Elmalılı Hamdi Yazır’s Perspective on the Concept of Martyrdom and His Qur’anic Interpretations

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 1, 330 - 346, 30.06.2025

Orhan Sarı

https://doi.org/10.30627/cuilah.1634560

Öz

In Islamic thought, martyrdom is regarded as a high rank achieved by those who sacrifice their lives for the sake of Allah. The term "shahid" means "witness" and refers to individuals who give their lives for the sake of belief in Allah. Although martyrdom is commonly associated with battle, it is not limited to those who die in war; it may also encompass individuals who persevere in faith, righteousness, and submission throughout their lives. In Elmalılı Hamdi Yazır's commentary, the concept of martyrdom is not limited to those who died in war but is considered as the reward of a life lived with faith, patience and devotion to Allah. The aim of this study is to examine Elmalılı's interpretation of martyrdom and to compare it with the views of other Islamic scholars to reveal how the understanding of martyrdom is shaped in Islamic thought. Thus, it seeks to analyse the religious and social dimensions of martyrdom and highlight the variations in its interpretation across different scholarly perspectives.

Anahtar Kelimeler

Tafsir , Qur’an , Mortyrdom , Elmalılı Hamdi Yazır , Hak Dini Kur’an Dili

ELMALILI MUHAMMED HAMDİ YAZIR’IN TEFSİRİNDE ŞEHİDLİK KONUSUNA YAKLAŞIMI

Öz

İslam’da şehitlik, Allah yolunda hayatını kaybedenlerin kazandığı yüksek bir mertebedir. Şehit, kelime olarak "tanık" anlamına gelir ve Allah’a inanç uğruna canını feda eden kişiyi ifade eder. Şehitlik, genellikle savaşla ilişkilendirilse de sadece savaşta ölenlerle sınırlı değildir; doğru yolda yaşamaya devam eden, iman ve teslimiyetini koruyan kişiler de şehit sayılabilir. Elmalılı Hamdi Yazır’ın tefsirinde şehitlik kavramı, sadece savaşta ölenlerle sınırlı kalmayıp iman, sabır ve Allah’a bağlılıkla sürdürülen bir hayatın ödülü olarak ele alınır. Bu çalışmanın amacı, Elmalılı’nın şehitliğe dair yorumlarını incelemek, diğer İslam âlimlerinin görüşleriyle karşılaştırarak İslam düşüncesinde şehitlik anlayışının nasıl şekillendiğini ortaya koymaktır. Böylece hem dini hem de toplumsal boyutlarıyla şehitlik kavramının yorum farklılıkları analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir , Kur’an , Şehitlik , Elmalılı Hamdi Yazır , Hak Dini Kur’an Dili.

Kaynakça

• Attar, Fahrettin. “Şehit”. 38/429. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Celğûm, Abdullah b. İbrâhîm. El-Mu’cemu’l Müfehres eş-Şâmile li Elfâzi’l Kur’an’u’l Kerîm. 2 Cilt. Riyad: Merkezu Tefsîru ed-Dirâsetu’l Kur’âniyye, 1. Basım, 2010.
• Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr et-Taberî. Târîhu et-Taberî. 346. 3. Mısır: Dâru’l Meârif, 2. Basım, 1967.
• Ebû Ebdullah Muhammed b. Amr b. el-Hüseyin b. el-Hüseyin et-Teymiyye er-Râzî el-Melkab Bi Fahruddîn er-Râzî. Mefâtihu’l Ğayb-et-Tefsîru’l Kebîr. 10/135. Beyrut: Dâru İhyâu et-Türâs, 3. Basım, 1420.
• Ebû İshâk Ahmed b. İbrâhim es-Sa’lebî. Tefsirû es-Sa’lebî. 33 Cilt. Cidde: Dâru et-Tefsîr, 1. Basım, 2010.
• Ebu’l Hüseyin Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali el-Vâhidî en-Nîsâbûri. et-Tefsîru’l Besît. 18/218. yy.: İmâdetu’l el-Bahsu’l İlmî, 1. Basım, 1430.
• Ebü'l-Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed El-Vâhidi, Tefsîru’l Besît, thk, heyet,İmâdetu’l Bahsu’l İlmiyye h.1430
• Halil b. Ahmed, ُEbû Abdurrahmân Amr b. Temîm el-Ferâhidî el-Basrî. Kitâbu’l Ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmi, vd. 3/398. Dâru Mektebetü el-Hilâl, 1. Basım, ts.
• İbn-i Dureyd, Ebû Bekr Muhammed b. Hüseyin el-Ezdî. Cemheretu el-Lüga. thk. Remzi Münîr Ba’albakî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l İlm lil Melâyîn, 1. Basım, 1987.
• İbn-i Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed el-Abesî el-Kûfî. Musannef. thk. Sâd b. Nâsır b. Abdulazîz Ebû Habîb eş-Şezrî. 20 Cilt. Riyad: Dâru Kunûz İşbîliyye, 1. Basım, 2010.
• İbn-i Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekr b.Eyyûb. Zâdü’l Meâd fî Hedyi Hayru’l İbâd. thk. Süleyman b. Abdillah el-Amîr, vd. 7 Cilt. Riyad, Beyrut: Dâru Atââtu’l İlm, Dâru İbn-i Hazm, 3. Basım, 2019.
• İbn-i Kesîr, Ebu’l Fidâ İsmâîl b. Amr b. Kesîr el-Kureşî el-Basrî. el-Bidâye ve’n-’Nihâye. thk. Abdullah b. Abdu’l Muhsin et-Türkî. 21 Cilt. by.: Dâru Hicr li-Tabâti ve’n-Neşr, 1. Basım, 2003.
• İbn-i Manzûr, Muhammed b. Mükerrem b. Alî Ebu’l Fazl Cemâlüddîn. “Lisanu’l Arab”. 3/242. Beyrut: Dâru Sadr, 3. Basım, 1414.
• El-Kurtûbî, Muhammed b. İsâ b. Ahmed b. Esbağ Ebû Abdullah b. el-Menâsif el-Ezdî. El-İncâd fî Ebvâbi’l Cihâd ve Tafsîli Ferâizuhû ve Sünenühû ve Zikrü Cümelü min Âdâbihî ve Levâhiku Ehkâmühû. thk. Meşhûr b. Hasan Âl-i Süleyman vd. yy.: Dâru’l İmâm Mâlik Müessetü er-Reyyân, 1431.
• Mustafa Bilgin. “Hak Dini Kur’an Dili”. Hak Dini Kur’an Dili. 15/153. İstanbul, 1997.
• Mustafa Özel. “Elmalı’nın Tefsir Metodolojisi”. Diyanet İlmi Dergi 51/3 (2015), 34.
• Okumuş, Mesut. “Büyük Kur’an Mütefekkiri Elmalılı M. Hamdi Yazır”. Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın Hayatı İlmî Kişiliği ve Eserleri. 7-30. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1. Basım, 2017.
• Suveyyânî, Ebû Ömer Muhammed b. Hamd es-. es-Sîretü en-Nabeviyye. 1 Cilt. by.: Medâr el-Vatan, 1. Basım, 2011.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır”. Elmalılı Muhammed Hamdi (TDV Yayınları). C. 11. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Kitabevi, 547.-548. Basım, 1971.