TÜRK VE MALAY ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE KADERCİLİK, UMUTSUZLUK VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 1, 202 - 224, 30.06.2024

Kübra Uğur Sezai Korkmaz

https://doi.org/10.30627/cuilah.1422624

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türk ve Malay üniversite öğrencilerinin dindarlık, kadercilik ve umutsuzluk eğilimi düzeylerinin tespit edilerek, iki kültür arasında karşılaştırma yapmaktır. Araştırma, Türk ve Malay üniversitede okuyan öğrencilerin dindarlık, kadercilik ve umutsuzluk eğilimi düzeylerini tespit ederek bu üç değişken arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmaya Türkiye’de Gaziantep Üniversitesi öğrencilerinden 340, Malezya’da Universiti Sains İslam Malaysia öğrencilerinden 417 olmak üzere toplam 757 üniversite öğrencisi katılmıştır. Dindarlık ile umutsuzluk arasında Türk öğrencilerde anlamlı bir ilişki olmadığı, Malay öğrencilerde ise olumsuz ve manidar ilişkiler var olduğu görülmüştür. Türk öğrencilerde dindarlık ile kadercilik eğilimi arasında anlamlı bir ilişki bulunmazken Malay öğrencilerde kadercilik ile dindarlık arasında olumsuz ve manidar ilişkiler var olduğu saptanmıştır. Kadercilik eğilimi ile umutsuzluk arasında her iki örneklemde de olumlu olmakla birlikte istatistiki olarak anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Türk öğrencilerde dindarlık, umutsuzluğun anlamlı bir yordayıcısı değilken Malay öğrencilerde dindarlık, umutsuzluğun negatif yönde anlamlı bir yordayıcısıdır. Türk öğrencilerde dindarlık, kaderciliğin anlamlı bir yordayıcısı değilken Malay öğrencilerde dindarlık, kaderciliğin olumsuz etkiler. Her iki örneklemde de kadercilik eğiliminin umutsuzluğun pozitif yönde anlamlı bir yordayıcısı olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, dindarlık, umutsuzluk, kadercilik eğilimi, Üniversite öğrencileri

The Relationship between Fatalism, Hopelessness and Religiosity in Turkish and Malay University Students

Öz

The aim of this study is to determine the levels of religiosity, fatalism and hopelessness tendency of Turkish and Malaysian university students and to compare the two cultures. This study investigates levels of religiousness, fatalism, and hopelessness among Turkish and Malaysian university students and examines relationships between these three variables. In all, 757 university students, 340 from Gaziantep University in Turkey and 417 from Sayyid Islam University in Malaysia, took part in the research. It was found that there was no significant relationship between religiosity and hopelessness among the Turkish students, while there was a negative and significant relationship among the Malaysian students. There was a negative and significant relationship between fatalism and religiosity among Malay students, whereas there was no significant relationship between religiosity and fatalism among Turkish students. In both samples, there was a positive but statistically significant relationship between fatalism and hopelessness. For Malay students, religiosity was a significant negative predictor of hopelessness, whereas for Turkish students, religiosity was not a significant predictor of hopelessness. Religiosity had a negative effect on fatalism among Malay students, whereas it was not a significant predictor of fatalism among Turkish students. In both samples, fatalism is a significant positive predictor of hopelessness.

Anahtar Kelimeler

psychology of religion, religiosity, hopelessness, fatalism tendency, university students

