BİR ÇEVRE VERGİSİ OLARAK MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ: AB VE TÜRKİYE UYGULAMALARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 3, 427 - 440, 30.10.2016

M. Erkan Üyümez

Öz

Vergilendirme bireylerin tercihlerinde, davranışlarında çeşitli şekillerde etkili olabilmektedir. Çevrenin korunması bakımından vergilerin olumlu etkilerinin olduğu bilinmekte ve bunlardan da faydalanılmaktadır. Motorlu taşıtların çevreye yaydığı zararlı gazlar çevreyi kirleten unsurlar arasında yer almaktadır. Bu bağlamda çevre kirliliği ile mücadelede atılan önemli adımlardan biri de, motorlu taşıtların vergilendirilmesinde çevresel duyarlılığın ön plana çıkarılmasıdır.

1990’lı yıllardan itibaren birçok Avrupa Birliği üyesi ülkede motorlu taşıtlar vergilendirilirken daha çevreci bir yaklaşım benimsenmiş ve mali amacı ikinci plana atılmıştır. Türkiye’de ise motorlu taşıtlar bir servet göstergesi kabul edilmekte ve bu kapsamda vergilendirilmektedir. Türkiye’de son yıllarda artan çevresel duyarlılığa paralel düzenlemeler yapılsa da, henüz olması gereken yapıya ulaşamamıştır.

Bu çalışmada, motorlu taşıtlar üzerinden alınan vergilerin çevre kirliliği ile mücadeledeki etkileri ele alınacak, çevre kirliliğinin önlenmesinde motorlu taşıtlar vergisinin oynadığı rolün AB ve Türkiye uygulamaları bakımından karşılaştırmalı analizi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çevre Kirliliği, Çevre Vergileri, Motorlu Taşıtlar Vergisi, Çevrenini Korunması

