Öz
انطلقت موجة اجتماعية فكرية في نهاية السبعينات لاستعادة إحياء العلوم الشرعية والالتزام الديني فكريا وعمليا، سياسيا واجتماعيا، وظهرت تيارات فكرية خاضت النشاط الدعوي والجمعوي والتنظير الفكري للمجتمع الإسلامي، في سعي لتأصيل الهوية الإسلامي للفرد المسلم، وتحريره من التبعية الفكرية والثقافية والاجتماعية للتيارات الوافدة؛ من الشيوعية شرقا، والرأسمالية الليبرالية غربا، ومجابهة للتيارات التغريبية.
فظهرت مشاريع قومية، ودينية، وكلها تحاول الانطلاق بالنظرة الخلدونية المنهجية، مع الاستفادة من الدراسات المعاصرة وفق قيم ومبادئ الهوية العربية أو الإسلامية. ومن أشهر المشاريع في العلوم الاجتماعية مشروع إسلاميَّة المعرفة، حيث أصبحَتْ إسلاميَّة المعرفة واحدةً من القضايا الرئيسة للبحث الأكاديمي.
نسعى في هذه الورقة لاستقراء الأطاريح النهضوي لمناهج المدرسة الإسلامية في العلوم الاجتماعية عبر تفحص أحدث تياراتها الفكرية الأكاديمية، وفق منهج وصفي تحليلي مقارن، بهدف بيان ثمرات المشروع ونقائصه والتعديلات التي طرأت على تطويره.
Anahtar Kelimeler
العلوم الاجتماعية إسلامية العلوم الاجتماعية البراديغم النموذج المعرفي
Kaynakça
- Abdüsselam, Târık es-Sâdık. İlmü’l-ictimâi’l-İslâmî” Dirâsât İslâmiyye, (Erişim: 9 Eylül 2022) https://sites.google.com/site/socioelger1/drasat-aslamyte?tmpl=%2Fsystem%2Fapp%2Ftemplates%2Fprint%2F&şovPrintDielog=1.
- Amizyân, Muhammed Muhammed. Mehecü’l-bahsi’l-ictimâî beyne’l-vaziyye ve’l-mi’yâriyye. Virginia: el-Ma’hedü’l-‘âlemî li’l-fikri’l-İslâmî, 1991.
- Bilîl, Abdülkerim. "Eslimetü’l-ma’rife: iâdetü siyâgati’l-mustalah”. www.elukah.net، 10:40:00 AM. http://vvv.elukah.net/şaria/0/7442/'aslamati-elmaerifati-'iieadati-siaġati-elmustelaha/.
- Bû Hilal, Abdülhalim. "min eslimetü’l-‘ulûm ile’l-‘ulûm vufka’l-fıtra". El-‘ulûmü’l-ictimâiyye Dergisi, 13, (8 Şubat, 2020): 159-70. https://vvv.ascp.cerist.dz/en/article/109743.
- Delyû, Fudayl. İlmü’l-ictimâ mine’t-tağrîb ile’t-tasîl. Kasantina, Dârü’l-Ma’rife, 1996.
- Fârukî, İsmail. İslâmiyyetü’l-ma’rife; el-Mebâdiü’l-‘âmme ve huttatü’l-‘amel, Vaşinton: el-Ma’hedü’l-‘âlemî li’l-fikri’l-İslâmî, 1987.
- Fârukî, İsmail. Siyâgatü’l-‘ulûm siyâgatün İslâmiyye. 31 Virginia: el-Ma’hedü’l-‘âlemî li’l-fikri’l-İslâmî, 1992.
- Hacı, Mubaraka, Belîl abdülkerim. “Ehemmiyetü şebeketi’l-‘alâkati’l-ictimâiyye fî felsefeti’t-tağyîr ‘inde Mâlik b. Nebî” fî ehemmiyeti şebeketi’l-‘Alâkâti’l-ictimâiyye fî felsefeti’t-tağyîr ‘inde Mâlik b. Nebî., 3:522-53. Malatya İlahiyat Fakültesi, 2020.
