Yünlü ve Pamuklu Kumaşların Yer Fıstığı Tohum Kabuğuyla Boyanması ve Renk Haslıklarının İncelenmesi

Yıl 2022, , 143 - 157, 29.03.2022

Halil Özdemir

https://doi.org/10.21605/cukurovaumfd.1095006

Öz

Çalışma kapsamında ilk önce ham ve kurutulmuş fıstık tohum kabukları tedarik edilmiş, daha sonra kabuklar temizlenmiş, öğütülmüş ve ekstrakte edilmiştir. Daha sonra elde edilen doğal boyarmadde ile IR numune boyama makinesinde çektirme boyama yöntemine göre yünlü ve pamuklu kumaşlar boyanmıştır. Boyama işleminde farklı mordan (demir, bakır ve alüminyum sülfat) ve farklı mordan teknikleri (ön, birlikte ve son) kullanılmıştır. Boyanan numuneler için spektrofotometrede renk analizleri ve boyalı kumaşlara sürtünme, yıkama ve ışığa karşı renk dayanımlarını tespit edebilmek için haslık testleri yapılmıştır. Spektrofotometrik renk değerleri ve haslık değerlerine mordan, mordanlama tekniği ve pH değerinin etkisi istatistiksel olarak belirlenmiştir. Boyamalar sonucunda fıstık kabuğundan genel itibariyle kahverengi ve tonlarında renkler elde edilmiş, mordan kullanılarak yapılan boyamalar neticesinde özellikle yünlü kumaşlar için daha yüksek K/S değerlerine ve daha koyu tonlara ulaşıldığı tespit edilmiştir. Haslık testleri değerlendirildiğinde ise doğal boyamalar için yüksek sayılabilecek değerlere ulaşılmıştır. Mordan ve mordanlama tekniğinin L* (açıklık-koyuluk) ve K/S (renk kuvveti) değerleri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkisi olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak fıstık tohum kabuğunun tekstil terbiyesinde boyarmadde olarak kullanılabileceği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yer fıstığı tohum kabuğu, Doğal boyama, Mordanlama, Renk ölçümü, Haslık

Dyeing of Wool and Cotton Fabrics with Peanut Seed Shell and Investigation of Color Fastness

Öz

In this context, raw and dried peanut seed shells were supplied firstly, then the shells were cleaned, ground and extracted. Then, wool and cotton fabrics were dyed according to the exhaust dyeing method in the IR sample dyeing machine. Different mordant (ferrous, copper and alum sulfate) and different mordant techniques (pre, simultaneous and post mordanting) were used in the dyeing process. The color analyzes were made for the dyed samples in the spectrophotometer. The fastness tests were performed in order to determine the color resistance of rubbing, washing and light to dyed fabrics. The effects of mordant, mordanting technique and pH value on spectrophotometric color and fastness values were determined statistically. As a result of dyeing, the brown and shades of colors were obtained from peanut shell. It was found that higher K/S values and darker tones were achieved, especially for woolen fabrics using mordant. When the fastness tests are evaluated, high values have been reached for natural dyeing. It was determined that mordant and mordanting technique had a significant effect on L* (lightnessdarkness) and K/S (color strength) values statistically. As a result, it has been revealed that peanut seed shell can be used as a dyestuff in textile finishing.