Kaynakça

• Acevedo, Gabriel A. “The Fatalistic Imagination and the Continued Salience of Religion in the Modern World: A Test of Resource Compensatıon/Resource Amplification Hypotheses Using Crossnational Data”. Sociological Spectrum 28/5 (31 Temmuz 2008), 602-624. https://doi.org/10.1080/02732170802206245
• Albayrak, Ahmet- Akdümbek Atan, Beyza. “Hükümlülerde Kader ve Kadercilik”. Kader. https://doi.org/10.18317/kaderdergi.544062
• Algül, Hüseyin - Apaydın, Yunus - Bardakoğlu, Ali. İlmihal -I- İman ve İbadetler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2002.
• Alkan, Ali Davut- Kurnaz, Salim. “Üniversite Öğrencilerinin Akademik Umutsuzluk ve Kadercilik Eğilimi Seviyelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma”. Selçuk Üniversitesi Akşehir Meslek Yüksekokulu Sosyal Bilimler Dergisi 13 (2022), 45-54.
• Ayten, Ali. “Kimlik ve Din: İngiltere’deki Türk Gençleri Üzerine Bir Araştırma”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2012), 101-119.
• Ayten, Ali - Hussain, Amjad. “Dindarlık, Çevreci Yönelim ve Çevreci Davranışlar Arasındaki İlişki: Türk ve İngiliz Örneklemler Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53 (2017), 27-44. https://doi.org/10.15370/maruifd.405066
• Baynal, Fatma. “Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (2015), 206-231.
• Beck, Aaron T. “Hopelessness and Suicidal Behavior: an Overview”. JAMA 234/11 (15 Aralık 1975), 1146. https://doi.org/10.1001/jama.1975.03260240050026
• Bıyıkoğlu, Yakup. “Zümer Suresi 53. Ayet Bağlamında Kur’an’ın Ümitsizliğe Bakışı”. Diyanet İlmî Dergi 51/2 (2015), 37-65.
• Bozkur, Binaz - Kaya, Alim. “Kadercilik Eğilimi Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 11/3 (21 Aralık 2015). https://doi.org/10.17860/efd.55137
• Chioqueta, Andrea P. - Stiles, Tore C. “The Relationship Between Psychological Buffers, Hopelessness, and Suicidal Ideation: Identification of Protective Factors”. Crisis 28/2 (Mart 2007), 67-73. https://doi.org/10.1027/0227-5910.28.2.67
• Cidade, Elívia Camurça - Moura, James Ferreira - Nepomuceno, Bárbara Barbosa - Ximenes, Verônica Morais - Sarriera, Jorge Castellá. “Poverty and Fatalism: Impacts on the Community Dynamics and on Hope in Brazilian Residents”. Journal of Prevention & Intervention in the Community 44/1 (2 Ocak 2016), 51-62. https://doi.org/10.1080/10852352.2016.1102588
• Cruz, Mario - Schulz, Richard - Pincus, Harold A. - Houck, Patricia R. - Bensasi, Salem - Reynolds, Charles F. “The Association of Public and Private Religious Involvement With Severity of Depression and Hopelessness in Older Adults Treated for Major Depression”. The American Journal of Geriatric Psychiatry 17/6 (Haziran 2009), 503-507. https://doi.org/10.1097/JGP.0b013e31819d37a9
• Çam Çelikel, Feryal- Erkorkmaz, Ünal. “Üniversite Öğrencilerinde Depresif Belirtiler ve Umutsuzluk Düzeyleri ile İlişkili Etmenler”. Nöropsikiyatri Arşivi, 122-129.
• Dağcı, Abdullah. “Üniversite Öğrencilerinin Dindarlık ve Umut Durumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 2 (2020), 9-38.
• D’Orlando, Fabio - Ferrante, Francesco - Ruiu, Gabriele. “Culturally Based Beliefs and Labor Market Institutions”. The Journal of Socio-Economics 40/2 (Nisan 2011), 150-162. https://doi.org/10.1016/j.socec.2010.12.010
• Durak, Ayşegül - Palabıyıkoğlu, Refia. “Beck Umutsuzluk Ölçeği Geçerlilik Çalışması”. Kriz Dergisi, 311-319. https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000071
• Elder, Joseph W. “Fatalism in India: A Comparison between Hindus and Muslims”. Anthropological Quarterly 39/3 (Temmuz 1966), 227. https://doi.org/10.2307/3316807
• Ellis, Lee - Wahab, Eshah A. - Ratnasingan, Malini. “Religiosity and Fear of Death: A Three‐nation Comparison”. Mental Health, Religion & Culture 16/2 (Şubat 2013), 179-199. https://doi.org/10.1080/13674676.2011.652606
• Gulec Oyekcin, Demet - Sahin, Erkan Melih - Aldemir, Ebru . “Mental Health, Suicidality and Hopelessness among University Students in Turkey”. Asian Journal of Psychiatry 29 (Ekim 2017), 185-189. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2017.06.007
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 14 Mart 2023. https://sozluk.gov.tr/
• Güven, Ömer Faruk. Ergenlerde Sigara İçme Arzusu, Öz - Yeterlik ve Dindarlık İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Heisel, Marnin J. - Flett, Gordon L. - Hewitt, Paul L. - “Social Hopelessness and College Student Suicide Ideation”. Archives of Suicide Research 7/3 (Temmuz 2003), 221-235. https://doi.org/10.1080/13811110301557
