Öz
Beginning from the Tanzimat period, the women movements first made progress in educational field and the girls high school (idadî), junior high school (rüşdiye) and teachers schools were opened for the first time in this period. The innovation movements towards women gathered speed in the period of Constitutional Monarchy. The women who studied at these schools opened subsequent to the Tanzimat merged and made women organisations. The movements and the innovation movements towards women were never discussed in the term of Tanzimat. But with the Second Constitutional Era, though the marginal groups in the Ottoman society discussed all the topics from educating women, woman dressing, islamic clothing to marriage and divorce, these discussions didn’t cause big changes. Due to the war conditions in which the Ottoman State were in the period of Constitutional Monarchy, women first began to work as an officer in the Post Office and Finance Ministry. In the period of Constitutional Monarchy, they themselves commenced to utter their rights any more. With the Second Constitutional Era, they began to gain a place in society more. The women studying at the schools opened especially for women education established women associations and worked organizedly in the provinces that they were in, notably in Istanbul. Women’s rights gained importance after the proclamation of the republic. Women have been given miscellaneous rights by the Turkish Civil Code in Turkish history. Some crucial developments towards providing the equality of women and men occurred in Republic Period
Anahtar Kelimeler
Turkish Republic Association Women’s Rights Women Movements Constitutional Monarchy the Tanzimat
Kaynakça
- Alkan, M.Ö. (1998). “İstanbul’da Sivil Toplum Kurumları”, Tanzimat’tan Günümüze İstanbul’da STK’lar, A.N.Yücekök, İ. Turan, M.Ö. Alkan. İstanbul: Tarih Vakfı,
- Arat, N. (1980 ). Kadın Sorunu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Aşa, E. (1992),“1869-1923 Yılları Arasında Yayınlanan Türk Kadın ve Aile Dergileri”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C.3, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, s.966-978.
- Ateş N.Y. (2009). Kadın Yolu/ Türk Kadın Yolu (1925-1927 ), Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı 20.Yıl Özel Yayını,
- Bozkurt G. (1996), Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Resepsiyon Süreci (1839-1939), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Cumbur, M - Engünün İ ve Özdemir C. (1983), Milli Mücadele’de Türk Kadını. Ankara: Türk Ticaret Bankası Yayınları.
- Demir, F. (2008) Tarihsel Süreç İçinde Kadın Hakları Ve Kadının Çalışma Hayatı İçindeki Yeri, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Ankara, 21/4, 8-24.
- Demir, N.Ö.( 1999) II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Feminizmi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Ankara, C.16, S.2, 107-115.
- Denk C. (1999) Atatürk Laiklik ve Cumhuriyet, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları/2309 Yayınlar Dairesi Başkanlığı Cumhuriyet Kitapları Dizisi/6, Ankara 1999
- Doğramacı, E. (1993) Atatürk’ten Günümüze Sosyal Değişmede Türk Kadını. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
- Donuk, A. ( 1980) “Çeşitli Toplumlarda ve Eski Türklerde Aile”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, S: 33, Mart, 147-168.
- Durakbaşı, A. (2002) Halide Edip-Türk Modernleşmesi ve Feminizm, İstanbul: İletişim Yayınları,
- Erendil, M. (1981), Evrensel Yönüyle Atatürk, Ankara: TC. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Atatürk Yayınları Serisi no-11.
- Eyuboğlu İ.Z.(1994). Atatürk Devrimleri Işığında Laiklik, Ankara: Say Dağıtım LTD. ŞTİ.
- Güçlü E. Tunç S, (2012) Osmanlı Basın Hayatında Kadınlar Dünyası Dergisi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.3, S.2, 155-176.
- Gökçimen, S; (2008 ), Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi, Yaşama Dergisi, s. 10, Eylül, Ekim, Kasım Aralık, 6-59.
- Göksel, B. (1992), “Atatürk ve Kadın Hakları”, iç. Atatürkçü Düşünce, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, s.919-941.
- Gül M.(1998), “Bizde Kadınların Siyasal Haklar Alması ve İlk Kadın Milletvekillerimiz” Cumhuriyet’in Kuruluşunun 75. Yılı Armağanı, Ankara :Gazi Üni. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tar. Arş. Ve Uyg. Merkezi Yayın No:3,
- Günay T. (1994) “İslâm’da Kadın”, Kastamonu’da İlk Kadın Mitinginin 75. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu (Kastamonu, 10-11 Aralık 1994), Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, s. 173;
- Güzel, Ş.(1985) “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Toplumsal Değişim ve Kadın, İstanbul: Tanzimat’tan Cumhuriyete Ansiklopedisi, C. 3,
- Kaya G.( 2010), Kadın Derneklerinin Kadın Siyasal Yaşama Etkisi, KA-DER Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul:
- Kaymaz İ.Ş.(2010), Çağdaş Uygarlığın Mihenk Taşı: Türkiye’de Kadının Toplumsal Konumu, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.46, 333-366.
