AŞK KONULU TÜRKÜLER VE UKRAYNA HALK ŞARKILARINDA KÜLTÜREL UNSUR OLARAK BİTKİLER*

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 97 - 119, 28.04.2022

Alina Fikaniuk

Öz

Lirik şarkıların, her ulusun halk edebiyatında çok önemli bir yeri vardır. Bunun başlıca nedeni, bu tür eserlerin insan duygularının dile aktarılmasında diğer folklor türlerinden önde gelmesi ve çok geniş bir duygu paradigmasını konu almasıdır. Bu şarkıların en büyük kısmını aşk konulu şarkılar oluşturmaktadır. Âşığın duyduğu sevgi, hasret, aşk acısının betimlenmesinde çeşitli tabiat unsurları sıklıkla kullanılmaktadır: Âşığın duygularıyla doğanın hali arasında genellikle ince bir bağ vardır. Bu durum türküler ve Ukrayna halk şarkıları için de aynıdır. Birbirinden oldukça farklı coğrafyalarda yaşayan bu iki millet yaşadıkları bölgelerin özelliklerini folkloruna da yansıtmış, kültürlerine has bir takım sembol ve motif yaratmıştır. Bunların büyük bir kısmı, bitki dünyasındandır ve aşk, evlilik, ayrılık gibi kavramlarla ilgilidir. Bu çalışmada aşk konulu türkülerle Ukrayna halk şarkılarında yer alan farklı bitki adlarının geçme sıklığı tespit edilmiş; bitki sembolleri, onlarla ilgili ana motiflerle beraber ele alınıp analiz edilmiştir. Bu semboller ve motifler anlam bakımından incelenmiş, arasındaki benzerlikler ve farklılıklar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karşılaştırma, Ukrayna Halk Şarkısı, Türkü, Bitki, Sembol, Motif

Kaynakça

• Akgül, Hüseyin (1998) Manisa Türküleri, Manisa: Manisa Ticaret ve Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü Yayını.
• Albayrak, Nurettin (2010) Ansiklopedik Halk Edebiyatı Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yayınları. Arseven, Veysel (1948) Artun, Erman (2004) Türk Halk Edebiyatına Giriş, İstanbul: Kitabevi.
• Bilodid, İvan (Ed.) (1977) Slovnık Ukrayinskoyi Movı v 11 Tomah: Tom 8, Kiev: Naukova Dumka.
• Boratav, Pertev Naili (1969) 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi. Demirci, Yusuf Ziya (1938) Köy Halk Türküleri, İstanbul: Burhanettin Matbaası.
• Dey, Oleksandr (Ed.) (1986) Ukrayinski Pisni Pro Kohannya, Kiev: Dnipro.
• Dökmetaş, Kubilay vd. (1996) Notalarıyla Uzun Havalarımız, Ankara: Cem Veb Ofset Ltd. Şti.
• Duman, Mustafa (2013) “Kırşehir Türkülerinde Meyve” Ergun, Pervin (2004) Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Esen, Ahmet Şükrü (1986) Anadolu Türküleri, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Hordiyçuk, Mıkola (1991) Perlını Ukrayinskoyi Narodnoyi Pisni, Kiev: Muzıçna Ukrayina. Jayvoronok, Vitaliy (2006) Znakı Ukrayinskoyi Etnokulturı. Slovnık-dovidnık, Kiev: Dovira.
• Kaya, Doğan (1999) Anonim Halk Şiiri, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kolessa, Filaret (2009) “Oglyad Ukrayinsko-Ruskoyi Narodnoyi Poeziyi”, Visnık Lvivskogo Universıtetu, 47, 166-272.
• Kopanıtsya, Lübov (2000) Ukrayinska Lirıçna Pisnya: Evolütsiya Poetıçnogo Mıslennya (Yayımlanmamış Filoloji Bilimleri Doktora Tezi), Kiev: Kıyivskıy Natsionalnıy Universıtet İmeni Tarasa Şevçenka.
• Kostomatov, Mıkola (1994) Slovyanska Mifologiya. Vıbrani Pratsi z Folklorıstıkı i Literaturoznavstva, Kiev: Lıbid.
• Kotsur, Viktor vd. (2015) Entsıklopedıçnıy Slovnık Sımvoliv Kulturı Ukrayinı, Korsun- Şevçenkivskıy: FOP Gavrışenko V. M.
• Kunos, Ignacz (1998) (Haz. A. Öztürk) Türk Halk Türküleri, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Mirzaoğlu, Fatma Gülay (2010) “Lirik Türkülerde Kadın Tipleri”, Türkbilig, 20, 127- 164. Mirzaoğlu, Fatma Gülay (2015) Halk Türküleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özbek, Mehmet (1981) Folklor ve Türkülerimiz, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Öztelli, Cahit (2002) Evlerinin Önü, İstanbul: Özgür Yayınları.
• Öztürk, Ali Osman (2017) Türküyü okumak – Türkü Yazıları II, İstanbul: Hiper Yayınları.
• Potebnia, Aleksandr (1860) O Nekotorıh Simvolah v Slavyanskoy Narodnoy Poeziyi, Harkiv: Universitet.