- Halil, İmadüddin. Medhal ilâ İslâmiiyeti’l-ma’rife. Riyad: ed-Dârü’l-Âlemiyye li’l-kitâbi’l-Arabî, 1992.
- Hamdâvî, Cemil. Nazariyyâtü ‘ilmi’l-ictimâ. Riyad: Dârü’l-Alüka, 2015.
- Hân, Muhtadir. “Devrü ‘ulemâi’l-ictimâ fi’l-müctemeâti’l-İslâmî” Sahîfetü’-Vasat el-Bahreyniyye, 9 Ekim 2003.
- Hanefî, Sârî. Eslimetü ve tasîlü’l-‘ulûmi’l-ictimâiyye: Dirâse fî ba’zi’l-işkâliyyât” el-Mi’yâr, 27 Kasım 2015.
- İbrahim, Şiblî, Bû ‘Amâme İsmail. "et-Ta’sîlü’l-İslâmî li’l-‘ulûmi’l-insâniyye ve’l-ictimâ’iyye (Mukâraba istîmolociyye)". Et-terbiyye ve’l-istîmolociyye 5/8 (30 Haziran, 2015): 194-211. https://vvv.ascp.cerist.dz/en/article/43842.
- Mutayrî, Mansûr Züveyd. Es-Siyâgatü’l-İslâmî li-‘ilmi’l-ictimâ. 1 Kitâbü’l-ümme. Davha: Katar, İslâmi İşler ve Vakıf İşleri Bakanlığı, 1413.
- Sâfî, Lüî. “İslâmiyyetü’l-ma’rife mine’l-mebâdii’l-ma’rifiyye ile’t-tarâiki’l-icrâiyye” İslâmiyyetü’l-Ma’rife, 1996.
- Şerîfeyn, İmâd Abdullah Muhammed. “Eslimetü’l-‘ulûmi’n-nefsiyye ve’l-ictimâ’iyye ‘inde’l-Fârûkî”. el-Câmi’atü’l-İslâmiyye Dergisi, 2013.
- Telîdî, Bilal. "Hel necaha’l-İslâmiyyûn fî eslimeti’l-ma’rife ? Kırâa fi’l-mesâr" 21. Nisan, 2020. https://arabi21.com/story/1262992/hil-ncah-el'iislamiuvna-fi-'aslamati-elmaerifati-kira'ati-fi-elmasari.
- Tüvîtî, Sinâ Ahmed Ali. “Tahlîlü muhtava kütübi’l-‘ulûm li’s-sufûf min (7-9) fî davi’l-manzûri’l-İslâmî”. Yüksek Lisans Tezi, Sana Üniversitesi/Yemen 2008.
Öz
At the end of the seventies, a socio-intellectual wave was launched to restore the revival of sharia sciences and religious commitment intellectually, practically, politically and socially. Intellectual currents emerged that engaged in advocacy, collective activity and intellectual theorizing of the Islamic community. These currents aimed to try consolidating the Islamic identity of the Muslim individual, saving him from the idea, cultural and social dependence of foreign currents such as communism in the east and liberal capitalism in the west and also confronting the currents coming from the West. As a result of this, national and religious projects have emerged, all of which are trying to start with the systematic khaldonian view whereas benefiting from contemporary studies in accordance with the values and principles of Arab or Islamic identity. One of the most famous projects in the Social Sciences is the Islamization of Knowledge Project, where the Islamization of knowledge has become one of the main issues of academic research. This paper seeks to extrapolate the Islamization of science, the most modern academic thought current in Islamic social sciences, and the reform theses. In order to reveal deficiencies and changes in the development of this project, the comparative analysis method was utilized.
