Şairin İronik Tasavvuru: Şair Evlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 3, 86 - 91, 30.09.2017

Burak Armağan

Öz

Türk toplumunun hayat koşullarıyla şekillenen edebiyat zevki Tanzimat ile başlayan süreçte
yeni hayat-yeni insan oluşturma gayesi çerçevesinde değişmeye başlar. Avrupa’ya gönderilen
öğrenci ve elçilerin devrin hâkim olan anlayışıyla karşılaşmaları estetik algılarının bu
doğrultuda ilerlemesine yardımcı olur. Algı değişimi edebî türlerde yapısal ve içeriksel
farklılaşmayı da doğurur. Doğaçlamaya dayalı geleneksel tiyatromuz söz konusu farklılaşmayı
derinden yaşayarak metin, dekor ve eğitimli oyuncu kadrosuyla zenginleşir ve Batılı forma
kavuşur. Türk tiyatro tarihinde yazılı metne dayalı ilk eser olarak gösterilen Şair Evlenmesi
sosyal aksaklıkları eleştirirken sanatsal göndermelerde de bulunur. Çevresindeki insanlar
tarafından “şair” olarak nitelenen Müştak Bey’in trajikomik hikayesi, hem sosyal yaşamın hem
de şairlerin ironik olarak anlatımına dönüşür. Bu ironik şair tasavvuru, bireysel ve toplumsal
göndergeleriyle yansıyan ve yansıtılan diyalektiğinde eleştirel bir sembol haline gelir. Bu
çalışmada “anlama, idrâk” manalarına gelen “şi‘r” kökünden türeyen “şair” kelimesinin
çağrıştırdıkları, “Aşk nedir?”, “Şair kimdir?” soruları mizahtan ironiye geçiş bağlamında tahlil
edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Şair, Şiir, Toplum, İroni, Mizah

Ironic Envision of Poet: Şair Evlenmesi

Öz

Literature pleasure of Turkish society which is shaped by living conditions begins to change as
part of composing purpose new life-new person in Reorganizations process. Students and
ambassadors, adresse to Europe, encounter dominated intellection in that period and their sense
of aesthetics proceed with this way. Changing sense creates structural and contextual
differences in literary genres. Our traditional theatre based on improvization lives this differences profoundly get wealth with text, decor
and educated casting and obtains occidental form.
Şair Evlenmesi which is viewed first created script
in history of Turkish theatre, criticises social
problems at the same time makes artistic
references. Mr. Müştak, is known “poet” within
the people around him and his tragicomic story
changes both social life and ‘poet’s ironic
expression. This ironic poet envision become a
critical symbol with personal and social references
reflex and reflected in dialectics. In this study,
word of “poet”s association, which is come
‘understanding’ meaning of poem, will analyze
from humour to irony as part of questions are
“What is love?”, “Who is poetry?”.

Anahtar Kelimeler

Reorganizations, Poet, Poem, Society, Irony, Humour

Kaynakça

• Akyüz, Kenan. (1995). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Aydın, Abdülhalim. (2001). Şinasi’nin ‘Şair Evlenmesi’nde Fransız Etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt 11, Sayı:1, s.137-150.
• Blondel, Eric. (2005). Aşk. (E. Özdoğan, çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Çavuş, Rümeysa. (2004). Shakespeare’de Aşkın Farklı Kimlikleri. Doğu Batı. Yıl: 7, Sayı: 27, s.171-185.
• Devellioğlu, Ferit. (2005). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Haz. Aydın Sami Güneyçal. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Enginün, İnci. (2009). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Eradam, Yusuf. (2004). Aşkın Sözü Kördür: Batı’nın Aşk Pazarı ve Paradigmaları Üzerine Bir Deneme. Doğu Batı. Yıl: 7, Sayı: 27, s.63-83.
• Gariper, Cafer. (2013). Yenileşmenin Başlangıcı ve Öncüleri. R. Korkmaz (Ed.), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı içinde (ss. 43-85). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Hasanoğlu, Alper. (2010). Aşkın Halleri. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Korkmaz, Ramazan. (2008). Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Mıgnon, Laurent. (2010). Bir Rasyonalistin Romantik İsyanı: Şair Evlenmesi. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 29:2010/1, s. 55-65.
• Okay, M. Orhan. (2013). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Özgül, M. Kayahan. (2010). Şiir, Şair ve Sair… . Hece Türk Şiiri Özel Sayısı. Yıl:5, Sayı: 53/54/55, s.238-255.
• Sami, Şemseddin. (2012). Kâmus-ı Türkî. Haz. Fazılhak Nergiz-Aziz Ençakar. İstanbul: Şifa Yayınevi.
• Şinasi, İbrahim. (2005). Şair Evlenmesi. Haz. Şemsettin Kutlu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. (2003). 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Tiryaki, Cafer. (2004). Aşkın Kökeni. İstanbul: Berfin Yayınları.