Yumurtalık Fayı’nın Holosen Aktivitesinin Araştırılması (Ceyhan-Adana)

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 1, 183 - 194, 31.03.2020

Meryem Kara Ulvi Can Ünlügenç Hasan Elmacı Tamer Y. Duman

https://doi.org/10.21605/cukurovaummfd.764878

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, İskenderun Körfezi’ni kuzeyden sınırlayan Yumurtalık Fayı’nın deprem aktivitesi araştırılmıştır. Yumurtalık Fayı’nın deprem üretme potansiyelinin belirlenmesi, etkili olduğu alanlarda tarım, sanayi ve yerleşimin yoğun olması nedeniyle çok önemlidir. Ayrıca Doğu Anadolu Fayı (DAF)’nın Akdeniz’e uzandığı güneybatı kesimini oluşturmasından dolayı DAF’ın depremselliğinin belirlenmesine de önemli katkılar sağlayacaktır. Çalışma kapsamında paleosismolojik hendek kazıları gerçekleştirilmiş ve hendeklerden elde edilen veriler ile fay üzerinde meydana gelmiş ve yüzey yırtılması ile sonuçlanmış en az üç adet deprem tespit edilmiştir. Aletsel dönem deprem kayıtları incelendiğinde, Yumurtalık Fayı ve çevresinde büyüklüğü M=4 ve üzerinde birçok depremin meydana geldiği görülmektedir. Fayın uzunluğu ve karakteri gibi fay parametreleri kullanılarak yapılan hesaplamalar sonucunda Yumurtalık Fayı üzerinde meydana gelebilecek en büyük depremin büyüklüğünün 6,9 olması beklenmektedir. Sonuç olarak Yumurtalık Fayı’nın Holosen aktivitesi net olarak ortaya konulmuş ve çalışılan bölgenin neotektonik süreçlerini karşılayan bir mekanizmada çalıştığı görülmüştür.

Bu çalışma, Yumurtalık Fayı’nın geçtiği alanlardaki deprem tehlikesinin değerlendirilmesine yönelik çalışmalara önemli katkılar sağlayacak niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Yumurtalık fayı, Paleosismoloji, Depremsellik, Aktif tektonik

Investigation of Holocene Activity of the Yumurtalık Fault (Ceyhan-Adana)

Öz

In this study, seismic activity of the Yumurtalık Fault, passes through the north of the İskenderun Bay was investigated. The determination of the Yumurtalık Fault’s earthquake potential is essential because the region is very important in terms of industry, agriculture and settlement. And also, it has made significant contributions to determine the seismicity of the Eastern Anatolian Fault (EAF) since it forms the southwestern part of the EAF. Paleoseismic trenches were excavated on the Yumurtalık Fault and data obtained from the trenchs revealed at least three earthquakes resulting in surface rupture on the fault. When the seismic records of the earthquake are examined, several earthquakes of M = 4 and above are reported. Using fault parameters such as length and fault character, it is expected that the greatest earthquake can occur on the Yumurtalık Fault is 6.9. The Holocone activity of the Yumurtalık Fault is clearly defined and it has been observed that it works in a mechanisim meeting the neotectonic processes of the region.

This study will contribute to the evaluation of the earthquake hazard in the areas where the Yumurtalık Fault crosses.