Anahtar Kelimeler
Social sciences Islamization of social sciences Paradigm cognitive model
Kaynakça
- Abdüsselam, Târık es-Sâdık. İlmü’l-ictimâi’l-İslâmî” Dirâsât İslâmiyye, (Erişim: 9 Eylül 2022) https://sites.google.com/site/socioelger1/drasat-aslamyte?tmpl=%2Fsystem%2Fapp%2Ftemplates%2Fprint%2F&şovPrintDielog=1.
- Amizyân, Muhammed Muhammed. Mehecü’l-bahsi’l-ictimâî beyne’l-vaziyye ve’l-mi’yâriyye. Virginia: el-Ma’hedü’l-‘âlemî li’l-fikri’l-İslâmî, 1991.
- Bilîl, Abdülkerim. "Eslimetü’l-ma’rife: iâdetü siyâgati’l-mustalah”. www.elukah.net، 10:40:00 AM. http://vvv.elukah.net/şaria/0/7442/'aslamati-elmaerifati-'iieadati-siaġati-elmustelaha/.
- Bû Hilal, Abdülhalim. "min eslimetü’l-‘ulûm ile’l-‘ulûm vufka’l-fıtra". El-‘ulûmü’l-ictimâiyye Dergisi, 13, (8 Şubat, 2020): 159-70. https://vvv.ascp.cerist.dz/en/article/109743.
- Delyû, Fudayl. İlmü’l-ictimâ mine’t-tağrîb ile’t-tasîl. Kasantina, Dârü’l-Ma’rife, 1996.
- Fârukî, İsmail. İslâmiyyetü’l-ma’rife; el-Mebâdiü’l-‘âmme ve huttatü’l-‘amel, Vaşinton: el-Ma’hedü’l-‘âlemî li’l-fikri’l-İslâmî, 1987.
- Fârukî, İsmail. Siyâgatü’l-‘ulûm siyâgatün İslâmiyye. 31 Virginia: el-Ma’hedü’l-‘âlemî li’l-fikri’l-İslâmî, 1992.
- Hacı, Mubaraka, Belîl abdülkerim. “Ehemmiyetü şebeketi’l-‘alâkati’l-ictimâiyye fî felsefeti’t-tağyîr ‘inde Mâlik b. Nebî” fî ehemmiyeti şebeketi’l-‘Alâkâti’l-ictimâiyye fî felsefeti’t-tağyîr ‘inde Mâlik b. Nebî., 3:522-53. Malatya İlahiyat Fakültesi, 2020.
- Halil, İmadüddin. Medhal ilâ İslâmiiyeti’l-ma’rife. Riyad: ed-Dârü’l-Âlemiyye li’l-kitâbi’l-Arabî, 1992.
- Hamdâvî, Cemil. Nazariyyâtü ‘ilmi’l-ictimâ. Riyad: Dârü’l-Alüka, 2015.
- Hân, Muhtadir. “Devrü ‘ulemâi’l-ictimâ fi’l-müctemeâti’l-İslâmî” Sahîfetü’-Vasat el-Bahreyniyye, 9 Ekim 2003.
- Hanefî, Sârî. Eslimetü ve tasîlü’l-‘ulûmi’l-ictimâiyye: Dirâse fî ba’zi’l-işkâliyyât” el-Mi’yâr, 27 Kasım 2015.
- İbrahim, Şiblî, Bû ‘Amâme İsmail. "et-Ta’sîlü’l-İslâmî li’l-‘ulûmi’l-insâniyye ve’l-ictimâ’iyye (Mukâraba istîmolociyye)". Et-terbiyye ve’l-istîmolociyye 5/8 (30 Haziran, 2015): 194-211. https://vvv.ascp.cerist.dz/en/article/43842.
- Mutayrî, Mansûr Züveyd. Es-Siyâgatü’l-İslâmî li-‘ilmi’l-ictimâ. 1 Kitâbü’l-ümme. Davha: Katar, İslâmi İşler ve Vakıf İşleri Bakanlığı, 1413.
- Sâfî, Lüî. “İslâmiyyetü’l-ma’rife mine’l-mebâdii’l-ma’rifiyye ile’t-tarâiki’l-icrâiyye” İslâmiyyetü’l-Ma’rife, 1996.
