarak basılan kitabın Türkçeye çevirisidir. 2018 yılında ölen Mısır kökenli, Fransa’da çalışmalarını ortaya koyan Samir Amin (1931-2018), Marksist düşünceye mensup bir akademisyen olarak uzun süre görev yapmıştır. Sol düşünce alanında önemli bir entelektüel olarak da değerlendirilen Amin’in yazdığı eserlerin çoğu dilimize çevrilmiştir. Burada değerlendireceğimiz eser, aslında yazarın düşüncelerinin son aşamasının niteliğini/içeriğini bizlere sunmaktadır. Yazarın düşüncelerinin ve eserde verilen bilgilerin tam olarak anlaşılması için daha önce konuyla ilgili yazdıklarının belli ölçüde bilinmesi gerekmektedir. Fakat yazar, daha önceki eserleri ve ilgili konuların içeriğini ana hatlarıyla burada sunduğundan dolayı bu tür bir eksikliği de mümkün olduğunca en az seviye indirmeye çalışmıştır. Yani metin içinde eserler arası bağlantıyı kurma ve teorinin bütünlüğünü gösterme çabasını açık bir şekilde görmekteyiz. Yazar, kendi eserini yine kendisi değerlendirmiştir. Samir Amin Anlatıyor: Ezilen Halkların Sömürülen Sınıfların Organik Aydını adıyla Türkçeye çevrilen eserinde geçen mülakatında Küreselleşmiş Doğa Yasası kitabını teorisinin son basamağını oluşturan fikirleri içerdiğini şu şekilde ifade etmektedir: “İlk aşama 1954-56 yılları arasındaki doktora tez konusu da olan Accumulation on a World Scale (Dünya Ölçeğinde Birikim)dir. 1973’teki ikinci aşama Le Développement İnégal (Eşitsiz Gelişme), bu aşama aslında dünya kapitalizminin ve azgelişmişliğin oluşumuna dair tarihsel bir vizyonun geliştirilmiş versiyonunu içermektedir. 1976’da La Nation Arabe, Nationalisme et Luttes de Classes (Sınıf ve Ulus) adlı eserinde yine eşitsiz gelişmeyi özellikle Asya ve Afrika'daki sosyal dönüşmeyi özellikle modernite öncesi kapitalist küreselleşmeye vurgu yaparak yeniden ele almaktadır”. Dördüncü ve son aşamada burada değerlendireceğimiz La Loi la Valeur Mondialisée (Küreselleşmiş Doğa Yasası). Bu kitaplar aslında onun düşüncesinin farklı aşamalarını oluşturmakta, her eser bir anlamda küreselleşen değer yasasının temel kavramlarının derinleştirilmesini içermektedir. Teorisinin son aşamasını oluşturan değerlendirdiğimiz kitabında, genel olarak “değer yasasının temel statüsü”nü, faiz, para, devlet, toprak rantı bölümü ve dünya ölçeğinde birikim ve emperyalist rant’ı derinlemesine incelemeye çalışmıştır. Kitabın alt başlığı Kıyısı Olmayan Marx’tır yani Marx tarihin ilerleyen her aşamasında kendi zamanında da olduğu gibi eksiktir. Yapılması gereken zamanın şartlarına bağlı olarak bu eksik olan veya düzeltilmesi gereken kısımların ele alınarak değerlendirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Samir Amin, Marx, Değer

Kaynakça

• Samir Amin, Küreselleşmiş Değer Yasası: Kıyısı Olmayan Marx (La Loi de la Valeur Mondialisée), Çev. Fikret Başkaya, Yordam Kitap: İstanbul, 2018.