KAFE VE LOKANTALARDA SIFIR ATIK PROJESİ UYGULAMASININ ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ: KİLİS İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, , 160 - 178, 27.04.2023

Seval Süzülmüş , Yadigar Polat

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1167860

Öz

Bu çalışmada, kafe ve lokantaların Çok Kriterli Karar Verme yöntemleri ile sıfır atık yönetmeliğine uygunluğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Veriler, Kilis ilinde faaliyet gösteren 80 kafe ve 70 lokantadan tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen dokuz kafe ve dokuz lokanta sahipleri ile Mart-Haziran 2022 tarihleri arasında anket gerçekleştirilerek elde edilmiştir. Belirlenen 11 kritere göre kafe ve lokantalar Kilis Belediyesi’nde görevli çevre mühendisleri tarafından puanlandırılarak değerlendirilmiştir. Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) yöntemine göre kriter ağırlıkları belirlendikten sonra karar verme problemlerinde oldukça sık kullanılan TOPSIS ve MOORA yönteminin beş farklı modeli olan “Moora_Oran”, “Moora_Önem Katsayısı”, “Moora_Referans Noktası”, “Moora_Tam Çarpım” ve “Multimoora” yöntemlerine göre işletmeler sıralanmıştır. Sonuç olarak; lokantaların ilk sıralarda yer aldığı, kafelerin ise son sıralarda yer aldığı görülmüştür. Buradan lokantaların sıfır atık yönetmeliğine daha uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Kilis ilinde yer alan kafe ve lokantaların sıfır atık yönetmeliğine uygunluğunun Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) Yöntemleri ile değerlendirilmesi amacıyla daha önce araştırma yapılmadığından, çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sıfır Atık, Çok Kriterli Karar Verme, Analitik Hiyerarşi Süreci, Topsis, Moora

Teşekkür

Kilis Belediyesi Çevre Mühendislerine teşekkür ediyoruz.

THE EVALUATION OF ZERO WASTE PROJECT APPLICATION IN CAFE AND RESTAURANTS WITH MULTI-CRITERIA DECISION MAKING METHODS: THE CASE OF KILIS PROVINCE

Öz

In this study, it is aimed to determine the compliance of cafes and restaurants with zero waste regulation using Multi-Criteria Decision-Making methods. The data were obtained by conducting a survey between March-June 2022 with the owners of 9 cafes and 9 restaurants selected by random sampling method from 80 cafes and 70 restaurants operating in Kilis Province. The cafes and restaurants were evaluated in accordance with the 11 criteria determined by environmental engineers working in Kilis Municipality. After the criterion weights were determined according to the Analytical Hierarchy Process (AHP) method, the companies were ranked according to the TOPSIS and five different models of MOORA method, which are quite frequently used in decision-making problems, namely, Moora_Ratio, Moora_Importance Coefficient, Moora_Reference Point, Moora_Full Product, and Multimoora methods. As a result; it was observed that restaurants were ranked first and cafes were ranked last. From this, it was concluded that restaurants are more compliant with the zero waste regulation. It is thought that the study will contribute to the literatüre since there has been no previous research to evaluate the compliance of cafes and restaurants in Kilis with the zero waste regulation using Multi Criteria Decision Making Methods.

Anahtar Kelimeler

Zero Waste, Analytich Hierarchy Process, TOPSIS, MOORA

Kaynakça

• Arevalo-Gallegos, A., Ahmad, Z., Asgher, M., Parra-Saldivar, R., & Iqbal, H. M. (2017). Lignocellulose: a sustainable material to produce value-added products with a zero waste approach—a review. International journal of biological macromolecules, 99, 308-318.
• Atan, M., & Altan, Ş. (2020). Örnek uygulamalarla çok kriterli karar verme yöntemleri. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Ayçin, E. (2020). Çok Kriterli Karar Verme: Bilgisayar Uygulamalı Çözümler. Genişletilmiş ve güncellenmiş 2. Basım. Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Ayeleru, O. O., Okonta, F. N., & Ntuli, F. (2018). Municipal solid waste generation and characterization in the City of Johannesburg: A pathway for the implementation of zero waste. Waste Management, 79, 87-97.
• Azdast, T., Lee, R. E., Hasanzadeh, R., Moradian, M., & Shishavan, S. M. (2019). Investigation of mechanical and morphological properties of acrylonitrile butadiene styrene nanocomposite foams from analytical hierarchy process point of view. Polymer Bulletin, 76(5), 2579-2599.
• Binnemans, K., Jones, P.T., Blanpain, B., Gerven, T.V., Pontikes, Y.(2015). Towards zero-waste valorisation of rare-earth-containing industrial process residues: a critical review. The Journal of Cleaner Production. V.99, 17-38.