Anahtar Kelimeler

Yumurtalık Fault, Paleoseismology, Seismicity, Active tectonic

Kaynakça

• 1. Över, S., Ünlügenç, U. C., 1998. Seismotectonic Evidence of the Antioch Triple Junction and Recent Temporal Change in Quaternary to Present-Day Stress Stage Along Hatay Region (SE-Turkey), 3. Uluslararası Türkiye Jeoloji Sempozyumu Bildiri Özleri Kitabı, 98, Ankara.
• 2. Yürür, M.T., Chorowicz, J., 1998. Recent Volcanism, Tectonics and Plate Kinematics Near The Junction of the African, Arabian and Anatolian Plates in the Eastern Mediterranean, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 85:1-15.
• 3. Duman, T.Y., Emre, Ö., 2013. The East Anatolian Fault: Geometry, Segmentation and Jog Characteristics, Geological Society, Special Publication, 372:495-529, London.
• 4. Ergin, M., Aktar, M., Eyidoğan, H., 2004. Present-Day Seismicity and Seismotectonics of the Cilician Basin: Eastern Mediterranean Region of Turkey, Seismological Society of America, 94(3):930–939.
• 5. Kozlu, H., 1997. Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Yeralan Neojen Basenlerinin (İskenderun- Misis Andırın) Tektono-Stratigrafi birimleri ve Bunların Tektonik Gelişimi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü-Doktora Tezi, 189, Adana.
• 6. Özgül, N., 1976. Torosların Bazı Temel Jeolojik Özellikleri, T.J.K. Bülteni, Ankara, 19(1), 65-78.
• 7. Ünlügenç, U.C., Akıncı, A.C., 2017. Kızıldere-Güveloğlu (Ceyhan-Adana) Civarının Tektono-Stratigrafisi, Çukurova Ünv. Müh. Mim. Fak. Dergisi, 32(2), 85-99.
• 8. Gökçen, S.L., Kelling, G., Gökçen, N., Floyd, P.A., 1988. Sedimentology of a Late Cenozoic Collisional Sequence: the Misis Complex, Adana, Southern Turkey, Sedimentary Geology, 59, 205.
• 9. Kelling, G., Gökçen, S.L., Floyd, P.A., Gökçen, N., 1987. Nogene Tectonics and Plate Convergence in the Eastern Mediterranean: New Data from Southern Turkey, Geology, 15, 425-429.
• 10. Arpat, E., Şaroğlu, F., 1972. Doğu Anadolu Fayı ile İlgili Bazı Gözlem ve Düşünceler, MTA Bülteni, 73, 1-9.
• 11. Şaroğlu, F., Emre, Ö., Kuşçu, İ., 1992b. The East Anatolian Fault Zone of Turkey, Annales Tectonicae, 6, 99-125.
• 12. Şengör, A.M.C., Görür, N., Şaroğlu, F., 1985. Strike-Slip Faulting and Related Basin Formation in Zones of Tectonic Escape: Turkey as a Case Study (K.T. Biddle&N. Christie ed.), In: Strike-Slip Deformation, Basin Formation, and Sedimentation, Blick. Soc. Econ. Paleont. and Min., Spec. Publ., 37, 227–264.
• 13. Williams, G.D., Ünlügenç, U.C., Kelling, G., Demirkol, C., 1995. Tectonic Controls on Stratigraphic Evolution of the Adana Basin, Turkey, Journal of the Geological Society, London, 152, 873-882.
• 14. Emre, Ö., Duman, T.Y., Özalp, S., Elmacı, H., Olgun, Ş., Şaroğlu, F., 2013. Açıklamalı Türkiye Diri Fay Haritası, MTA Genel Müdürlüğü, Özel Yayın Serisi-30, Ankara.
• 15. Özden, S., Över, S., Ünlügenç, U.C., 2001. Recent Change i Stress Regime Arunda Niksar Basin, Eastern Part of the Central North Anatolian Fault Zone, Turkey, 4. Uluslararası Türkiye Jeoloji Sempozyumu Bildiri Özleri Kitabı, 194, Adana.
• 16. Över, S., Özden, S., Ünlügenç, U.C., 2004. Late Cenozoic Stress Distribution along the Misis Range in the Anatolian, Arabian, and African Plate Intersection Region, SE Turkey, Tectonics, 23(TC3008):1-19.
• 17. Duman, T.Y, Robertson, A.F.H., Elmacı, H., Kara, M., 2017. Palaeozoic-Recent Geological Development and Uplift of the Amanos Mountains (S Turkey) in the Critically Located Northwestern Most Corner of the Arabian Continent, Geodinamica Acta, 29(1), 103-138.
• 18. Aksu, A.E., Calon, T.J., Piper, D.J.W., Turgut, S., İzdar, E., 1992a. Architecture of Late Orogenic Quaternary Basins in Northeastern Mediterranean Sea, Tectonophysics, 210, 191-213.
• 19. Allen, C.R., 1986. Seismological and Paleoseismological Techniques of Research in Active Tectonics. (R.E. Wallace Chairman Ed.). in Active Tectonics: Studies in Geophysics, National Academy Press, 148-154, Washington DC.
• 20. Soysal, H., Sipahioğlu, S., Kolçak, D., Altınok, Y., 1981. Türkiye ve Çevresinin Tarihsel Deprem Kataloğu (MÖ 2100-MS 1900), TÜBİTAK, Proje no: TBAG341, yayın no: 563, TBAG seri no: 34, Ankara.
• 21. AFAD, T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı, İnternet Sitesi, https://deprem.afad.gov.tr/depremkatalogu.
• 22. Tan, O., Tapırdamaz, M. C., Yörük, A., 2008. The Earthquake Catalogues for Turkey, Turkish Journal of Earth Sciences, 17, 405-418.
• 23. Yönlü, 2012. Doğu Anadolu Fay Zonu’nun Gölbaşı (Adıyaman) ile Karataş (Adana) Arasındaki Kesiminin Geç Kuvaterner Aktivitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 439.
• 24. EMSC, The European-Mediterranean Seismological Centre İnternet Sitesi, https://www.emsc- csem.org/Earthquake/seismologist.php.
• 25. McCalpin, J., 1996. Paleoseismology Academic Press, San Diego, 613.
• 26. Wells, D., Coppersmith, K., 1994. New Emprical Relationships Among Magnitude, Rupture Length, Rupture Width, Rupture Area and Surface Displacement. Bull. Seism. Soc. of America, 84(4), 974-1002.