• Henkel, V. - Bussfeld, P. - Hegerl, U - Möller, H.-J - . “Cognitive-Behavioural Theories of Helplessness/Hopelessness: Valid Models of Depression?” European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience 252/5 (1 Ekim 2002), 240-249. https://doi.org/10.1007/s00406-002-0389-y
• Huen, Jenny M. Y. - Ip, Brian Y. T. - Ho, Samuel M. Y. - Yip, Paul S. F. “Hope and Hopelessness: The Role of Hope in Buffering the Impact of Hopelessness on Suicidal Ideation”. ed. Thomas Niederkrotenthaler. PLOS ONE 10/6 (24 Haziran 2015). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0130073
• İmamoğlu, Abdulvahit- Yavuz, Adem. “Üniversite Gençliğinde Dini İnanç ve Umutsuzluk İlişkisi”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUIFD) 23 (2011), 205-244.
• Jacobson, Cardell K. “Denominational and Racial and Ethnic Differences in Fatalism”. Review of Religious Research 41/1 (1999), 9. https://doi.org/10.2307/3512424
• Jamieson, Patrick E.- Romer, Dan. “Unrealistic Fatalism in U.S. Youth Ages 14 to 22: Prevalence and Characteristics”. Journal of Adolescent Health 42/2 (Şubat 2008), 154-160. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2007.07.010
• Joshanloo, Mohsen. “The Relationship between Fatalistic Beliefs and Well-Being Depends on Personal and National Religiosity: A Study in 34 Countries”. Heliyon 8/6 (Haziran 2022). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e09814
• Kacur, Mustafa- Atak, Mustafa. “Üniversite Öğrencilerinin Sorun Alanları ve Sorunlarla Başetme Yolları: Erciyes Üniversitesi Örneği”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 31 (2011), 273-297.
• Kandemir, Fatih. Umut-İyimserlik ve Dindarlık İlişkisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Kandemir, Yusuf. Kader İnancının Psikoterapik Açıdan Fonksiyonu. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Kara, Elif. Öğrenilmiş Çaresizlik Davranışının Genellenme Derecesi ile Kader İnancı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• Karslı, Bahset- Karaman, Süleyman. “Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 26/1 (15 Haziran 2022), 153-172. https://doi.org/10.18505/cuid.1080031
• Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an Açısından Fatalizm”. Hikmet Yurdu 1/1 (Ocak 2008), 87-107.
• Kavak Budak, Funda - Özdemir, Aysel. - Gültekin, Abdurrezzak - Ayhan, M. Osman - Kavak, Mustafa. “The Effect of Religious Belief on Depression and Hopelessness in Advanced Cancer Patients”. Journal of Religion and Health 60/4 (Ağustos 2021), 2745-2755. https://doi.org/10.1007/s10943-020-01120-6
• Kaya, Alim - Bozkur, Binaz. “Kadercilik Eğilimi Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 11/3 (21 Aralık 2015), 935-946. https://doi.org/10.17860/efd.55137
• Kızılarslan, Veysel. Kadercilik Ölçeğinin Türkçe Geçerlilik ve Güvenilirliği Çalışması. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Kızılgeçit, Muhammed. Yalnızlık Umutsuzluk ve Dindarlık İlişkisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Koç, Mustafa. “Diasporada Dindarlık ve Umutsuzluk: Fransalı Müslüman-Türk Azınlık Grup Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (2013).
• Korkmaz Çalışkan, Büşra. Kader Algısı ve Otoriteryen Kişilik Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021. https://openaccess.ihu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12154/2093/701054.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Kurt, Yavuz. Kur’an’da Yeis Kavramı. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Kuşeyri, İmam Ebul Kasım Abdulkerim. Risale-i Kuşeyri. çev. Ali Arslan. İstanbul: Hikmet Neşriyat, 3. Basım, 2006.
• Lester, David. “Hopelessness in Undergraduate Students around the World: A Review”. Journal of Affective Disorders 150/3 (Eylül 2013), 1204-1208. https://doi.org/10.1016/j.jad.2013.04.055
• Macit, Mustafa. Boyun Eğme-Başa Çıkma Sarkacında Kadercilik. İstanbul: Ötüken, 2014. MacLeod, Andrew K. vd. “Hopelessness and Positive and Negative Future Thinking in Parasuicide”. British Journal of Clinical Psychology 44/4 (2005), 495-504. https://doi.org/10.1348/014466505X35704
• Murphy, P. E - Ciarrocchi, Joseph W. - Piedmont , R. L. - Cheston, Sharon - Peyrot, Mark - Fitchett, G. “The Relation of Religious Belief and Practices, Depression, and Hopelessness in Persons with Clinical Depression.” Journal of Consulting and Clinical Psychology 68/6 (2000), 1102-1006. https://doi.org/10.1037/t00966-000
• Range, Lillian M.- Penton, Susan R. “Hope, Hopelessness, and Suicidality in College Students”. Psychological Reports 75/1 (Ağustos 1994), 456-458. https://doi.org/10.2466/pr0.1994.75.1.456