- Konan B.(2010) Türk Kadınının Siyasi Hakları Kazanma Süreci, Kadın ve Gençlik Platformu Derneği “Politikada Kadın” Paneli, 157-174.
- Kuran, E.(1991) “Türkler Ailesinin Mahiyeti ve Tarihi Gelişmesi”, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Aile Yazıları 1: Temel Kavramlar, Yapı ve Tarihi Süreç. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları Bilim Serisi 5/1,
- Makal, A; (1997), Osmanlı İmparatorluğu’nda Çalışma İlişkileri:1850-1920, Ankara:İmge Kitabevi
- Şefika K.(2013), Osmanlı Kadınının Yükselişi (1908- 1918), İstanbul : Ötüken Neşriyat.
- Sevinç, N; 2007, Türklerde Kadın ve Aile, İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları,
- Sevinç Ö. (1987), “Aile Kurumuna Bazı Sosyolojik Yaklaşımlar”, Seminer Dergisi, S: 5, İstanbul:
- Özkiraz A, Arslanel M. N. (2011) İkinci Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak, Sosyal ve Beşeri bilimler Dergisi, C.3, no 1, Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Tarhan T. (1966), Tarihte Türk Kadını Aile Hayatı Kadın Hakları, Denizli: Marmara Pilak ve Kitapevi,
- Taşkıran, T. (1973). Cumhuriyet’in 50. Yılında Türk Kadın Hakları, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1973.
- Tepekaya, M. Kaplan L. (2003)“Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezi’nin Kuruluşu Ve Faaliyetleri (1877-1923)” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.10, Konya: s.147-202.
- Ünal, S.(2014). Türk Kadınının Seçme ve Seçilme Hakkını Kazanması Ve Basın, Turkish Studies,International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume, 9 (7) , Ankara: 525-559.
Öz
Tanzimat devri beraber başlayan kadın hareketleri, ilk olarak eğitim alanında gelişme göstermiş, bu dönemde kız idadî ve rüştiyeleri ile kız öğretmen okulları ilk kez açılmıştır. Kadına yönelik yapılan yenileşme hareketleri Meşrutiyet döneminde hız kazanmıştır. Tanzimat’tan sonra açılan bu okullarda eğitim alan kadınlar Meşrutiyet’le birlikte örgütlenip kadın teşkilatları kurmuşlardır. Kadın hareketleri veya Kadına yönelik yenilik hareketleri Tanzimat Döneminde hiç tartışılmamış, Fakat II. Meşrutiyet dönemiyle beraber Osmanlı toplumunda bulunan marjinal gruplar kadının eğitiminden, giyimine, tesettürden evlenme ve boşanmaya kadar her konuya tartışmışsalar da bu tartışmalar büyük değişimlere neden olmamıştır. Meşrutiyet döneminde Osmanlı Devletinin içinde bulunduğu savaş koşulları nedeniyle kadınlar ilk kez Posta ve Maliye Nezaretlerinde memur olarak çalışmaya başlamışlardır. Meşrutiyet Döneminde Kadınlar artık kendi haklarını kendileri dile getirmeye başlamıştır. II. Meşrutiyet’le beraber kadınlar toplumda daha fazla yer almaya başlamıştır. Özellikle kadınların eğitimi için açılan okullarda eğitim gören kadınlar bulundukları vilayetlerde özellikle de İstanbul’da kadın dernekleri kurup örgütlü çalışma içine girmişlerdir. Cumhuriyet’in ilanından sonra Kadın hakları önem kazanmaya başlamıştır. Türk tarihinde kadına Medeni Kanun ile beraber çeşitli haklar verilmiştir. Cumhuriyet döneminde kadın-erkek eşitliğini sağlamaya yönelik önemli gelişmeler yaşanmıştır
Anahtar Kelimeler
Türkiye Cumhuriyet Dernekler Kadın Hakları Kadın Hareketleri Meşrutiyet Tanzimat
Kaynakça
- Alkan, M.Ö. (1998). “İstanbul’da Sivil Toplum Kurumları”, Tanzimat’tan Günümüze İstanbul’da STK’lar, A.N.Yücekök, İ. Turan, M.Ö. Alkan. İstanbul: Tarih Vakfı,
- Arat, N. (1980 ). Kadın Sorunu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Aşa, E. (1992),“1869-1923 Yılları Arasında Yayınlanan Türk Kadın ve Aile Dergileri”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C.3, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, s.966-978.
- Ateş N.Y. (2009). Kadın Yolu/ Türk Kadın Yolu (1925-1927 ), Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı 20.Yıl Özel Yayını,
- Bozkurt G. (1996), Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Resepsiyon Süreci (1839-1939), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Cumbur, M - Engünün İ ve Özdemir C. (1983), Milli Mücadele’de Türk Kadını. Ankara: Türk Ticaret Bankası Yayınları.