- Şerîfeyn, İmâd Abdullah Muhammed. “Eslimetü’l-‘ulûmi’n-nefsiyye ve’l-ictimâ’iyye ‘inde’l-Fârûkî”. el-Câmi’atü’l-İslâmiyye Dergisi, 2013.
- Telîdî, Bilal. "Hel necaha’l-İslâmiyyûn fî eslimeti’l-ma’rife ? Kırâa fi’l-mesâr" 21. Nisan, 2020. https://arabi21.com/story/1262992/hil-ncah-el'iislamiuvna-fi-'aslamati-elmaerifati-kira'ati-fi-elmasari.
- Tüvîtî, Sinâ Ahmed Ali. “Tahlîlü muhtava kütübi’l-‘ulûm li’s-sufûf min (7-9) fî davi’l-manzûri’l-İslâmî”. Yüksek Lisans Tezi, Sana Üniversitesi/Yemen 2008.
Öz
Yetmişli yılların sonunda, şer’î ilimlerin ve dindarlığın entelektüel, ilmi, politik ve sosyal olarak yeniden ihyası için sosyo-entelektüel bir dalga başladı. Müslüman toplum için tebliğ ve toplumsal çalışmalar ile fikri teori geliştiren entelektüel akımlar ortaya çıktı. Bu akımlar Müslüman bireyin İslami kimliğini sağlamlaştırmaya; onu doğuda komünizm, batıda liberal kapitalizm gibi yabancı akımların fikri, kültürel ve toplumsal bağımlılığından kurtarmaya ve Batıdan gelen akımlarla yüzleşmeye çalıştı. Bunun sonucunda dini ve milli projeler ortaya çıktı. Bunların hepsi bir taraftan Arap ya da İslam kimliğinin değer ve ilkelerine uygun çağdaş çalışmalardan yararlanırken, diğer taraftan sistematik haldûnî bakış açısından hareket ediyordu. Sosyal bilimler alanındaki en ünlü projelerden biri, bilginin İslamileştirilmesi projesiydi. Bu proje akademik araştırmaların temel konularından biri haline geldi. Bu makale İslami sosyal bilimlerdeki en modern akademik düşünce akımı olan bilimin İslamileştirilmesi projesini ve reform tezlerini incelemeye çalışmaktadır. Bu projenin sonuçları, eksiklikleri ve gelişiminde meydana gelen değişimleri göstermek amacıyla, karşılaştırmalı analiz yöntemi kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Sosyal bilimler Sosyal bilimlerin İslamileştirilmesi Paradigma Bilişsel model
Kaynakça
- Abdüsselam, Târık es-Sâdık. İlmü’l-ictimâi’l-İslâmî” Dirâsât İslâmiyye, (Erişim: 9 Eylül 2022) https://sites.google.com/site/socioelger1/drasat-aslamyte?tmpl=%2Fsystem%2Fapp%2Ftemplates%2Fprint%2F&şovPrintDielog=1.
- Amizyân, Muhammed Muhammed. Mehecü’l-bahsi’l-ictimâî beyne’l-vaziyye ve’l-mi’yâriyye. Virginia: el-Ma’hedü’l-‘âlemî li’l-fikri’l-İslâmî, 1991.
- Bilîl, Abdülkerim. "Eslimetü’l-ma’rife: iâdetü siyâgati’l-mustalah”. www.elukah.net، 10:40:00 AM. http://vvv.elukah.net/şaria/0/7442/'aslamati-elmaerifati-'iieadati-siaġati-elmustelaha/.
- Bû Hilal, Abdülhalim. "min eslimetü’l-‘ulûm ile’l-‘ulûm vufka’l-fıtra". El-‘ulûmü’l-ictimâiyye Dergisi, 13, (8 Şubat, 2020): 159-70. https://vvv.ascp.cerist.dz/en/article/109743.