• Reimer, Samuel H. “A Look at Cultural Effects on Religiosity: A Comparison between the United States and Canada”. Journal for the Scientific Study of Religion 34/4 (Aralık 1995), 445. https://doi.org/10.2307/1387338
• Rideout, Elizabeth- Montemuro, Maureen. “Hope, Morale and Adaptation in Patients with Chronic Heart Failure”. Journal of Advanced Nursing 11/4 (Temmuz 1986), 429-438. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.1986.tb01270.x
• Ruiu, Gabriele. “Is Fatalism a Cultural Belief? An Empirical Analysis on the Origin of Fatalistic Tendencies”. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/41705/1/MPRA_paper_41705
• Ruiu, Gabriele. “The Origin of Fatalistic Tendencies: An Empirical Investigation”. Economıcs & Socıology 6/2 (20 Kasım 2013), 103-125. https://doi.org/10.14254/2071-789X.2013/6-2/10
• Sâbûnî, Nûreddîn. Mâtürîdiyye Akaidi. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 16. Basım, 2016.
• Scioli, Anthony - Biller, Henry B. Hope in the Age of Anxiety. Oxford: Oxford University Press, 2009.
• Shahid, Fakhra - Beshai, Shadi - Nicola, Del Rosario. “Fatalism and Depressive Symptoms: Active and Passive Forms of Fatalism Differentially Predict Depression”. Journal of Religion and Health 59/6 (Aralık 2020), 3211-3226. https://doi.org/10.1007/s10943-020-01024-5
• Shen, Lijiang - Condit, Celeste M. - Wright, Lanelle. “The Psychometric Property and Validation of a Fatalism Scale”. Psychology & Health 24/5 (Haziran 2009), 597-613. https://doi.org/10.1080/08870440801902535
• Snyder, C. R. “Reality Negotiation: From Excuses to Hope and Beyond”. Journal of Social and Clinical Psychology 8/2 (Haziran 1989), 130-157. https://doi.org/10.1521/jscp.1989.8.2.130
• Solomon, Robert C. “On Fate and Fatalism”. Philosophy East and West 53/4 (2003), 435-454. https://doi.org/10.1353/pew.2003.0047
• Spann, Marisa - Molock, Sherry Davis - Barksdale, Crystal - Matlin, Samantha - Puri, Rupa. “Suicide and African American Teenagers: Risk Factors and Coping Mechanisms”. Suicide and Life-Threatening Behavior 36/5 (Ekim 2006), 553-568. https://doi.org/10.1521/suli.2006.36.5.553
• Sullivan, Rachael A. Fatalistic beliefs and sociocultural factors as predictors of depression and hopelessness in a diverse college sample. La Verne: University of La Verne, Doktora Tezi, 2016.
• Şahin, Adem. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Umutsuzluk Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma”. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/13 (2002), 143-157.
• Şahin, Cengiz. “Eğitim Fakültesinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Umutsuzluk Düzeyleri”. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 27 (2009), 271-286.
• Şahi̇n, Emre. Üniversite Öğrencilerinde Depresyon, Umutsuzluk, Bilişsel Esneklik ve Affetmenin İncelenmesi. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Talib, Mansor Abu- Abdollahi, Abbas. “Spirituality Moderates Hopelessness, Depression, and Suicidal Behavior among Malaysian Adolescents”. Journal of Religion and Health 56/3 (Haziran 2017), 784-795. https://doi.org/10.1007/s10943-015-0133-3
• Uysal, Veysel- Ayten, Ali. “Ruhsallık Umutsuzluğu Azaltır mı? Ruhsallık-Umutsuzluk İlişkisi Üzerine Ampirik Bir İlişki”. 318-330, Karabük, 2009.
• Ünal, Nurten. Dini İnanç İbadet ve Dua’nın Umutsuzlukla İlişkisi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1998.
• Üngüren, Engin- Ehtiyar, Rüya. “Türk ve Alman Öğrencilerin Umutsuzluk Düzeylerinin Karşılaştırılması ve Umutsuzluk Düzeylerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Turizm Eğitimi Alan Öğrenciler Üzerinde Bir Araştırma”. Journal of Yasar University 4/14 (2009), 2093-2127.
• Vinas Poch, Ferran - Villar, Esperanza - Caparros, Beatriz - Cornella, Montserrat - Perez, Isabel - Juan, Jaume. “Feelings of Hopelessness in a Spanish University Population”. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology 39/4 (1 Nisan 2004), 326-334. https://doi.org/10.1007/s00127-004-0756-2
• White, Michael J. Agency and Integrality: Philosophical Themes in the Ancient Discussions of Determinism and Responsibility. Springer, 1985.
• Yapici, Asim- Bilican, F. Isil. “Depression Severity and Hopelessness among Turkish University Students According to Various Aspects of Religiosity”. Archive for the Psychology of Religion 36/1 (Şubat 2014), 53-69. https://doi.org/10.1163/15736121-12341277
• Yari, Arezoo - Zarezadeh, Yadolah - Ostadtaghizadeh, Abbas. “Prevalence of Fatalistic Attitudes toward Earthquake Disaster Risk Management in Citizens of Tehran, Iran”. International Journal of Disaster Risk Reduction 38 (Ağustos 2019), 101181. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2019.101181