Kaynakça

• Ağacan, İ. (2014). Çevre Kirliliği Sorunları İle Mücadelelerde Türkiye’de Uygulanan Çevre Vergileri Ve Çevre Vergisi Bilinci. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, Türkiye. Akkaya, Ş., Bakkal, U. (2005), Çevre Vergileri Ve Çifte Yarar, Erişim Tarihi: 01.04.2015, http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuifm/article/viewFile/1023007220/1023006734. Arıkan, N. (2009). “Çevre Vergilerinin Önemi Ve Kalkınma’’, Vergi Dünyası, Yıl. 28, (336), 35-44. Bayram, T. T, Altıkat, A. , Ekmekyapar Torun, F. (2011). “Avrupa Birliği Ve Türkiye’de Çevre Politikaları’’, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1, (1), 33-38. Biyan, Ö. , Gök, M. (2014). “Çevre Politikaları Kapsamında Avrupa Birliği Ve Türkiye’de Çevre Vergilerinin Uygulanışı: Karşılaştırmalı Bir Analiz’’, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl. 7, (2), 281-310. Bozdoğanoğlu, B. (2008). “Motorlu Taşıt Alımında Uygulanan Vergiler Ve Motorlu Taşıtlarda Vergilendirme Tekniğinin AB Uygulamaları İle Karşılaştırılması’’, E – Yaklaşım, (192), Erişim Tarihi 01.04.2015, http://www.yaklasim.com/. Budak, S. (2004). “Uluslararası Çevre Düzenlemeleri Bağlamında Politika Adalet Ve Katılım’’, Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar, Ed. Marın M. C, Yıldırım, U., Beta, 385-430. Çelikkaya, A. (2010). “Motorlu Taşıtların Vergilendirilmesinde eni Eğilim: Karbon Temelli Vergileme Modeli’’, Vergi Sorunları Dergisi, Yıl. 33, (266), 61-71. Çelikkaya, A. (2011). “Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde Çevre Vergisi Reformları Ve Türkiye’deki Durumun Değerlendirilmesi’’, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, (2), 97-120. Ekinci, F. (2011). “Almanya’da Motorlu Taşıtlar Vergisinde Karbondioksit (CO2) Temelli Vergilendirmeye Geçiş’’, Vergi Dünyası, Yıl. 30, (358), 162-167. Ağacan, İ. (2014). Çevre Kirliliği Sorunları İle Mücadelelerde Türkiye’de Uygulanan Çevre Vergileri Ve Çevre Vergisi Bilinci. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, Türkiye. Akkaya, Ş., Bakkal, U. (2005), Çevre Vergileri Ve Çifte Yarar, Erişim Tarihi: 01.04.2015, http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuifm/article/viewFile/1023007220/1023006734. Arıkan, N. (2009). “Çevre Vergilerinin Önemi Ve Kalkınma’’, Vergi Dünyası, Yıl. 28, (336), 35-44. Bayram, T. T, Altıkat, A. , Ekmekyapar Torun, F. (2011). “Avrupa Birliği Ve Türkiye’de Çevre Politikaları’’, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1, (1), 33-38. Biyan, Ö. , Gök, M. (2014). “Çevre Politikaları Kapsamında Avrupa Birliği Ve Türkiye’de Çevre Vergilerinin Uygulanışı: Karşılaştırmalı Bir Analiz’’, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl. 7, (2), 281-310. Bozdoğanoğlu, B. (2008). “Motorlu Taşıt Alımında Uygulanan Vergiler Ve Motorlu Taşıtlarda Vergilendirme Tekniğinin AB Uygulamaları İle Karşılaştırılması’’, E – Yaklaşım, (192), Erişim Tarihi 01.04.2015, http://www.yaklasim.com/. Budak, S. (2004). “Uluslararası Çevre Düzenlemeleri Bağlamında Politika Adalet Ve Katılım’’, Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar, Ed. Marın M. C, Yıldırım, U., Beta, 385-430. Çelikkaya, A. (2010). “Motorlu Taşıtların Vergilendirilmesinde eni Eğilim: Karbon Temelli Vergileme Modeli’’, Vergi Sorunları Dergisi, Yıl. 33, (266), 61-71. Çelikkaya, A. (2011). “Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde Çevre Vergisi Reformları Ve Türkiye’deki Durumun Değerlendirilmesi’’, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, (2), 97-120. Ekinci, F. (2011). “Almanya’da Motorlu Taşıtlar Vergisinde Karbondioksit (CO2) Temelli Vergilendirmeye Geçiş’’, Vergi Dünyası, Yıl. 30, (358), 162-167. Stamatova, S. , Steurer, A. (2012). Environmental Taxes Account For 6.2 % of All Revenues From Taxes And Contributions In The EU-27, Eurostat-Statics İn Focus, Erişim Tarihi 02.04.2015, http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3433488/5585532/KS-SF-12-053-EN.PDF/829d40d8-5c3f-4ebd-8859-c424fdb946e8?version=1.0. Tanrıvermiş, H. (1997). “Çevre Kirliliğinin Vergilendirilmesi: İlkeler, Uygulamaları Ve Türkiye Açısından Genel Değerlendirme’’, Ekonomik Yaklaşım, 8 (27), 303-328. Toprak, D. (2006). “Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Çevre Politikaları Ve Mali Araçlar’’, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl. 2, (4), 146-169. Uyduranoğlu, A. (2004). “Mali Vergilerden Çevre Vergilerine Doğru: Avrupa Birliği’nden Uygulamalar’’, İktisat İşletme ve Finans, Yıl. 19, (218), 45-50. Üstün, Ü. (2012). “Motorlu Taşıtlar Üzerinden Alınan Vergilerin Çevreyi Korumaya Yönelik Ve Adil Olarak Düzenlenmesi’’, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVI, Sayı. 1, 153-190. Yalçın, Z. (2013). “Potansiyel Bir Çevre Vergisi Olarak Motorlu Taşıtlar Vergisi: Avrupa Birliği Ve Türkiye Arasında Karşılaştırmalı Bir Analiz’’, Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 27 (2), 141-158. Yıldız, H. (2006). “Kirliliğin Önlenmesinde Çevre Vergilerinin Rolü’’, İktisat İşletme Ve Finans, Yıl. 21, (245), 103-122.