Klasik dönemden beri taşranın seçkinleri olarak bilinen ayanlar, XVII. yüzyıldan itibaren,
Osmanlı İmparatorluğu’nun geçirdiği ekonomik ve askeri dönüşüm sonucunda idari kadroları
dolduracaklardır. İltizam ve arpalık uygulamaları neticesinde bu kadroları ele geçiren yerel
seçkinler, XVIII. yüzyıl içinde, taşrada, zaman zaman tam bir otorite kurma imkânına
kavuşacaklardır. XVIII. yüzyıl ortalarından itibaren kurumsallaşmaya başlayan ayanlık, bu
yüzyılın ikinci yarısında, Balkanlar sahasında ve özellikle bugünkü Bulgaristan topraklarında
taşra idaresini belirleyen bir yapı haline gelecektir. Güçlerinin zirvesinde bulunan Rumeli
ayanlarının faaliyetleri, XVIII. yüzyılın son on yılına damgasını vuracak ve merkezi yönetimi
fazlasıyla meşgul edecektir. Osmanlılar için bir değişim ve dönüşüm yüzyılı olan XVIII.
yüzyılda, ayanlık kurumu ve ayanlar, taşra idaresinin dönüşen yapısını ve yüzlerini yansıtan bir
örgütlenme ve bu örgütlenmenin “yeni” tip bireyleri/idarecileri olarak karşımıza çıkarlar. Bu
açıdan bakıldığında ayanlık kurumunun ve ayanların Anadolu ve Balkanlar coğrafyasında bazı
farklılıklara sahip olduğunu belirtmekte yarar vardır. Her ne kadar bu farklılıklar bir nüans
şekilde görülebilirse de üzerinde düşünmeye değer bir özellik sunmaktadırlar. Bu çalışmada
ayanlık kurumunun gelişimi ve iki bölge arasındaki farklar üzerinde durulacaktır.
Ayanlık Kurumu, Anadolu, Balkanlar, Seçkinler/Ayanlar, XVII. yüzyıl, XVIII. yüzyıl
Having been known as the elites of the provinces since the classical period of the Ottoman Empire, the notables (ayan) started to occupy the administrative posts gradually from the 17th century due to the economic and military transformation of the Empire. The local elites who acquired the administrative duties through the practices of iltizam and arpalık got the opportunity to establish their authority in the provinces, from time to time, in the eighteenth century. The institution of ayanlık, which had been institutionalized since the midst of the eighteenth century, evolved into a structure that determined provincial administration in the Balkans, in the Bulgarian lands in particular. The activities of the notables of Rumeli, whose power was then at its zenith, left their footprints in the last ten years of the eighteenth century; thus the central administration dealt with these activities excessively. In the eighteenth century (it was the century of change and transformation for the Ottomans) we come across the institution of ayanlık and ayans (provincial notables) as an organization, which reflects the transforming structures of the provincial administration and changing attributes of the notables. On the other hand, we come across the notables as a new type individuals/governors of this organization. From this point of view, it is useful to note that the ayanlık has dome differences in Anatolia and The Balkans. Although these differences can be seen as a nuance, they offer a remarkable feature. This study will focus on the development of ayanlık institution and the differences of two regions.
Institution of Ayans, Anatolia, Balkans, Notables/Ayans, 17th century, 18th century
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Sosyal |
Bölüm | Araştırma Makalesi |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Ocak 2018 |
Yayınlandığı Sayı | Yıl 2018, Cilt 4, Sayı 1 |
Bizi sosyal medyadan takip edin!
https://twitter.com/AizoniaPublish
https://instagram.com/aizoniapublishing