ÂŞIK ŞİİRİNDE BAŞKALDIRI BAĞLAMINDA NESİMİ ÇİMEN

Yıl 2017, Cilt: 26 Sayı: 1, 131 - 139, 16.04.2017

Bahar Osanmaz

Öz

Âşık şiirinde başkaldırı silahlı ayaklanmadan felsefi anlamda karşı çıkışa; belirli olumsuzlukları eleştirmeye, doğa güçlerinden yakınmaya değin çok geniş alanı kapsar. Bu kültürün icracısı olan âşıklar halkın duygularını kendi yetenekleri ölçüsünde dile getirmişlerdir. İnsan psikolojisi gereği âşıklar da yönetimden, toplumdan beklediğini göremeyince karşılaştıkları adaletsizlikleri, düzensizlikleri eleştirmekten çekinmemiştir. Başkaldırı olgusu bu bağlamda ilgili metinlerde yer almıştır. Bu çalışmada Alevî- Bektaşî geleneğine mensup, 1993 yılında Madımak yangınında şehit edilen, 20. yy âşığı Nesimi Çimen’in şiirleri, âşık geleneğindeki yeri ve hayatı başkaldırı olgusu açısından değerlendirilmiştir. Halk şiirinde başkaldırı halkın olduğu her çağda, kimi zaman doğaya karşı, kimi zaman kadere, kaderciliğe kimi zaman da çok ileri gidip tanrıya karşı olmuştur. Çalışmanın sonucunda Nesimi’nin hiçbir zaman tanrıya başkaldırmadığı, kadere inanan ama kaderci de olmayan, inançlı bir ozan olduğu belirlenmiştir. Nesimi’nin başkaldırısı emperyalist düzene, adaletsiz yönetime ve haksızlığa karşı olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Nesimi Çimen, Başkaldırı, Âşık Şiirinde Başkaldırı, Nesimi Çimen ve Madımak

Kaynakça

• Ayan, H. (2002), Nesimi Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Türkçe Divanının Tenkitli Metni 1-2, TDK Yayınları, Ankara. Başgöz, İ. 1986, “Türk Halk Edebiyatında Protesto”, Folklor Yazıları, Adam Yayınları, İstanbul. Beki, S. (2006), “Âşık Şiirinin Siyasallaşması Üzerine Bir Deneme: 1960- 1980”, Ç.Ü.T.A.M, Ç.Ü, http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/halk_ed_ana.php, Erişim: 05.05.2015 Cumalı, S. “ Babam kalaycı ben balet oğlum piyanist… Bu bir devrimdir! “ http://www.posta.com.tr/PostaKarnaval/HaberDetay/htmArticleID=135717 , Erişim: 06.05.2015 Erdem, H. Haluk (2004), “Başkaldırma”, Felsefe Ansiklopedisi, C:2, s. 167, Etik Yayınları, İstanbul. Gürgün, A. “ Âşık Nesimi Çimen İle Söyleşi ”, Harbi Gazete, http://www.harbigazete.com/haber/540/asik-nesimi-cimen-ile-soylesi-3-bolum.html, Erişim: 05.05.2015 Haşhaş, A. (1993), Âşık Nesimi Çimen’le Son Söyleşi, Kervan Dergisi, Ağustos (29):4-5, http://www.t-k-p.net/yayınlar/kavga_kervan/kervan_s29_0893.pdf, Erişim: 02.05.2015 Köprülü, F. (1962), Türk Saz Şairleri 1-5, Milli Kültür Yayınları, Ankara. Özmen, İ. ,1998, Alevi- Bektaşi Şiirleri Antolojisi, C.5, s.s. 439-440, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. Mengi, M. (1994), Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara. Öztelli, C. (1969), “ 17. yy Tekke Şairi Kul Nesimi”, Türk Etnografya ve Turizm Derneği Yayınları, Ankara. Topçu, N. (1998), İsyan Ahlâkı, Dergâh Yayınları, İstanbul. Yardımcı, M. 2004, “ Osmanlı Döneminde Çeşitli Düzensizlikler Karşısında Âşıkların Davranışları “, Ç.Ü.T.A.M, Ç.Ü, http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/17.php, Erişim: 05.05.2015