- Delyû, Fudayl. İlmü’l-ictimâ mine’t-tağrîb ile’t-tasîl. Kasantina, Dârü’l-Ma’rife, 1996.
- Fârukî, İsmail. İslâmiyyetü’l-ma’rife; el-Mebâdiü’l-‘âmme ve huttatü’l-‘amel, Vaşinton: el-Ma’hedü’l-‘âlemî li’l-fikri’l-İslâmî, 1987.
- Fârukî, İsmail. Siyâgatü’l-‘ulûm siyâgatün İslâmiyye. 31 Virginia: el-Ma’hedü’l-‘âlemî li’l-fikri’l-İslâmî, 1992.
- Hacı, Mubaraka, Belîl abdülkerim. “Ehemmiyetü şebeketi’l-‘alâkati’l-ictimâiyye fî felsefeti’t-tağyîr ‘inde Mâlik b. Nebî” fî ehemmiyeti şebeketi’l-‘Alâkâti’l-ictimâiyye fî felsefeti’t-tağyîr ‘inde Mâlik b. Nebî., 3:522-53. Malatya İlahiyat Fakültesi, 2020.
- Halil, İmadüddin. Medhal ilâ İslâmiiyeti’l-ma’rife. Riyad: ed-Dârü’l-Âlemiyye li’l-kitâbi’l-Arabî, 1992.
- Hamdâvî, Cemil. Nazariyyâtü ‘ilmi’l-ictimâ. Riyad: Dârü’l-Alüka, 2015.
- Hân, Muhtadir. “Devrü ‘ulemâi’l-ictimâ fi’l-müctemeâti’l-İslâmî” Sahîfetü’-Vasat el-Bahreyniyye, 9 Ekim 2003.
- Hanefî, Sârî. Eslimetü ve tasîlü’l-‘ulûmi’l-ictimâiyye: Dirâse fî ba’zi’l-işkâliyyât” el-Mi’yâr, 27 Kasım 2015.
- İbrahim, Şiblî, Bû ‘Amâme İsmail. "et-Ta’sîlü’l-İslâmî li’l-‘ulûmi’l-insâniyye ve’l-ictimâ’iyye (Mukâraba istîmolociyye)". Et-terbiyye ve’l-istîmolociyye 5/8 (30 Haziran, 2015): 194-211. https://vvv.ascp.cerist.dz/en/article/43842.
- Mutayrî, Mansûr Züveyd. Es-Siyâgatü’l-İslâmî li-‘ilmi’l-ictimâ. 1 Kitâbü’l-ümme. Davha: Katar, İslâmi İşler ve Vakıf İşleri Bakanlığı, 1413.
- Sâfî, Lüî. “İslâmiyyetü’l-ma’rife mine’l-mebâdii’l-ma’rifiyye ile’t-tarâiki’l-icrâiyye” İslâmiyyetü’l-Ma’rife, 1996.
- Şerîfeyn, İmâd Abdullah Muhammed. “Eslimetü’l-‘ulûmi’n-nefsiyye ve’l-ictimâ’iyye ‘inde’l-Fârûkî”. el-Câmi’atü’l-İslâmiyye Dergisi, 2013.
- Telîdî, Bilal. "Hel necaha’l-İslâmiyyûn fî eslimeti’l-ma’rife ? Kırâa fi’l-mesâr" 21. Nisan, 2020. https://arabi21.com/story/1262992/hil-ncah-el'iislamiuvna-fi-'aslamati-elmaerifati-kira'ati-fi-elmasari.
- Tüvîtî, Sinâ Ahmed Ali. “Tahlîlü muhtava kütübi’l-‘ulûm li’s-sufûf min (7-9) fî davi’l-manzûri’l-İslâmî”. Yüksek Lisans Tezi, Sana Üniversitesi/Yemen 2008.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Arapça |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Ekim 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 22 Sayı: 2 |
Kaynak Göster
Correspondence Address
Cukurova University, Faculty of Theology, Balcali Campus, 01330, Saricam/Adana.