Anahtar Kelimeler

Peanut seed shell, Natural dyeing, Mordanting, Color measurement, Fastness

Kaynakça

• 1. Osman, E., El-Zaher, N.A., 2011. Effect of Mordant Type on Thermal Stability and Fastness Properties of Silk Fabric Dyed with Natural Dye “Sambucus Nigra”, Research Journal of Textile and Apparel, 15(2), 61-70.
• 2. Canbolat, Ş., Acar, K., Merdan, N., 2013. Sambucus Ebulus L. (Şahmelik) Bitkisinden Ekstrakte Edilmiş Doğal Boyarmadde ile İpekli Materyallerin Boyanması, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(23), 103-114. (in Turkish)
• 3. Dayıoğlu, H., Kut, D., Merdan, N., Canpolat, Ş., 2015. Effect of Dyeing Properties of Fixing Agent and Plasma Treatment on Silk Fabric Dyed with Natural Dye Extract Obtained from Sambucus Ebulus L. Plant, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 195(3), 1609-1617.
• 4. Zeren, Z.C., 2015. Yerfıstığı Tohumlarından Enzimatik Sulu Ekstraksiyon ile Yağ Eldesi ve Optimizasyonu. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul, 57.
• 5. Afrin, N., 2012. Phytochemical and Biological Investigation of Arachis Hypogaea, A Thesis Report, East West University, Department of Pharmacy, Bangladesh, 108.
• 6. Giusti, M.M., Wallace, T.C., 2009. Hanbook of Natural Colorants, Thomas Bechtold (Editör), Wiley Series in Renewable Resources, Flavonoids as Natural Pigments, 434.
• 7. Chhipa, MK., Srivastav, S., Mehta, N., 2017a. Study of Dyeing of Cotton Fabric Using Peanut Pod Natural Dyes Using Al2SO4 CuSO4 and FeSO4 Mordanting Agent, International Journal of Environmental & Agriculture Research (IJOEAR), 3(2), 36-44.
• 8. Chhipa, M.K., Srivastav, S., Mehta, N., 2017b. Suitability of Dyes from Peanut Pod on Different Fabrics Using Copper Sulphate Mordanting Agent. International Journal of Textile and Fashion Technology (IJTFT), 7(1), 1-10.
• 9. Constanza, K.E., White, B.L., Davis, J.P., Sanders, T.H., Dean, L.L., 2012. Value-added Processing of Peanut Skins: Antioxidant Capacity, Total Phenolics, and Procyanidin Content of Spray-Dried Extracts. J. Agric. Food Chem., 60, 10776-10783.
• 10. Lewis, W.E., Harris, G.K., Sanders, T.H., White, B.L., Dean, L.L., 2013. Antioxidant and Anti-inflammatory Effects of Peanut Skin Extracts. Food and Nutrition Sciences, 4, 22-32.
• 11. Yu, J., Ahmedna, M., Goktepe, I., 2005. Effects of Processing Methods and Extraction Solvents on Concentration and Antioxidant Activity of Peanut Skin Phenolics, Food Chemistry, 90, 199–206.
• 12. Yu, J., Ahmedna, M., Goktepe, I., Dai, J., 2006. Peanut Skin Procyanidins: Compositions and Antioxidant Activities as Affected By Processing, Journal of Food Composition and Analysis, 19, 364-371.
• 13. Lee, J.H., Kang, N.S., Shin, S.O., Shin, S.H., Lim, S.G., Suh, D.Y., Baek, I.Y., Park, K.Y., Ha, T.J., 2009. Characterisation of Anthocyanins in the Black Soybean (Glycine Max L.) By HPLC-DAD-ESI/MS Analysis. Food Chemistry, 112, 226–231.
• 14. Wang, H., Tang, Z., Zhou, W., 2014. A Method for Dyeing Cotton Fabric with Anthocyanin Dyes Extracted from Mulberry (Morus Rubra) Fruits. Coloration Technology, 132, 222-231.
• 15. QIN, C., Li, Y., Niu, Niu, W., Ding, Y., Zhang, R., Shang, X., 2010. Analysis and Characterization of Anthocyanins in Mulberry Fruit. Czech J. Food Sci., 28 (2), 117–126
• 16. Özdemir, H., 2017. Dyeing Properties of Natural Dyes Extracted from the Junipers Leaves (J. excelsa Bieb. and J.oxycedrus L.), Journal of Natural Fibres, 14(1), 134-142.
• 17. Pantone Tekstil ve İç-dış Mekân Yelpaze Renk Kataloğu, 2019.
• 18. TS EN ISO 105-X12, 2016. Tekstil-renk Haslığı Deneyleri-bölüm X12: Sürtmeye Karşı Renk Haslığı Tayini.
• 19. TS EN ISO 105-C06, 2001. Tekstil-renk Haslığı Deneyleri-bölüm C06: Evsel ve Ticarî Müesseselerde Yıkamaya Karşı Renk Haslığı.
• 20. TS EN ISO 105-B02, 2013. Tekstil-renk Haslığı Deneyleri-bölüm B02: Yapay Işığa Karşı, Renk Haslığı Tayini-Ksenon Ark Soldurma Lambası Deneyi.