- Demir, F. (2008) Tarihsel Süreç İçinde Kadın Hakları Ve Kadının Çalışma Hayatı İçindeki Yeri, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Ankara, 21/4, 8-24.
- Demir, N.Ö.( 1999) II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Feminizmi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Ankara, C.16, S.2, 107-115.
- Denk C. (1999) Atatürk Laiklik ve Cumhuriyet, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları/2309 Yayınlar Dairesi Başkanlığı Cumhuriyet Kitapları Dizisi/6, Ankara 1999
- Doğramacı, E. (1993) Atatürk’ten Günümüze Sosyal Değişmede Türk Kadını. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
- Donuk, A. ( 1980) “Çeşitli Toplumlarda ve Eski Türklerde Aile”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, S: 33, Mart, 147-168.
- Durakbaşı, A. (2002) Halide Edip-Türk Modernleşmesi ve Feminizm, İstanbul: İletişim Yayınları,
- Erendil, M. (1981), Evrensel Yönüyle Atatürk, Ankara: TC. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Atatürk Yayınları Serisi no-11.
- Eyuboğlu İ.Z.(1994). Atatürk Devrimleri Işığında Laiklik, Ankara: Say Dağıtım LTD. ŞTİ.
- Güçlü E. Tunç S, (2012) Osmanlı Basın Hayatında Kadınlar Dünyası Dergisi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.3, S.2, 155-176.
- Gökçimen, S; (2008 ), Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi, Yaşama Dergisi, s. 10, Eylül, Ekim, Kasım Aralık, 6-59.
- Göksel, B. (1992), “Atatürk ve Kadın Hakları”, iç. Atatürkçü Düşünce, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, s.919-941.
- Gül M.(1998), “Bizde Kadınların Siyasal Haklar Alması ve İlk Kadın Milletvekillerimiz” Cumhuriyet’in Kuruluşunun 75. Yılı Armağanı, Ankara :Gazi Üni. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tar. Arş. Ve Uyg. Merkezi Yayın No:3,
- Günay T. (1994) “İslâm’da Kadın”, Kastamonu’da İlk Kadın Mitinginin 75. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu (Kastamonu, 10-11 Aralık 1994), Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, s. 173;
- Güzel, Ş.(1985) “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Toplumsal Değişim ve Kadın, İstanbul: Tanzimat’tan Cumhuriyete Ansiklopedisi, C. 3,
- Kaya G.( 2010), Kadın Derneklerinin Kadın Siyasal Yaşama Etkisi, KA-DER Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul:
- Kaymaz İ.Ş.(2010), Çağdaş Uygarlığın Mihenk Taşı: Türkiye’de Kadının Toplumsal Konumu, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.46, 333-366.
- Konan B.(2010) Türk Kadınının Siyasi Hakları Kazanma Süreci, Kadın ve Gençlik Platformu Derneği “Politikada Kadın” Paneli, 157-174.
- Kuran, E.(1991) “Türkler Ailesinin Mahiyeti ve Tarihi Gelişmesi”, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Aile Yazıları 1: Temel Kavramlar, Yapı ve Tarihi Süreç. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları Bilim Serisi 5/1,
- Makal, A; (1997), Osmanlı İmparatorluğu’nda Çalışma İlişkileri:1850-1920, Ankara:İmge Kitabevi
- Şefika K.(2013), Osmanlı Kadınının Yükselişi (1908- 1918), İstanbul : Ötüken Neşriyat.
- Sevinç, N; 2007, Türklerde Kadın ve Aile, İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları,
- Sevinç Ö. (1987), “Aile Kurumuna Bazı Sosyolojik Yaklaşımlar”, Seminer Dergisi, S: 5, İstanbul:
- Özkiraz A, Arslanel M. N. (2011) İkinci Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak, Sosyal ve Beşeri bilimler Dergisi, C.3, no 1, Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Tarhan T. (1966), Tarihte Türk Kadını Aile Hayatı Kadın Hakları, Denizli: Marmara Pilak ve Kitapevi,
- Taşkıran, T. (1973). Cumhuriyet’in 50. Yılında Türk Kadın Hakları, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1973.
- Tepekaya, M. Kaplan L. (2003)“Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezi’nin Kuruluşu Ve Faaliyetleri (1877-1923)” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.10, Konya: s.147-202.
- Ünal, S.(2014). Türk Kadınının Seçme ve Seçilme Hakkını Kazanması Ve Basın, Turkish Studies,International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume, 9 (7) , Ankara: 525-559.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Temmuz 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 1 Sayı: 3 |
Bizi sosyal medyadan takip edin!
https://twitter.com/AizoniaPublish
https://instagram.com/aizoniapublishing